Aflevering 160 zomer 2008
Literatuur
Brinck, Nico, 'Cast iron breechloaders in the Netherlands', in: Ordnance Society Newsletter 75, juli
2006, 11-13.
Kleij, Piet, 'Determinatierapport Ritthem 2006', in: Arent Vos, Standaardrapport inventarisatie
scheepswrak Ritthem (RACM-Lelystad 2008). 55-63.
Sicking, Louis, Zeemacht en onmacht. Maritieme politiek in de Nederlanden 1488-1558 (Amsterdam
1998).
Smith, Robert D., 'Wrought-iron swivel guns', in: Mensun Bound (ed.), The archaeology of ships of
war (Oxford, 1995), 104-113.
Vos, Arent, 'Archeologie onder water (in Zeeland)', in: Nehalennia, bulletin van de werkgroep
historie en archeologie van het Koninklijk Zeeuws Genootschap der Wetenschappen en de Zeeuwse
Vereeniging voor Dialectonderzoek, afl. 95, themanummer (Middelburg 1993), 49-60.
Vos, Arent, 'Van zeestromingen en paalwormen of hoe oude scheepswrakken verdwijnen', in: Vos,
A./J.van der Vliet (eds.), Natuurlijke processen als verstoorder. Archeologisch erfgoed bedreigd door
een verstoorder die niet betaalt (Amsterdam 2005), 7-14.
Vos, Arent, 'Waardestellende verkenningen onder water', in Archeobrief. Vakblad voorde
Nederlandse archeologie 9/4, 2005, 6-11.
Vos, Arent, Standaardrapport inventarisatie scheepswrak Ritthem (RACM-Lelystad 2008). Publicatie
in voorbereiding.
Noten
1 Het archeologisch duikteam is inmiddels als gevolg van reorganisatie en bezuiniging
opgeheven. Deze waardestellende verkenning van wrak Ritthem was derhalve de laatste
actie van dit gespecialiseerde onderzoeksteam.
2 Voor een uitgebreidere beschrijving van de werkwijze van het archeologisch duikteam zie:
Arent Vos, 'Waardestellende verkenningen onder water' in Archeobrief. Vakblad voor de
Nederlandse archeologie jaargang 9 nummer 4 (december 2005), 6-11.
3 Het fragment vlak is in ieder geval aan één zijde compleet van kiel/zaathout tot en met de
ronding van de kim. Aangezien een schip in principe symmetrisch is, is daarmee uit
onderzoeksoogpunt over 18 m lengte de totale scheepsbodem aanwezig, waarbij
waarschijnlijk ook het belangrijke grootspant.
4 Mededeling van dr. A.J.F. van der Spek en M. de Kleijne van TNO Bouw Ondergrond, 11-12-
2006.
5 Arent D. Vos, 'Archeologie onder water (in Zeeland)', in: Nehalennia, bulletin van de
werkgroep historie en archeologie van het Koninklijk Zeeuws Genootschap der wetenschappen
en de Zeeuwse Vereeniging voor Dialectonderzoek afl. 95 (Middelburg 1993), 49-60, aldaar 53.
6 Arent Vos, 'Van zeestromingen en paalwormen of hoe oude scheepswrakken verdwijnen' in:
Vos, A./J.van der Vliet (eds.), Natuurlijke processen als verstoorder. Archeologisch erfgoed
bedreigd door een verstoorder die niet betaalt (Amsterdam 2005), 7-14.
7 Piet Kleij, 'Determinatierapport Ritthem 2006', in: Arent Vos, Standaardrapport inventarisatie
scheepswrak Ritthem, (RACM-Lelystad 2008).
8 De 'Dulle Griet' in Gent, een grote bombarde uit midden 15de eeuw, heeft een vergelijkbaar
wapen ingekerfd. Zie tekening in: Ordnance Society Newsletter 75, juli 2006, 18. De 'Mons Meg'
in Edinburgh is een zusterstuk met een bekende geschiedenis: gebouwd omstreeks 1449
voor Filips de Goede van Bourgondië en in 1457 door hem geschonken aan James II van
Schotland. Er schijnt nog een derde zusterstuk te zijn in Basel, het 'Baselkanon'.
9 H. van Gangelen, 'Het Bourgondische vuurslagmotief op Nederlands loodglazuuraardewerk
(ca. 1500 -1600)' in: Antiek 23 (1989) 10, p. 538 - 544.
10 Louis Sicking, Zeemacht en onmacht. Maritieme politiek in de Nederlanden 1488-1558,
(Amsterdam 1998).
11 Nico Brinck, 'Cast iron breechloaders in the Netherlands', in: Ordnance Society Newsletter 75,
juli 2006, 11-13.
12 Van de andere kanonnen is het originele oppervlakte helaas ongedocumenteerd verdwenen
en de conservering van de nieuw geborgen stukken is nog niet zover. Vooralsnog blijft het bij
dit ene kanon met een Bourgondisch wapen.
13 Louis Sicking, Zeemacht en onmacht, 127-129.
14 Zie bijvoorbeeld Robert D. Smith, 'Wrought-iron swivel guns', in Mensun Bound (ed.), The
archaeology of ships of war, (Oxford, 1995), 104-113.
