Aflevering 160 zomer 2008
als niets meer van het oude Wolfaartsdijk te zien. Wil men echter de
geologische kaart van Van Rummelen geloven, dan bevinden zich onder de
dikke lagen sediment uit de late middeleeuwen en moderne tijd haast
overal op het voormalige eiland de vroegmiddeleeuwse kleiafzettingen
waarop tot in de veertiende eeuw werd gewoond.35 Het zou kunnen
betekenen dat er daar nog heel wat bewoningsresten van het oude
Wolfaartsdijk onder het jonger sediment verborgen liggen. Voor nieuwe
gegevens over de vroegste geschiedenis van het eiland is dus vooral het
wachten op de resultaten van toekomstig archeologisch onderzoek.
Noten
1. Koch, A.C.F., J.G. Kruisheer, E.C. Dijkhof (eds.), Oorkondenboek van Holland en Zeeland tot
1299 OHZ5 dln., 's-Gravenhage/Assen/Maastricht 1970-2005, dl. 1, nr. 277.
2. Fruin, R., Th. Az., Het archief der O.L. V. Abdij te Middelburg's-Gravenhage 1901, inv. nr. 200,
regest nr. 11.
3. Koch e.a., OHZ, dl. 1, nrs. 276, 339.
4. Zie voor de eerste vermelding in 1147 van Wolfaartsdijk als eiland, Koch e.a., OHZ, dl. 1, nr.
124.
5. Koch, OHZ, dl. 1, nr. 361.
6. Zie over deze oorkonde en de datering van de kerkenlijst daarin: Henderikx, RA., 'De
bisschop van Utrecht en het Maas-Merwedegebied in de 11e en 12e eeuw', in: E.S.C.
Erkelens-Buttinger e.a.(red.), De kerk en de Nederlanden. Aangeboden aan prof. dr. C. Dekker,
Hilversum 1997, p. 99-128; herdrukt in: P.A. Henderikx,Land, wateren bewoning. Waterstaats
en nederzettingsgeschiedenis in de Zeeuwse en Hollandse delta in de Middeleeuwen,
Hilversum 2001, 38-67, m.n. 38-42.
7. Zie o.a. Heeringen, R.M. van, P.A. Henderikx, A. Mars (red.), Vroeg-Middeleeuwse
ringwalburgen in Zeeland, Goes/Amersfoort 1995.
8. Koch e.a., OHZ, dl. 1, nrs. 44, 47.
9. Rentenaar, R., 'De plaatsnamen op -inge(n) in Zuidwest-Nederland', in: Archief. Mededelingen
van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen (KZGW) 1992, 1-31, m.n. 18-20.
10. Koch e.a., OHZ, dl. 1, nr. 44. Dekker, C., 'Sint Baaf in Zeeland', in: Archief KZGW 1995, 59-76,
m.n. 67-68; Dekker, C., Een schamele landstede. Geschiedenis van Goes tot aan de Satisfactie in
1577, Goes 2002,21.
11. Zie hierover: Henderikx, P.A., 'Walcheren van de 6e tot de 12e eeuw.
Nederzettingsgeschiedenis in fragmenten', in: Archief KZGW 1993, 113-156, m.n. 138-139 en
de voetnoten 111 en 112 aldaar.
12. Dekker, C., Zuid-Beveland. De historische geografie en de instellingen van een Zeeuws eiland
in de middeleeuwen, Assen 1971, 324-330; Henderikx, 'Walcheren', 135-149.
13. Dekker, Zuid-Beveland, 83-136; Vos, P.C., R.M. van Heeringen, 'Holocene geology and
occupation history of the Province of Zeeland', in: M.M. Fischer (red.), Holocene evolution of
Zeeland (SWNetherlands), Haarlem 1997, 5-110, m.n. 69-71. Henderikx, P.A.. 'Stormvloeden in
de elfde en twaalfde eeuw. Factor in de nederzettingsgeschiedenis van middeleeuws
Zeeland', in: Nehalennia. Bulletin van de Werkgroep Historie en Archeologie van het KZGW, afl.
145 (2004) 5-12.
14. Koch e.a., OHZ, dl. 1, nr. 124; Dekker, Zuid-Beveland, 106-107.
15. Dekker, Zuid-Beveland, 403-418.
16. Zondervan, J.W. (ed.), 'De grafelijke bede in Zeeland van 1308', in: C.M. Bierens e.a.,
Spelerieë, Kapelle 1992, 1-56, m.n. 52.
17. Rapportage door de provinciaal archeoloog J.A. Trimpe Burger in: Jaarverslag Rijksdienst
voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB) 1975, 114, idem 1978, 143, idem 1986, 184.
Met dank aan Jan Kuipers (Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland), die zo vriendelijk was mij
inzage te geven in de ARCHIS-informatie.
18. Koch e.a., OHZ, dl. 4, nr. 2530. Of met het Oostkerke waarvan Hendrik van Werendijke in 1268
parochiepriester is, Oostkerke op Wolfaartsdijk dan wel Oostkerke op het eiland Borsele is
bedoeld, valt niet na te gaan, Koch e.a., OHZ, dl. 3, nr. 1472.
19. Muller, S. Fz., A.C. Bouman, K. Heeringa, F. Ketner, Oorkondenboek van het Sticht Utrecht tot
1301, Utrecht/'s-Gravenhage 1920-1959, 5 dln., dl. 5, nr. 3001.
20. Broecke, J.P. van den, Middeleeuwse kastelen van Zeeland, Delft 1978, 214-216.
21. Koch e.a., OHZ, dl. 5, nr. 3445.
