Mededelingen van de Werkgroep
CultuurHistorie (WCH)
Aflevering 160 zomer 2008
Veelstromenland - Kerken en godsdiensten in Zeeland
2008 is 'Jaar van het Religieus Erfgoed'. Op 25 april 2008 is de
tentoonstelling Veelstromenland - Kerken en godsdiensten in Zeeland
geopend in het Zeeuws Archief te Middelburg. In de middeleeuwse kelders
van de voormalige Commanderij van de Duitse Orde trekken twintig
eeuwen religie voorbij in archiefstukken, prenten, foto's, films, geluid en
voorwerpen. Met deze tentoonstelling brengt het Zeeuws Archief het
roerend kerkelijk erfgoed onder de aandacht. In dit Jaar van het Religieus
Erfgoed staat met name het onroerend kerkelijk erfgoed centraal. Maar hoe
zouden we iets weten over de geschiedenis van het gebruik van religieuze
gebouwen als we geen archieven en afbeeldingen hadden? Het onroerend
en roerend kerkelijk erfgoed zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Die
verbinding wordt in de tentoonstelling gemaakt door een audiovisuele
presentatie van nagenoeg alle religieuze gebouwen in Zeeland.
Van Nehalennia tot Smytegelt
De tentoonstelling laat de vele religieuze
stromingen zien die het godsdienstig leven in
Zeeland kleur hebben gegeven. Beginnend bij
Nehalennia, de inheemse godin die al voor de
Romeinse Tijd (50 v.Chr.-500 n.Chr.) moet zijn
vereerd, volgen we het spoor van Willibrord, die de
Zeeuwen omstreeks 690 kwam kerstenen. Na bijna
acht eeuwen rooms-katholicisme, kloosters en de
machtige abdij ging Zeeland eind zestiende eeuw
over naar de Hervorming. De grote zestiende en
zeventiende-eeuwse stromingen en hun religieuze
voormannen komen aan bod, zoals de Reformatie
met Maarten Luther en Johannes Calvijn, de Nadere
Reformatie met Willem Teellinck, Godefridus
Udemans en Jacobus Koelman, en het Piëtisme met
De Labadie en Smytegelt.
Monniken in de kloostergang van de Abdij te
Middelburg. Naar een ets 1925-1935 (Zelandia
lllustrata, cat. nr. ZI-P-03259).
Gedoogbeleid
Ook is er aandacht voor enkele geloofsrichtingen
die tijdens het protestantisme werden gedoogd,
zoals de lutheranen, de joden en de doopsgezinden.
Zij werden vervolgd en verjaagd en vonden een
toevluchtsoord in Zeeland. Heel anders verging het
de Schotten in Veere. Vanwege het toekennen van
de Schotse wolstapel aan Veere in 1541 kregen de
Schotten die in Veere woonden vele voorrechten. Ze
mochten hun eigen rechtspraak uitoefenen en een
eigen kerk stichten. Deze Schotse kerk was de
eerste kerk in het buitenland die door de Schotse
kerk in het moederland werd erkend.
