Aflevering 161 herfst 2008
André van der Veeke (overigens in geen van zijn bundels opgenomen). De
poëtische betekenis van het getij, dat verzonken cultuurresten beurtelings
onthult en weer bedekt, dag na dag en eeuw na eeuw, is weer actueel. Een
welkom complement van het verbale instrumentalisme gewijd aan
ontpoldering, watermanagement en rijzende zeespiegels. Het verdronken
Reimerswaal ligt intussen al enkele decennia voor een deel onder de
Oesterdam tussen oostelijk Zuid-Beveland en Tholen. Bij laag water komen
in de aanpalende slikken nu en dan nog vage restanten aan het licht.
Ondanks alle waarnemingen en fanatieke schatgraverij in de paar eeuwen
achter ons zijn de begrenzingen en structuur van het stadsgebied nooit
afdoende archeologisch en topografisch vastgelegd. Voor de functie van
Reimerswaal als literaire inspiratiebron en sagenmagneet kan dat zeker
geen kwaad. Verloren werelden moet je niet terugvinden als
manchetknopen of sleutelringen, meldt Martin Koomen in Het koninkrijk
van de nacht (1975): 'Het belang van verloren werelden ligt veeleer in de
onmogelijkheid ze ooit terug te vinden.'
Hoe ononderbroken hun klokken ook luiden.
Jan J.B. Kuipers (Zaamslag 1953) publiceerde zo'n 40 boeken en honderden bijdragen op het
gebied van geschiedenis, archeologie, letteren, SF, thrillers, jeugdliteratuur. In 2005/2006
stadsdichter van Middelburg. Tevens verbonden aan Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland. Voorts
0.m. recensent, hoofdredacteur Nehalennia, redactielid Ballustrada en Zeeuws Erfgoed,
medewerker van o.m. het Zeeuws Tijdschrift, coauteur onderwijsmethoden (o.a. Leeslijn/Leespad,
Bronnen, SpeurtochtVoorheen o.m. redacteur bij regionaal-historische uitgeverij De Koperen
Tuin, rubrieksauteur redactioneel medewerker Encyclopedie van Zeeland.
Noten
1. Bert Bakker e.a., Achterberg in kaart (Den Haag 1971) noemt als verschijningsjaar 1946.
Achterbergbiograaf Wim Hazeu meldt dat de bundel 'door vertragingen' in april 1946 werd
gepubliceerd (Gerrit Achterberg: een biografie, 3e uitgebr. dr., Amsterdam 1989, 469).
2. Jan J.B. Kuipers, Zeeuwen tegen het water (Middelburg 1998, 2e dr. 2001). Over Stamperius en
Reimerswaal: id., 'De reiger van Reimerswaal. Over een kunstgreep van 'verhalenmachine'
Jacob Stamperius', Nehalennia afl. 149, 2005, 25-26.
3. Beschrijving der gewezene stad Rommerswale (Middelburg 1788; dl. IV van Eenige Zeeuwsche
Oudheden, uit Echte Stukken opgehelderd en in het licht gebragtj. Zie voor een beknopte
behandeling van Ermerins, Loosjes, Vermeer en andere literair-folkloristische verwerking
van het thema verdronken land behalve Zeeuwen tegen het water (noot 2 hierboven) ook: Jan
J.B. Kuipers (eindred.), Sluimerend in slik. Verdronken dorpen en verdronken land in zuidwest
Nederland (Middelburg/Vlissingen 2004) en M.R de Bruin, Reimerswaal (Z.pl. 1973). Een
algemeen kader biedt 'Ridderspel en boerenpret. Zeeuwse ontmoetingen van elite- en
volkscultuur', in: Jan J.B. Kuipers en Robbert Jan Swiers, Het verhaal van Zeeland (Hilversum
2005), 231-264.
4. Een vrij recent artikel in afleveringen over Hondius en de Moufe-schans is: Ronald Rijkse, 'De
Moffenschans van Petrus Hondius', (I) Nehalennia afl. 103, 1995, 25-28; (II) id. afl. 105, 1995,
3-6; 010 id. afl. 107, 1996, 4-7; (IV) id. afl. 108, 1996, 16-20; (V) id. afl. 112, 1997, 14-19; (VI en
slot) id. afl. 115, 1997, 18-24.
5. 'Pieter Jacobus (Piet) Meertens (1899-1985). Een volhardend twijfelaar met vertrouwen in de
mensheid', in: Barbara Henkes, Uit liefde voor het volk. Volkskundigen op zoek naar de
Nederlandse identiteit (Amsterdam 2005), 265-352.
6. Evert Paul Veltkamp, 'Beerta's Bureau en Achterberg', De Parelduiker 1997 nr. 2, 67-69. Peter
de Bruijn, 'De wilde jacht op Het Bureau', De Parelduiker 1997 nr. 3, 67-70.
7. Ernst Braches (red.),'Pieter Jacobus Meertens', Jaarboek van de Maatschappij der
Nederlandse Letterkunde te Leiden 1987-1988, 197-227.
8. P.J. Meertens, 'Magie en folklore in Achterberg's "Spel van de wilde jacht'", Maatstaf
5(1957/1958), 741-752.
9. P.J. Koets, 'Laudatio Dr. P.J. Meertens', Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse
Letterkunde te Leiden 1982, 109-113.
10. www.verhalenbank.nl (Verhalenbank van het Meertens-Instituut, Amsterdam).
