Aflevering 163 voorjaar 2009
29
verplaatst bij een ongelukkige ankermanoevre, bij visserijactiviteiten of bij
een mislukte bergingspoging.2
In 1987 maakte Rijkswaterstaat in dit diepwaterankergebied al onderwater
opnames van een scheepswrak met bronzen kanons. Delen van een
houten scheepsconstructie staken er vrij uit de zeebodem en een massa
touwwerk lag te wapperen in de stroom.2 Vooral vanwege de grote diepte
- het wrak lag op 38 m - en het zeer drukke scheepvaartverkeer kwam het
nooit tot een volledige archeologisch-waardestellende verkenning. Wel
werd hier in de loop der jaren door Rijkswaterstaat een aantal bronzen
stukken boven water gebracht, waarvan een deel is te zien in het Nationaal
Scheepsarcheologisch Depot te Lelystad. Eén van de in Lelystad reeds
aanwezige exemplaren is een nagenoeg identiek zusterstuk van het nu
gevonden exemplaar, eveneens gegoten door Cornelis en Dirk Janszn
Ouderogge en zelfs in datzelfde jaar 1631. Dit stuk weegt exact 4200
Hollandse ponden.4 Een tweede 24-ponder uit hetzelfde wrak is gegoten
door 's lands geschutgieter te Den Haag, Coenraet Wegewaert, in 1654.5
Een derde door Rijkswaterstaat geborgen stuk, een 6-ponder van Cornelis
Ouderogge, is in bruikleen bij het Nationaal Klokken- en Beiaardmuseum
in Asten.6 Daarnaast zijn van dit wrak mogelijk ook kanons opgevist
of geborgen die ongemeld zijn gebleven en zonder enige vorm van
documentatie in particuliere collecties zijn verdwenen, dikwijls naar het
buitenland.7
Het nagenoeg
identieke zusterstuk
weegt 4200 pond.
Hier zijn de teksten
en afbeeldingen nog
gestoken scherp
en dus makkelijk
leesbaar.
Michiel de Ruyter, een 'Zeeuwse connectie'
Eerder onderzoek door kanonnendeskundige Nico Brinck heeft aannemelijk
gemaakt, dat het wrak waar deze kanons van afkomstig zijn, haast met
zekerheid het vlaggenschip Eendracht moet zijn geweest. Dit zou nog wel
door archeologisch onderzoek
ter plekke moeten worden
bevestigd. De Eendracht was
in 1654 in de vaart gekomen als
opvolger van het vlaggenschip
van Maarten Harpertsz. Tromp,
Aemilia, waarbij het geschut van
de Aemilia grotendeels werd
overgezet op de Eendracht.
Tien jaar later, in 1665, was de
Eendracht op haar beurt oud en
getekend door de strijd en zou
in dat jaar worden vervangen
door de 7 Provinciën, een schip
van omstreeks 80 stukken. Dit
schip zou gaan fungeren als
vlaggenschip voor Michiel de Ruyter. De bedoeling was, dat het bronzen
geschut van de Eendracht zou worden overgeplaatst naar de 7 Provinciën.
Bronzen stukken waren immers kostbaar en tijdrovend om te vervaardigen,
maar gelukkig konden ze lang meegaan. Helaas echter is de Eendracht in
1665, met admiraal Van Wassenaar-Obdam aan boord, ontploft en gezonken
tijdens de voor de Republiek zo rampzalig verlopen slag bij Lowestoft
(Tweede Engelse Zeeoorlog, 1665-1667). Voor de 7 Provinciën moest met
