10
Aflevering 164 zomer 2009
Verdrevenen uit het
aartsbisdom Salzburg.
Deze prent hing in
de consistorie van
de lutherse kerk te
Groede ter herinnering
aan het ontstaan
van de gemeente
voorstudie schilderij
Fritz Mariersteig,
Salzburg, 19de eeuw).
zich voort: in 1910 stonden nog 116 zielen ingeschreven en in 2003, toen de
gemeente onderdeel werd van de Protestantse Kerk in Nederland, nog 64
zielen.
Groede
De lutherse gemeente van Groede ontstond - net als de Middelburgse
gemeente - door de komst van geloofsvluchtelingen. Hier waren het
lutheranen uit het toenmalige aartsbisdom Salzburg, dat sinds 1727
geregeerd werd door aartsbisschop Leopold Anton von Firmian. Deze
landsheer wilde het land zuiveren van protestanten en daarmee de
geloofseenheid herstellen. De protestantse inwoners werden in 1731
voor de keus gesteld terug te keren tot de rooms-katholieke kerk of
het land te verlaten. En dat wilde hij in korte tijd gerealiseerd zien. Het
Vrije van Sluis (het huidige West Zeeuws-Vlaanderen), toen onderdeel
van het generaliteitsland Staats-Vlaanderen, had dringend behoefte
aan arbeidskrachten voor de landbouw door ontvolking van de streek.
Het bestuurscollege van het Vrije verzocht de Staten-Generaal om een
aantal van de vervolgde Salzburgers naar het land van Cadzand te laten
overkomen. De gezant van de Republiek bij de rijksdag in Regensburg wist
een overeenkomst te sluiten met de bewoners van de Dürrnberg (bekend
om de zoutmijn, gelegen in de omgeving van de stad Hallein). Bijna 800
Dürrnbergers (meest arbeiders van de zoutmijn, die daarnaast een beetje
ervaring hadden met veeteelt op hun eigen kleine boerderijtjes) kwamen
naar het westelijk deel van Staats-Vlaanderen, maar deze immigratie moet
door verschillende oorzaken als mislukt worden beschouwd: circa 125
immigranten stierven in het eerste jaar als gevolg van de zgn. Zeeuwse
koortsen, 450 verlieten binnen driekwart jaar het Vrije van Sluis en
ongeveer 225 van hen bleven wonen in Groede en omgeving. Zij stichtten
op 7 maart 1734 de lutherse gemeente van Groede. Met steun van de
Amsterdamse lutherse gemeente bouwden zij een bakstenen zaalkerk
