Aflevering 164 zomer 2009
plattelandskarakter van de provincie, zullen hen in Zeeland, zoals in de
hele bible belt, ertoe hebben gebracht zich niet al te demonstratief op te
stellen. Voor hen gold bij uitstek wat volgens Zwijsen voor heel Nederland
gold, dat alleen met stilte en onopvallendheid iets te bereiken viel.
Noten
1. Voor de globale geschiedenis van het Nederlandse katholicisme zie: J. van Eijnatten en
F. van Lieburg, Nederlandse religiegeschiedenisHilversum 2005; H.J. Selderhuis (red.),
Handboek Nederlandse kerkgeschiedenis, Kampen 2006, daarin G. Harinck en L. Winkeler, 'De
negentiende eeuw'.
2. Zie bijvoorbeeld: B. Vroon, Vier eeuwen protestantisme in het zuidoosten van de Baronie van
Breda. De geschiedenis van de Protestantse gemeente te Chaam c.a., Delft 2006.
3. A.M.J. Schutijser, De Lieve Vrouwtjes van Zeeland (z.p., 1988), p. 42. De auteurs spreekt van
paters 'Recolekten', daarbij vermoedelijk kritiekloos zijn bron citerend.
4. Michael Wintle, Zeeland and the Churches. Religion and Society in the Province of Zeeland
(the Netherlands) in the Nineteenth Century (Middelburg 1989), p. 150-151.
5. Th. Clemens, 'Een kerk zonder bisschoppelijk bestuur, een herwaardering van de periode
vóór 1853', in: J. Vis en W. Janse (red.), Staf en storm. Het herstel van de bisschoppelijke
hiërarchie in Nederland in 1853: actie en reactie (Hilversum 2002), p. 17-36.
6. Hierover uitvoerig: P.J. Margry, Teedere quaesties: religieuze rituelen in conflict. Confrontaties
tussen katholieken en protestanten rond de processiecultuur in negentiende eeuws Nederland
Hilversum 2000.
7. Margry, Teedere quaesties, p. 552 noot 158.
8. Wintle, Zeeland and the Churches, p. 147.
9. Margry, Teedere quaesties, p. 346-348.
10. http://www.meertens.knaw.nl/bedevaart/, geraadpleegd 21 september 2008.
11. H. de Valk, 'Nationale of pauselijke helden? De heiligverklaring van de Martelaren van
Gorcum in 1867', in: H. de Valk, Roomser dan de paus? Studies over de betrekkingen tussen de
Heiige Stoel en het Nederlands katholicisme, 1815-1940 (Nijmegen 1998), p. 157-172.
12. Zie hiervoor de bundel Staf en storm, met name H. de Valk, 'Meer dan een plaats. De keuze
van Utrecht als aartsbisdom in 1853', p. 37-63.
13. H. de Valk, geciteerd in Selderhuis, Handboek Nederlandse kerkgeschiedenis, p. 654.
14. A. Oliehoek, 'Van statie naar parochie. De hervorming van de katholieke kerk in Delft na de
herinvoering van de hiërarchie (1853-1863)', in: Staf en storm, p. 289-312; A.M.J. Schutijser,
De geschiedenis van de rooms-katholieke parochie van Vlissingen (Zaltbommel 1980), p. 101.
15. G. Rooijakkers, 'De dynamiek van devotionalia. De materiële cultuur van het geleefde geloof
in oostelijk Noord-Brabant', in: M. Monteiro, G. Rooijakkers en J. Roosendaal (red.), De
dynamiek van religie en cultuur. Geschiedenis van het Nederlands katholicisme (Kampen
1993), p. 80-106, m.n. 98-99; P.J.A. Nissen, 'Zoals in het huisje van Nazareth...' Over devoties
en rituelen in de kring van het gezin en de religieuze aankleding van het woonhuis', in:
Trajecta, 4(1995), p. 141-157.
16. P. de Coninck en P. Dirkse, Roomsch in alles. Het rijke roomse leven 1900-1950, Zwolle 1996.
17. Ch.M.A. Caspers, 'Het jaarlijks algemeen huisbezoek in katholiek Nederland rond de
eeuwwisseling', in: Trajecta, 4(1995), p. 122-140.
18. W. Reijs en J. van Vugt, 'Tussen zelfheiliging en belangenbehartiging. De Aartsbroederschap
van de Heilige Familie in Nederland, 1850-1969', in: Jaarboek van het Katholiek Documentatie
Centrum, 21(1991), p. 11-40, citaat p. 27.
19. Nissen, 'Zoals in het huisje van Nazareth...', p. 153.
20. J. Roes, 'Van grote klok tot milieumissie. Volksmissies en katholieke beweging in Nederland
in de 19de en 20ste eeuw', in: Trajecta, 2(1993), p. 273-294.
21. De term is van Jan Roes: J. Roes, In de kerk geboren. Het Nederlands katholicisme in
anderhalve eeuw van herleving naar overleving (Nijmegen 1994), p. 33-41.
22. J.P.A. van Vugt, 'De verzuiling van het Lager Onderwijs in Limburg, 1860-1940', in: Jaarboek
van het Katholiek Documentatie Centrum, 10(1980), p. 17-59.
23. T. Visser, Vernieuwing van het lager onderwijs in Zeeland in de eerste helft van de negentiende
eeuw (z.p. 1995), p. 117.
24. Visser, Vernieuwing van het lager onderwijs, p. 232.
25. Visser, Vernieuwing van het lager onderwijs, p. 232.
26. Visser, Vernieuwing van het lager onderwijs, p. 118, 248.
27. Visser, Vernieuwing van het lager onderwijs, p. 73, 236.
