14
Aflevering 165 herfst 2009
Eén van de vele
miniaturen uit het
Memorieboek van
Middelharnis.
Na de Reformatie vervielen geld en goederen van de rooms-katholieke
kerk, en dus ook van de Heilige Geestmeesters, aan het dorpsbestuur. De
nieuw te vormen geloofsgemeenschap bouwde in de loop der eeuwen door
diverse schenkingen een eigen diaconiekas op, waar lidmaten een beroep
op konden doen.
De armenzorg was na de Reformatie een primaire taak van de lokale
overheid geworden. De benaming Heilige Geestmeesters bleef in sommige
plaatsen - zoals in Middelharnis - nog tot ver
in de achttiende eeuw in gebruik. Daarnaast
werd ook wel gesproken van de Grooten Armen.
De diaconie van de hervormde kerk werd de
Kleine Armen genoemd. Elk kerkgenootschap
ontwikkelde zo een eigen diaconie of armenkas.
Na de Frans/Bataafse tijd had de benaming
Heilige Geestmeesters definitief afgedaan. Vanaf
dat moment was er sprake van de Grooten
Armen en later steeds vaker van het Burgerlijk
Armbestuur.
Op 1 januari 1965 trad de Algemene Bijstandswet
in werking. Gemeenten kregen voortaan
geld van het Rijk voor het verstrekken van
ondersteuning en uitkeringen. Binnen twee jaar
na de inwerkingtreding van de wet dienden
de gemeenteraden in samenwerking met de
burgerlijke armbesturen - dus niet de diaconieën
en particuliere liefdadigheidsinstellingen - te
bepalen wat er met het vermogen van het lokale
armbestuur moest gaan gebeuren. Bijna overal
werden de armbesturen opgeheven en gingen
geld en goederen over naar de gemeente waar
het meeste verdween in de algemene middelen.
Dat gebeurde ook op Goeree-Overflakkee, met
één uitzondering: Sommelsdijk. Het burgerlijk
armbestuur van Sommelsdijk besloot fl. 27.200,- aan de gemeente over te
dragen en de instelling te laten bestaan. Dit werd door de gemeenteraad
goedgekeurd. Gedeputeerde Staten konden echter niet instemmen met
dit besluit en wensten dat het gehele vermogen aan de gemeente werd
overgedragen. De gemeente tekende daarop beroep aan. Uiteindelijk
deed de Kroon uitspraak waarbij het besluit van Gedeputeerde Staten
werd vernietigd. Het burgerlijk armbestuur ging verder onder de naam
Gemeentelijke Instelling voor Maatschappelijke Zorg Sommelsdijk. Het
bestuur werd gevormd door een college van regenten, aangesteld door de
gemeenteraad van Middelharnis.18
In 1986 werden de statuten aangepast en de Stichting voor Sociale en
Maatschappelijke Belangen (SMB) zag het levenslicht. Deze stichting heeft
als doel het ondersteunen van verenigingen, organisaties, stichtingen
e.d. in de gemeente Middelharnis die een sociaal of maatschappelijk doel
nastreven. Daarnaast werden er twee nieuwe stichtingen opgericht, die
zich gingen toeleggen op het restaureren, instandhouden en exploiteren
van oude panden.
