Van de Zêêuwse Dialectverênigieng
VAN DE REDACTIECOMMISSIE
Aflevering 165 herfst 2009
31'
Als u dit nummer van Nehalennia ontvangt, is het inmiddels herfst
geworden. De Zeeuwse dialecten kennen het woord herfst eigenlijk niet. In
het Woordenboek der Zeeuwse Dialecten komt slechts eenmaal een woord
voor dat er een beetje op lijkt, nl. hurfst voor Goedereede en Middelharnis,
maar erachter staat tussen haakjes al dat het verouderd is. Het gangbare
woord voor herfst is namelijk naejaer. Er is echter nog een woord
waarmee de overgang van de zomertijd naar de winter werd aangeduid,
nl. baemes(se), eigenlijk Sint- Bavo's mis. De heiligendag voor Sint-Bavo
is 1 oktober. Wie gebruikt echter in deze tijd nog dit dialectwoord voor
de aanduiding van de herfst? Ook achter dit woord staat bij vele plaatsen
'verouderd'. Dat is niet verwonderlijk, want de uitdrukkingen die ermee
gevormd werden hebben voor de huidige dialectsprekers geen verband
meer met een herkenbare situatie. Zo vindt de wisseling van het in
dienst treden van een boerenmeid of een knecht niet meer plaats op
de donderdag van de eerste week van oktober. Vroeger was dat wel zo,
getuige een uitdrukking Méte baemesse krie'k 'n nieuwe meid of Nao de
baemesse treede de koeters (koewachters) uut en in dienst. Het is belangrijk
dat dit soort woorden vastgelegd is; ze dragen zo ook bij tot de kennis van
de folklore. Een aantal samenstellingen met dit woord: baemeskattekat
van de tweede worp, maar ook: zwak kindje, baemesnachten, herfstnachten,
baomestied, herfsttijd, baemeswêêr, baomeswêêr, slecht weer. In het
Algemeen Nederlands kennen we de uitdrukking Wachten tot St. Juttemis.
Misschien gebruiken sommige dialectsprekers dan nog wel: Wachte tot/toe
St. Baomesse.
Na een dik themanummer nu een Nehalennia van wat minder omvang. Er is
door de gestegen productie- en verzendkosten overwogen om slechts drie
De herfstasters nummers per jaargang uit te brengen. De besturen van zowel de Werkgroep
bloeien weer als de Dialectvereniging vonden het voor een regelmatig contact met de
(foto Pau Heerschap), leden toch belangrijk om vier nummers te blijven uitbrengen, zij het dan
enkele in wat slankere vorm.
De redactie heeft er naar
gestreefd om van deze
Nehalennia weer een boeiend
en afwisselend geheel te
maken en wenst u veel kijk- en
leesplezier.
PH
