Aflevering 174 winter 2011
bijzondere drinkbeker werd in 1872 op 10 meter diepte gevonden in de
buurt van Brussel.
De bekers zijn 21 en 22 cm hoog, een lengte die ook bij onze beker zou
passen. Opvallend is dat deze beide exemplaren géén oor hebben.
Drinkgerei in de vorm van glazen fallussen was al wel bekend, zowel uit ons
land (Venlo) als uit Salzburg, Trier, Herford en Mainz. Het glas uit Herford
werd nota bene gevonden in de beerput bij de woonvertrekken van de abdis
van Herford! Of deze glazen meer betekenden dan platvloerse humor is niet
bekend, wat trouwens ook geldt voor 'onze' beker.
Voorwerpen met een erotisch karakter
Tussen de periode waarin de religieuze en profane insignes ontstonden
en vandaag liggen vijf tot zeven eeuwen geschiedenis. De mens heeft
het begrip seksualiteit op zeer uiteenlopende wijze vorm gegeven en
geïnterpreteerd, dikwijls op verbluffend creatieve wijze waarbij de fantasie
welhaast obsessief lijkt. De bekers, een bord uit Aardenburg (zie afbeelding)
en een recent gevonden erotisch insigne uit Sluis (zie afbeelding) zijn er
voorbeelden van. Ze vormen een materiële bron voor laatmiddeleeuws
denken over seksualiteit en erotiek en daarmee tevens een stukje
cultuurgeschiedenis.
Pietro Aretino, de grootste satiricus van de Italiaanse Renaissance, schreef
in 1524 dat volgens hem men 'het orgaan dat de natuur ons gegeven heeft
voor het voortbestaan als hanger om de nek zou moeten dragen of als
medaillon op de baret'.
De vele vondsten van erotische of seksuele insignes, voorkomend in
een verbazingwekkende frequentie en ongekende variëteit, hebben alles
te maken met vruchtbaarheid en zeker ook met imponeergedrag. Als
amuletten kregen ze van oudsher een kwaadafwerende, gelukbrengende
Fallusbeker van
Raeren-aardewerk
met masturberende
'wildeman(afb.
uit 'Schatze aus
Raerener Erde
Erotisch bord uit Aardenburg; rood
aardewerk met slibversiering,
datering vijftiende eeuw (Beeldbank
SCEZ).
Erotisch insigne uit Sluis
Smeedtorendatering 1400-1450
(Beeldbank SCEZ).
