m
22 Aflevering 175 voorjaar 2012
Bindwerk
Een heel groot gedeelte van de aantekeningen gaat over bindwerk. Het
was zo dat tot in de 18de eeuw boeken na het drukken vaak niet gebonden
werden; hoogstens in een simpele papieren band. Men kocht een boek en
liet het dan naar eigen smaak - en financiële mogelijkheden - binden. De
boekverkoper deed dat soms zelf, maar kende ook boekbinders die dat
konden doen. Middelburg had in de 18de eeuw belangrijke boekbinders
die fraaie banden hebben gemaakt. Bijvoorbeeld Jan Dane en Suenonius
Mandelgreen.
De aantekeningen over het binden beschrijven heel nauwkeurig wat onze
boekverkoper gedaan heeft. Van blanco schrijfboeken tot foliobijbels. In
papier, velijn, calf en fijn marokijn. Gestempeld met goud of ingelegd met
schildpad. Soms een oude band vervangen of een boek bijgesneden.
Zijn klanten zijn voor het merendeel Middelburgers met bekende namen
zoals Serlee, Sifflé, Herklots, Ermerins, van Solingen, De Haze Bomme,
Lambrechtsen, Van Visvliet, Steveninck, Radermacher enz. Het is niet altijd
duidelijk of hij de te binden boeken ook zelf geleverd heeft. Een nadere
bestudering van de prijzen zou daar meer over kunnen vertellen. Soms zijn
het oude banden die vervangen moeten worden. Voor de heer J.J. Negre,
heelmeester in Middelburg, bindt hij een atlas van Blaeu opnieuw in zes
banden groot folio en goud gestempeld.
Een enkele keer zijn het personen uit andere plaatsen, zoals Vlissingen,
Zierikzee en Westkapelle. Voor Daniel Tulleken3 bindt hij veel en mooi
werk. Bijvoorbeeld in september 1780: 'Boxhorn Cronyk van Zeeland
in fransche band gezet. Het wapen van zyn Ed. op de platten in gout.
Blauw papiere schutbladen daar op de in gout'. Dezelfde maand
nog '15 folioboeken het wapen van zijn Ed. op de platten in gout geset'.
In december 1783 ook voor de heer Tulleken o.a.: 'Eversdijk in een wit
satijnen bandje gebonden, verguld op snede met gekleurde ornamenten en
het wapen van zijn Ed. in kleuren op de platten'.
Niet alleen particulieren zijn klant, maar bijvoorbeeld ook 'd'Edelachtbaare
Staaten Breede Geërfdens des Eylants Walcheren'. Naast bindwerk -
geschreven stukken in hoorn gebonden met tytels - levert de boekverkoper
aan die Staten ook bijvoorbeeld folio 'schryfboeken in Schapen gebonden',
octavo memorieboekjes in Parijse band met een potlood, bossen beste
gesneden pennen, zand (om de inkt te drogen) en rode lak. Aan de
kerkenraad van de Lutherse Gemeente levert hij catechismussen en
psalmboekjes; de laatste vaak wit of zwart op snee en in laken genaaid.
Interessant is een opdracht van 'Het Comité der Gewapende Burgerij' voor
het vouwen, naaien en afsnijden van 200 reglementen.
Ook collega's uit het drukkersgilde komen vaak voor. Zij worden in het
schuldboek consequent confrères genoemd. Het zijn de bekende namen uit
vooral het Middelburgse drukkersgilde: Isaac de Winter, A. Callenfels, Jan
Dane, Pieter Gillissen, Levinus Moens, Johannes Abrahams, Hendrik Sas,
Herman Snel, Van de Thoorn uit Zierikzee, De Paaynaar uit Vlissingen enz.
Ook aan hen levert hij boeken en papier, maar de grootste posten betreffen
toch het bindwerk.
