5>
2 m Aflevering 179 voorjaar 2013
Kunstwerk van Yona Friedman definitief in
Zeeland
Leen Moelker
In Zeeland bewaren we al sinds eeuwen vele kunstschatten en naturalia.
Van het openbare bezit kan iedereen kennis nemen tijdens tijdelijke of
permanente tentoonstellingen. De tentoonstelling Lievelingen van het
Zeeuws Museum (2010) is daarvan een goed voorbeeld. Toch wisselt
het Zeeuwse kunstbezit regelmatig van samenstelling door schenking of
aankoop. Dat is interessant, want daarin reflecteert ook de tijdgeest. Zo
kwam recent de Stichting Beeldende Kunst Middelburg (De Vleeshal) in het
bezit van een buitengewoon opvallend kunstwerk. Het is gemaakt naar een
idee van de internationaal vermaarde architect Yona Friedman en draagt
de naam Iconostase 150. Wie is de maker ervan en wat beoogt hij? Welke
betekenissen kunnen we er zelf aan geven? Welke functie zou Iconostase
150 voor Zeeland kunnen hebben? Waarom is dit kunstwerk aangekocht?
Van 15 september tot 16 december 2012 werd in De Vleeshal in Middelburg
de tentoonstelling Architecture without Building gehouden. Centraal
daarin stond het bovengenoemde kunstwerk van Yona Friedman. Voor de
materialisatie van Iconostase 150 werkte hij samen met de Franse fotograaf
en filmmaker Jean-Baptiste Decavèle (1961* Grenoble). Het bijzondere aan
deze expositie was dat het publiek eigen objecten kon aanleveren zodat
die binnen de constructie tentoongesteld konden worden. Iconostase 150
fungeerde zo als een uitbreiding op de museumfunctie en de architectuur
van De Vleeshal. Aansluitend is Iconostase 150 te zien geweest in Antwerpen
en binnenkort keert de installatie, na die internationale presentatie, terug
naar Middelburg.
Iconostase 150, hoe ziet het werk er uit?
Uit 482 stalen ringen van 0 150 cm is een constructie met geometrische
figuren gemaakt. De ring bestaat uit een stalen buis 0 21,3 mm. Elke ring
weegt 4,5 kg. Het werk bestaat uit 4 modules van 12 ringen die samen een
bolvormig twaalfvlak vormen (sferische polyhedron). Aangesloten aan de
zijden van de regelmatige twaalfvlakken zijn doorlopende ringconstructies
aangebracht, namelijk 23 modules van 6 ringen (sferische kubussen) en 74
modules van 4 ringen (sferische tetraëders). De volgorde van de figuren is
willekeurig, maar ze vullen wel de ruimte.
In deze opstelling is het kunstwerk dus geheel aangepast aan de
beschikbare ruimte in De Vleeshal. De constructie kronkelt als het ware
door het museum en neemt daarbij steeds in volume toe. Alle geometrische
figuren zijn successievelijk als zelfstandige elementen toegevoegd. Nergens
is te zien dat een ring gemeenschappelijk gebruikt wordt. Uiteindelijk
bereikt het werk een maximale lengte van 31,5 meter, een breedte van
8,60m en een hoogte van 5,40m. Het staal is onbewerkt en kan dus door
atmosferische invloed gemakkelijk roesten. Dat is volgens Friedman
ook geen probleem. Basismaterialen gedragen zich nu eenmaal zo. De
constructie kan oneindig worden uitgebreid door modules toe te voegen.
Aldus ontstaat een nieuwe combinatie van tijd en (on) begrensde ruimte.
Is Iconostase 150 een kunstobject of architectuur? Voor de beoordeling
