Aflevering 179 voorjaar 2013
Een ander kenmerk van Friedmans denken is met de term 'onzekerheid'
aan te duiden. Niets is voorspelbaar, alles in de wereld verloopt contingent
en dus is planning zinloos. Dat geldt speciaal voor het gedrag, de mening
en de attitude van het individu. Architecten moeten daarom actief
gebruikersparticipatie toelaten.17 Samenvattend gesteld ziet Friedman het
bouwproces als een sociologisch fenomeen. Zijn architectuurontwerpen
richten zich op een harmonieus menselijk bestaan in een ideaal, dat is
utopisch universum. Bij de realisatie van bouwplannen dicteert het individu
de invulling. Ondeskundigheid is geen probleem, want daar wordt door
middel van handleidingen in voorzien.
Samenvatting en conclusie
We hebben hierboven het kunstwerk Iconostase 150 besproken. En we
concludeerden dat Yona Friedman een futuristische visie op de wereld
heeft. Planning is niet nodig, vindt hij, want het is een illusie te menen dat
de wereld maakbaar is. Oplossingen van de grote vraagstukken in de wereld
zijn mogelijk door de spontaan geuite menselijke ideeën te gebruiken
en architecten bijvoorbeeld moeten daarbij niet voorschrijven maar
begeleiden. In het space-chain kunstwerk van Friedman dat De Vleeshal
in Middelburg heeft aangekocht bespeuren we iets van deze filosofie.
Want een uitbreidbare stalen buisconstructie bevat drie herhaalde en
aaneengeregen geometrische figuren - de sferische piramide, de kubus
en het regelmatige twaalfvlak - die aan elke omgeving kunnen worden
aangepast. Deze flexibiliteit correspondeert met de oproep van de bedenker
om de bestaande denkkaders te verlaten en nieuwe mogelijke ruimtes
(spaces!) te exploreren. Ook andere eigenschappen van het kunstwerk als
de geometrie, de structuur en de vrije vorm verwijzen naar zijn menselijke
pendanten van schoonheid, ordelijkheid en oorspronkelijkheid. En wie het
ook betreft, elk individu wordt erdoor aangemoedigd zijn of haar creatieve
impulsen te ontwikkelen en ze ten behoeve van de gemeenschap in te
zetten.
Iconostase 150 definitief in Zeeland
In Zeeland wordt onder nieuwkomers wel eens gefluisterd dat in deze
provincie alle wegen op een zeedijk uitkomen. Het is een metafoor voor de
mening dat nieuwe ideeën en gedurfde voorstellen steeds gedempt worden
door traditionele opvattingen en de weerstand tegen verandering. Met de
aankoop van het kunstwerk Iconostase 150 wordt echter het tegendeel
bewezen. Want het vergt moed om in tijden van crisis te investeren in een
object dat zijn betekenis ontleent aan zelfkritiek.
Het is duidelijk dat dit aangekochte conceptuele kunstwerk niet gerust
stelt. Misschien is wel de boodschap dat Zeeland niet kan berusten in wat
het overkomt. Iconostase 150 houdt ons voor ogen de hand aan de ploeg
te slaan, buiten de grenzen van het mogelijke denken, te veranderen wat
nodig, en te behouden wat goed is.
Zeeland mag er trots op zijn dat aan het provinciaal kunstbezit een dergelijk
kunstwerk is toegevoegd.
English summary
The theoretical approach of architect Yona Friedman includes a strong
aversion against planning and he names it an illusion to assume the world
can be totally controlled. Problems with building the city are solved by user
