(£n ïact eeit pegeltjcfc toeeren/
Wyn- en Bieraccynfen, en an-
28 m
Aflevering 180 zomer 2013
ze de stadsfabriek opdracht beide balansen in de waag te herstellen en als
de kleine balans onherstelbaar zou zijn, die van de Middelburgse smid over
te nemen.35 In de stadsrekening van dat jaar staat een post van S3: 13:4
gr. Vis. wegens betaling aan Antheunis Polderman 'over leverantie van een
ijser balance'.36
Weegvermogen
In juni 1484 werden alle gewichten van de balans door Adriaen de
tinnegieter opnieuw gegoten en geijkt. Het totaal gewicht bedroeg
1414 pond.37 Per weging kon dus maximaal 1414 pond aan goederen
worden gewogen. Omgerekend naar ons
stelsel is dat ongeveer 633,12 kg. Na de
middeleeuwen werden in de waag ook
kanonnen en klokken gewogen. Omdat
die veel zwaarder zijn moeten er in
de waag in de Korte Oudestraat meer
gewichten zijn geweest. Bekend is dat
Hubrecht Roiloffsz. in februari 1594 twee
klokken met een gezamenlijk gewicht van
21570 pond (10588,71 kg) heeft gewogen.
Het waaggeld hiervoor bedroeg 18
schelling.38
Een idee over de hoeveelheid die van een
grote partij per keer werd gewogen krijgen
we uit de verklaring die waagmeester
Cornelis de Grave op 4 oktober 1667 voor
notaris Johannes Rijcx heeft afgelegd:
voor de Middelburgse koopman Pieter
Buteux had hij op 13 september 1667 in
de Veerse waag 'enentwintich schaelen
suyker tsamen wegende bruto 13172 lb.
dere partyen van Domeynen binnen ter
Vcere te vcrpagcen.-
Dat De ©ecomraitteetotn Dan Dit Dan Den
SiaaDc en flrelicmnjjcn Dan fijne Hoogheyt
den Heere Prince van Orange en Naitau, (Tf,
®c. je. op Den .September ■17^7 3pnbe
fci/base DepDoojmiDDaBsrorfien uurtn
fullen fitten binnen tec latere op Den Stabfiupfe albaar
om te Decpaptcn De nabolpcnDe pattpen ban ©omepnen/
op alfulhe conbiticn en tctmpnen ban Jaaren/ alp De ©m;
fianDttp fullen Doojgcleefcn ujojDcn; en Dat pctict Panter
bewast jp Dat fijne ®o?gcn Daatcljjft op De berpantmne
fullen motten ceflrlt DserDtn.
©en llppnactpnp/ booj een Jaar.
©en 25ieracepnp bodj een jaar.
tywr -ar-
f p y
"p ©eere .WanDc/ boo? Djie Jaaren.
®en fflimmerbanü/ boo? fetutn Jaaren.
©en Parinstol/ boo? D?ie Jaaren.
Affiche van de
verpachting van de
domeingoederen
in 1789. Nationaal
Archief, Archief
van de Nassause
Domeinraad, inv. nr.
14660.
gewogen.39 Per keer is dat gemiddeld
627,24 pond (nu 294,42 kg).
Geschillen
In 1695 klaagden enkele kooplieden dat
door het jaarlijks wisselen van pachters
en waagmeesters vaak geschillen
ontstonden. Om hieraan een eind te
maken verzochten ze het stadsbestuur
Segt het voort. een controleur aan te stellen. Het verzoek
werd ingewilligd en op 8 oktober werd
Jan Pietersen benoemd. Zonder hem mocht niet worden gewogen en van
alle verrichtingen moest hij nauwkeurig boekhouding doen. Per honderd
pond aan gewogen goederen moesten de kopers en de verkopers hem
ieder een halve groot betalen.40 Omdat de kooplui na verloop van tijd
daarover weer moeilijkheden maakten, werd Pietersen op 2 april 1697 door
het stadsbestuur ontslagen.41 In de negentien maanden dat hij het ambt
had uitgeoefend, had hij naar eigen zeggen S 80 a S 85 geïncasseerd.42 Een
simpele rekensom leert dat in die periode gemiddeld per maand tussen
101.053 en 107.368 pond (nu tussen 47.433 en 50.397 kg) aan goederen in de
