DE STAATS-
SPAANSE
LINIES
Aflevering 180 zomer 2013
De oorlog en het opwerpen van verdedigingswerken aan beide zijden
komt nu echt op gang in de streek. Het wordingsproces van de complexe
configuratie die wij later de Staats-Spaanse Linies zullen noemen is niet
meer te stoppen. Aan de genese van deze fascinerende monumentale keten
zullen de Spaanse, Staatse en Franse militaire apparaten deelhebben, in
een lange tijdspanne van de Tachtigjarige Oorlog tot en met de Spaanse
Successieoorlog (1701-1714) - latere aanpassingen niet meegerekend. Want
ook gedurende de Franse tijd en de Belgische Revolutie van 1830 spelen de
Linies nog een rol.
Herwaardering
Historici, publicisten en heemkundigen zien al lang het grote belang van de
Staats-Spaanse Linies als grensoverschrijdend monumentaal complex. Als
zwaartepunt niet alleen van de krijgsgeschiedenis, maar van de algemene
historie van het gebied: die van belastingen, inundaties, religieuze strijd,
bezetting en onderdrukking, plundering, werkverschaffing, dwangarbeid,
totstandkoming van de landsgrens. En zelfs van de immateriële volkskunde
of etnografie; aan veel linies en gebeurtenissen in verband ermee zijn
mooie sagen en andere overleveringen verbonden.
Bij alle gemeenschappelijkheid is er ook verschil in de perceptie aan
weerszijden van de grens, een perceptie die óók historisch is bepaald.
De Staats-Spaanse Linies zijn vanuit het noordelijk perspectief vooral
een herinnering aan de ontstaansgeschiedenis van de Republiek die een
zo belangrijk deel van Nederlands nationaal verleden uitmaakt; voor
Vlaanderen staan zij, aldus een recente publicatie, vooral 'symbool voor
het lot van Europees slagveld dat het Vlaamse land eeuwenlang beschoren
is geweest'.
Omstreeks de jongste eeuwwisseling raken ook beleidsmakers en
overheden overtuigd van het belang van conservering en ontsluiting van
de Staats-Spaanse Linies. Men ziet in, dat een integrale aanpak nodig is om
de Linies niet alleen cultuurhistorisch recht te doen en te ontsluiten, maar
ook om het cultuurtoeristisch (dus economisch)
en ecologisch potentieel uit te bouwen en de deels
gemeenschappelijke 'streekidentiteit' binnen de
verschillende regio's te profileren: wat vroeger
scheidde, verbindt nu.
Herinrichting, restauraties, publiciteit
De Belgische provincies Oost-Vlaanderen, West-
Vlaanderen, Antwerpen en de Nederlandse provincie
Zeeland slaan aan het begin van de eenentwintigste
eeuw de handen ineen. Verschillende initiatieven
worden gestart om de Linies waar mogelijk 'op te
poetsen' en te ontsluiten voor de toekomst. Men
ontwikkelt het project Staats-Spaanse Linies met
uiteenlopende doelstellingen, zoals de bevordering
van de grenseconomie, het creëren van nieuwe
natuur(verbindings)gebieden, het beter ontsluiten
van de afzonderlijke sites en de visualisering van het
militair cultuurhistorisch erfgoed.
In 2006 en 2007 start de restauratie van
37
Monumenten van conflict en cultuur
