m
5>
2 m Aflevering 181 najaar 2013
Dialect op Goeree-Overflakkee:
eenheid in verscheidenheid
Een interview met Pau Heerschap
lg>
Gert van Engelen
Fiets van Ooltgensplaat naar Ouddorp en spits onderweg de oren. Al reizende
over Goeree-Overflakkee vallen liefst vier dialecten te beluisteren. Vier
verschillende klanken, vier verschillende wijzen van zinsbouw - en dat op
één eiland. Bovendien lopen de scheidslijnen, de zogenaamde dialectgrenzen,
niet eens logisch, eerder grillig. Oude-Tonge bijvoorbeeld kent twee dialecten,
en in Ouddorp en Goedereede valt hetzelfde Goerees te beluisteren, maar zijn
het weer niet dezelfde klanken.
Pau Heerschap aan
het werk (foto Coby
Nolet).
Hoe komt zo'n klein plukje Nederland taalkundig zo divers? Wat heeft de
verschillen veroorzaakt? Wat kénmerkt die verschillen? Is het de waarheid,
en niets dan de waarheid, dat de dialecten gestaag verdwijnen, zoals
mopperende monden plechtig verzekeren? Is het trouwens zo erg, dat je, al
trekkend van dorp naar dorp, steeds minder de voertaal hoort spreken?
Er is op Goeree-Overflakkee één man die al die uiteenlopende dialecten
nauwgezet heeft bestudeerd en er deswege gezaghebbend over kan
vertellen. Dat is Pau Heerschap, een gepensioneerd docent Nederlands,
hartstochtelijk beoefenaar van het Ouddorps, voorzitter van de Historische
Vereniging voor Goeree-Overflakkee 'De Motte', en nog zo veel meer - zoals
het schrijven van verhalen en artikelen, meestal over regionaal-historische
onderwerpen, en gedichten. Ook is hij redactielid van Nehalennia.
Maar bovenal is Heerschap een onbetwiste autoriteit op het gebied van
de dialecten op Goeree-Overflakkee. Om het in stijl te melden: 'Weinig hè
zo'n kennis van 't Flakkeês as hie.' In dit interview zet hij onderhoudend
de oorsprong, groei en het karakter van de vier
eilandelijke dialecten uiteen. Ook legt hij uit waarom
hij, de expert, allerminst treurt over de teloorgang
ervan.
Opgeruimd verwelkomt Pau Heerschap in zijn
woonplaats Ouddorp de verslaggever. Hij stelt voor
om in de huiskamer te gaan zitten, waar hij rustig
en geconcentreerd kan praten. Een uiteenzetting
over dialecten heeft hij vaker gegeven, in talrijke
lezingen, maar nu wordt nauwgezet alles genoteerd.
Joyeus kletsen kan nu even niet, het gesproken woord
wordt een geciteerd woord, en dat vereist nadenken,
precieze formuleringen. Hij gaat ernstig zitten, de
gelaatstrekken worden serieuzer.
Hij vertelt eerst over zijn eigen oorsprong. Geboren
in Ouddorp, in 1945, en dat betekende meteen al zijn
eerste kennismaking met een dialect. 'Ik spreek van
huis uit Ouddorps. Het was het eerste dialect dat ik
hoorde. Het werd mijn moerstaal.' Bijna zestig jaar
later zou Heerschap herinneringen aan zijn vroege
kindertijd laten vastleggen op enkele cd's, in - en als
