•;vX.
ven hofstede bij Cadzand. Dit lage aantal is opmerkelijk.
Zeker wanneer we alleen al het gebied van de wetering van
de Oude Yvene gelegen tussen grosso modo de plaatsen
Groede-Breskens-Schoondijke- Oostburg nader bekijken
aan de hand van het onderzoek door dr. Gottschalk. Me
juffrouw dr. Gottschalk putte voor haar in 1968 heruitge
geven Historische geografie van Westelijk Zeeuws Vlaande
ren rijkelijk uit de midden 16e-eeuwse overlopers van het
waterschap van de Oude Yvene. Gottschalk concludeert:
'Een merkwaardig verschijnsel in de oude Yvene waren
de talrijke 'wallen'. Gedeeltelijk waren dit molenwallen,
waar echter niet altijd meer een molen op stond. In andere
gevallen kunnen de wallen worden beschouwd als resten
van eertijds omwalde hofsteden. Er waren echter ook wal
len, die onmiskenbaar oude vluchtheuvels waren. Veelal
lagen deze in de nabijheid van de hofsteden. Indien ze niet
voor de mensen waren bedoeld, zullen zij dienst hebben
gedaan voor het vee, vooral om bij hoge grondwater
standen in de winter een toevlucht te bieden.' Gottschalk
noemt een aantal hofsteden met naam zoals 't Hof te Velde
in het 85e begin, dat omschreven wordt als 'een bilck
weide] met eenen viercanten wal daerin ligghende' en een
hofstede nabij Vulendike (het oude Schoondijke) in het
72e begin met een hoge wal 'ghenaempt Vulenburch'. Nu
zullen inderdaad lang niet alle in de 16e-eeuwse overlopers
genoemde wallen een motte, kasteel of begraven hofstede
zijn geweest maar het genoemde aantal wallen, hillen en
walgrachten is opmerkelijk hoog. Een groot deel hiervan
was midden 16e eeuw al verlaten zoals de 'hooghen hill,
wylent een hofstede' in het 95e begin.
(opgenomen in het lexicon) en het Hof ter Poorte. Het
tweede fragment van de omgeving van Lapscheure toont
een grote hoeveelheid aan omgrachte gebouwen waar
onder ten zuidoosten van Lapscheure een op de kaart als
'Hof ter Weilden' genoemd omgracht complex. Volgens de
eerdergenoemde dr. Gottschalk wordt dit complex in de
omlopers uit 1456 aangeduid als 'casteel ter Weelden'.
siSEï
26
Wanneer we naar de Heraldische Kaart van het Brugse
Vrije uit 1561-1571 door Pieter Pourbus kijken, vallen ook
hier de nodige objecten op. Ter illustratie toon ik twee
details uit de kaart van Pourbus. Op het eerste fragment
zien we Groede en omgeving. Ten noordwesten van
Groede valt meteen een 'wal' op. Ten zuiden van Groede
zijn twee omgrachte huizen afgebeeld; het Hof Zaamslag
Coutumes du pays et comté de Flandre
Een derde bron die van belang is betreft het door Louis
Gilliodts-Van Severen tussen circa 1887 en 1891 uitge
geven Coutumes du pays et comté de Flandre. Quartier de
Bruges. Coutumes des petites villes et seigneuries enclavées.
Deze belangrijke bronnenuitgave betreft de 'denonrbre-
menten' uit 1435 met latere aanvullingen. In de denom-
brementen zijn de aan de graven van Vlaanderen en de
De door Gottschalk genoemde ridderhofstede 'Vinkebroek' ten
noorden van Aardenburg afgebeeld als een omgrachte woonto
ren op de Heraldische Kaart van het Brugse Vrije uit 1561-1571
door Pieter Pourbus (Stadsarchief Brugge).
tvil
De motte Vulenburch bij Schoondijke (zwarte cirkel) weergege
ven op de Heraldische Kaart van het Brugse Vrije uit 1561-1571
door Pieter Pourbus (Stadsarchief Brugge).
Het door Gottschalk genoemde 'casteel ter Weelden' ten noord
westen van Aardenburg, weergegeven als een omgracht complex
met toegangspoort aan de noordzijde en het kasteel als platte
grond met vier hoektorens op de Heraldische Kaart van het Brug
se Vrije uit 1561-1571 door Pieter Pourbus (Stadsarchief Brugge).
