Van wie waren de kasteelbergen en oudste stenen
kastelen in Zeeland?
Nehalennia zomer 2015 nr. 188
Ambachtsheren en andere edelen op Walcheren tot in de eerste helft van de veertiende eeuw
Peter A. Henderikx
Die term zegt weinig over hun functie, maar in de Latijnse
versie van de keur heet een werf munitio, wat zonder meer
versterking betekent; en in de Franse versie wordt voor een
werf het bekende woord motte gebruikt. Deze bergen, met
vermoedelijk een houten bouwsel er bovenop, en met een
voorhof en een gracht eromheen, waren in de oude kernge
bieden van de Zeeuwse eilanden in groten getale aanwezig.
Zo bijvoorbeeld op Walcheren, waar in 1887 door J.C. de
Man maar liefst 67 bergen zijn geïnventariseerd (zie kaart 1).
Van wie waren nu die bergen, en waarom waren het er
zoveel? Wat de eerste vraag betreft: de bergjes behoorden
7
Van wie waren de kasteelbergen en oudste stenen kastelen in Zeeland? Van de bergen weten wij dat zij van de elfde tot in
de dertiende eeuw werden opgeworpen; vaak op plaatsen van een voormalige huiswerf/huisterp. Zij staan al vermeld in de
landkeur van Zeeland uit 1256, waarin het Zeeuwse recht staat opgetekend. In de Nederlandse tekst van die keur worden
zij 'werven' genoemd.
'Bergen'op Wal
cheren, met als onder
grond de nettekening uit
1856/57 van de topografische
kaart. Rood: thans nog aan
wezig. Blauw: thans niet meer
aanwezig, maar nog aangegeven
op de topografische kaart van ca.
1910. Groen: niet meer aanwezig, maar
nog aangegeven op de Hattinga-kaart van
Walcheren in negen bladen uit 1750. Geel:
niet meer aanwezig. Deze kaart is door de auteur
van dit artikel eerder gepubliceerd in: P. Blom e.a.,
Historische atlas van Walcheren (Nijmegen 2009).
