Van de Zeeuwse Dialectverênigieng
zdv
m
Van de redactiecommissie
In deze rubriek is een groot aantal onderwerpen van
volkskundige aard reeds aan de orde geweest. Wij moch
ten hierop al een aantal leuke reacties krijgen, maar het
kunnen er altijd nog meer zijn. Deze keer wil ik weer een
nieuw onderwerp aan de orde stellen, namelijk 'Reizen in
vroeger tijd.' Het wonen op de eilanden was vroeger een
behoorlijk geïsoleerd bestaan. Het gaan van en komen naar
deze plekken was soms heel problematisch, vooral in de
wintertijd, als het streng vroor. De hevig koude winter van
1962/1963 staat mij nog helder voor de geest. De veerboot
van Hellevoetsluis naar Middelharnis op Goeree-Overflak-
kee voer toen per dag maar één keer. Maar over 'koudepro-
blematiek' zullen we het nu niet hebben, die komt in het
decembernummer aan de orde. Nu over 'reizen' dus.
Vóór 1900 vond het vervoer eigenlijk alleen maar plaats
met paard en koets en per schip. Zo voeren er op Goeree-
Overflakkee veerboten van Stellendam en Middelharnis
regelrecht naar Rotterdam. Daar bevond zich ook het
dichtstbijzijnde ziekenhuis. De reis erheen duurde dan zo
lang, dat een patiënt soms vóór aankomst al was overle
den. Veel veranderde ten goede met de komst van de tram
van de Rotterdamse Tramweg Maatschappij, kortweg RTM
genoemd, op 30 april 1909, de dag dat prinses Juliana ge
boren werd. Het was toen dubbel feest, zo hebben ouderen
mij verzekerd. De tram reed van Ouddorp naar Middel-
harnis-Havenhoofd en van Middelharnis naar Ooltgens-
plaat. Voor de plaatsen die niet aan de tramlijn lagen, zoals
Stad a/h Haringvliet, Den Bommel en Herkingen bleven
de vervoersmogelijkheden nog behoorlijk problematisch,
hoewel er op gezette tijden wel autobussen ingezet wer
den. De tramlijn werd in 1956 opgeheven. De lijn was na
de watersnoodramp van 1953 zo beschadigd geraakt, dat
er met een behoorlijke snelheid over rijden eigenlijk niet
meer verantwoord was.
Vanzelfsprekend maakte veel schooljeugd, die in Mid
delharnis onderwijs volgde aan scholen voor middelbaar
onderwijs, gebruik van de tram. Na de Ramp reed de tram
tussen Stellendam en Melissant over de beschadigde tram
lijn zo langzaam, dat sommige jongeren uit de tram spron
gen, een eind mee holden en er dan weer op sprongen. Het
zal duidelijk zijn, dat dit gevaarlijke situaties opleverde.
Toen ik in 1958 naar de HBS in Middelharnis ging, was de
Zêêuwse Dialect
Verênigieng
18
spoorlijn inmiddels al opgebroken, alleen van Middelhar
nis naar Middelharnis-Havenhoofd reed nog een tram
voor goederenvervoer. Wij gingen met de donkerrood/
gele bussen van de RTM naar school. Vanuit Ouddorp
vertrokken we meestal om half acht. Het was dan op het
station heel druk met schooljeugd en er ontstond een heel
gedrang (gekriejm, in dialect) om een plekje te bemach
tigen. Er waren ook bussen met een aanhanger, met een
conductrice erin. Soms ging het er heel baldadig aan
toe. In het middenpad van de aanhanger gingen dan wat
jongens van de ambachtschool staan en die bewogen dan
als groep krachtig heen en weer, zodat de aanhanger ging
slingeren. De conductrice moest het maar toelaten, want
ze kon die grote jongens niet aan. Als de chauffeur het
merkte, stopte hij en sprak de jongens aan op hun gedrag.
Het is één keer gebeurd dat hij er op de weg tussen Melis
sant en Stellendam een paar uitzette. Die konden verder
gaan liften. Een buskaart kostte toen 10 gulden per maand.
De bus reed maar om de twee uur, dus was het vaak
wachten. Bij Mina van het café bij het station kochten wij
ons eerste zakje Smith potatochips. Dat was in die tijd
iets nieuws. Er zat dan een klein blauw zakje met zout in,
zodat je dat naar behoefte kon toevoegen. De teleurstelling
was groot als het zakje er niet in zat.
Wij hadden in die tijd ook nog op zaterdagmorgen les. Je
was dan pas om half twee weer in Ouddorp. Snel wat eten
en dan naar het strand als het mooi weer was. Je nam dan
je Deutscher Wortschatz mee om te leren voor de repetitie
van maandag. Het weekend was kort...
Het is al vaker opgemerkt: Heeft u soortgelijke ervaringen?
Laat ze ons weten. Stuur ze naar het secretariaat of mail ze
naar dialect@hetnet.nl Namens de dialectredactie wens ik
u weer veel lees- en kijkgenot.
Pau Heerschap
Verenigiengsnieuws
In de zomer schijnt het verenigingswerk stil te liggen. Maar
dat is niet waar. Dan is het bestuur bezig met de voorberei
dingen van het nieuwe jaar. De dialectdag komt eraan. Op
de jaarvergadering wordt de begroting voor het komend
jaar gepresenteerd en de kascontrolecommissie komt in
september bij elkaar om de rekeningen van het afgelopen
jaar te controleren. Dat is trouwens voor de penningmees
ter nog een heel gedoe om die commissie bij elkaar te
roepen, want tegenwoordig hebben de gepensioneerden
het altijd druk. Maar goed: het is weer gelukt. De jaarlijkse
Daar wachten de bussen.
