m
In 1934 heeft iemand het woord al op de lijst gezet van
uitstervende woorden; dat was toch te vroeg want er zijn nu
nog velen die later geboren zijn, die dat woord en dus ook
spindes hebben gekend. In 1929 is de Zeeuwse Dialectver
eniging opgericht en een reden was dat die mensen toen
al vreesden dat het dialect nog in de vorige eeuw zou zijn
verdwenen en vervangen door wat ik standaardtaal noem.
Er is lange tijd heel minnetjes gedaan over dialect spreken
en vooral moeders en oma's werden 'aangespoord' kinderen
geen dialect te leren spreken omdat het in en voor hun 'toe
komst' een nadeel zou kunnen zijn. Dat geloven sommigen
nu nog en ook in onderwijsland was/is er een stroming die
dat beweert. Er is veel onderzoek naar gedaan en daaruit
bleek dat een tweetalige opvoeding (dialect en standaard
taal) de ontwikkeling van het taalgevoel juist stimuleert,
wat voordelig is bij het leren van andere talen. Mijn eerste
dialectervaring was bij het schoolvoetbal in Hulst, waar ik
de tegenstanders uit Koewacht, Steen en Clinge amper kon
verstaan. Maar de lichaamstaal was wel duidelijk.
Aardig dat Latijn vaak terug is te vinden in de herkomst van
woorden en jongeren die Latijn hebben geleerd ervaren la
ter altijd dat ze daarmee makkelijk in andere talen wegwijs
worden. Wat zo'n spinde allemaal niet te vertellen heeft.
Een Belgische fietsenmaker in de Groot Huijsenspolder
vlakbij De Val en De Griete heeft Spinde als naam van zijn
bedrijf gekozen. Hij vond het een opvallende benaming en
passend bij zijn voorraad materialen en onderdelen in zijn
werkplaats.
Er zijn veel dialectwoorden die bij nadere beschouwing
een logische oorsprong hebben. Zo was ik eens op zoek
naar 'treefje', het dialectwoord voor een onderzetter en dat
bleek te herleiden zijn tot het Latijn voor driepoot, triang-
le. Dat reikte een Latijnkenner me aan, want het boek met
de herkomst van Zeeuwse woorden had het treefje niet
meegenomen. In veel huishoudens is het treefje nog steeds
present, zij het niet altijd met drie pootjes. Een voorwerp
wat er vaak in de buurt was te vinden is de 'herdon', al
moet ik die 1-poot eigenlijk als gerdon schrijven. En die is
weer wel keurig in dat woordenboek te vinden.
Om 'De Spinde' te zien en veel Axels te horen kunt u eens
afzakken naar streekmuseum 'Het Warenhuis' in Axel.
Adri Scheele
30
Schööne kaorten
Van Roger Blaakman uit Oostburg kregen we een hele ver
zameling gelegenheidskaarten uit de periode 1920-1940. Het
zijn kaarten die verstuurd waren naar familie ter gelegenheid
van de jaarwisseling, verjaardagen, bruiloften en gouden
bruiloften. Met eigenhandige wensteksten door kleinkinde
ren aan opa en oma geschreven. Heel fraai zijn de illustraties.
Het zijn fraaie staaltjes van schrijfkunst die een beeld geven
van het familieleven tussen de beide oorlogen. We komen er
te gelegener tijd op terug. Hartelijk dank, heer Blaakman.
Antwoorden vragenlijst 187
1. De wind zoekt, me kriege regen ZB (Kwd, Dwg, OvzHrh,
Lwd, Ndp), T (Po) SchD (Hsd, Sjl) ZVW (Bvt), LvA (Hok)
GOfl (Mdh).
De wind zoekt, me kriege ander weer W (Bgk).De scheutel-
doek stienkt, me kriege regen ZB (Hkz);De wind draoit, me
kriege regen (T (Po) GOfl (Odp); De wind draoit, me kriege
regen SchD (Bns, Ovm, Elm, Otl, Rns, Zr); De zompe
stiekt, me kriege regen SchD (Otl); 'n waoiende wind ZVW
(Wtk) en 'n oöge wind LvA (Ax).
2. 't Is 'n oöge wind, 'tgae vrieze ZB (Kwd, Dwg, Ovz, Hrh,
Lwd, Ndp, Bsl, Hkz) PHI (Phi) (T (Po, Ovm), SchD (Zr
Rns), ZVW (Bvt, Wtk) LvA (Hok, Ax) LvH (Klz) GOfl
(Mdh, Odp). 't Is 'n ööstewind, 'tgae vrieze (SchD (Lm, Otl,
Rns) en De wind zit omoog, 't za gae vriezen LvH (Hek).
3. D'r zit 'n bonke in 't westen, me kriege regen ZB (Kwd,
Dwg, Ovz, Hrh, Lwd, Ndp,(SchD (Zr) GOF1 (Mdh, Odp).
D'r zit een bank(e) in 't westen, me kriege regen W (Ok),
'n kladde SchD (Otl);'n boenke ZWV (Nvt)
4. d'n 'ond eet hos, me kriege regen ZB (Kwd, Dwg, Ovz,
Hrh, Lwd, Ndp, Bsl, Hkz, Bzl), PHI (Phi), SchD (Bns, Elm,
Otl, Rns, Zr, Hsd) ZVW (Bvt) LvH (Klz, Hek). De katte eet
hos, me kriege regen ZB (Hkz) ZVW (Nvt, Wtk) LvA (Hok,
Ax)gras T (Po, Ovm) en D'n ond mo spie, me kriege
regen SchD (Bns).
5. de dulve stienkt, me kriege regen ZB (Kwd, Dwg, Ovz,
Hrh, Lwd, Ndp, Bsl, Hkz, Bzl) PHI (Phi) T (Po, Anl) SchD
(Bns, Elm, Otl, Rns, Zr, Hsd, Otl, Rns (ZVW (NvtLvA
(Hok, Ax). De sloot, 't mosgat, de schouwe, ...T (Po). De
schouweT (Ovm).
De zienkpit SchD (Bns) GOfl (Odp). 't Afvoerputje ZVW
(Bvt, Wtk en de waeterputGOfl (Mdh).
6. Noorder smoorbriengt droogte voor ZB (Kwd, Dwg,
Ovz, Hhr, Lwd, Ndp, Bsl, Hkz). Noorder stof aer komt mööi
weer op of SchD (Bns, Hsd). Noordewind briengt droogte
SchD (Elm, Otl, Rns). Noordse smoorW (Ok).
7. 't Zonnetje schient op 't eegje, merge ee een vleegje ZB
(Kwd, Hhr, Lwd, Ndp) ZVW (Bvt) en 't zonnetje schient in
't nat, merge wêê wat. (SchD (Otl).
8. 't Maentje in z'n nist, merrege regen of mist ZB (Kwd,
Dwg, Ovz, Hrh, Lwd, Ndp, Bsl, Hkz, Bzl) T (Po, Anl)
SchD (Bns, Otl) ZVW (Wtk) LvA (Hok, Ax). Variant:
't zonnetje T (Po, Ovm),brieng regen of vost SchD
(Elm, Otl, Rns),merrege regen SchD (Zr),zakt in een
nistSchD (Hsd), de maone ZVW (Nvt) en
de maon in ne nist, kom regen of mist LvH (Hek).
9. Mêêuwen op 't land, is regen op d'and W (Bgk) ZB (Kwd,
Een 'spinde' in de Grote Huissenpolder!
