Het Huys ten Duyne
Nehalennia winter 2015 nr. 190
Een voormalige buitenplaats aan de duinrand van Walcheren
Jaco Simons
Rond 1650 gingen de Middelburgse broers Jacob en Johan
Resen zich bezighouden met het 'lanthuijs'. Geleidelijk aan
realiseerden zij een luxe landgoed door de aankoop van
vele percelen grond en bos en vervolgens door de aanleg
van dreven, vijvers, sier- en moestuinen. Het is zeer aan
nemelijk dat in deze periode een boerderij aan het geheel
werd toegevoegd. Na de Resens passeerde nog een lange
reeks eigenaren de revue. Vanaf 1849 werd de eerste fase
van de afbraak van het Huys ten Duyne in gang gezet. Pas
in 1916 kwam er een definitief einde aan de status van
buitenplaats. Het bijbehorende boerenbedrijf handhaafde
zich echter. Vanaf die tijd had het Huys ten Duyne, onder
leiding van Abraham Willemszoon Maljaars, een zuiver
agrarische functie. Hoewel er hier aan de Eikenlaan in
Oostkapelle noch een buitenplaats, noch een boerderij
meer is te vinden, heeft een nazaat van Maljaars een eeuw
na dato nog steeds de grond en de huidige bebouwing op
deze plek in bezit.
Adriaen Wisse
Rond 1635 pachtte Adriaen Wisse uit het Walcherse Se-
rooskerke 5 gemeten en 260 roeden grond, grenzend aan
het noordelijke duingebied van het eiland. Het perceel
hoorde tot de bezittingen van de lokale Armenzorg en was
gelegen in het zogeheten Pastoorsblok in Oostkapelle.1 Op
dit flinke stuk land van omgerekend ongeveer 2,3 hectare
stonden een huis en een bijbehorende schuur met (paar
denstallen. Deze panden waren niet van de Armenzorg,
maar in eigendom van Adriaen Wisse. De buitenplaats die
hier later gestalte kreeg, kwam voort uit Wisse's landhuis.
Wisse's bezit roept een paar vragen op. Wanneer werd
zijn huis gebouwd? En heette het rond 1635 al Huys ten
Duyne? Helaas is dat onbekend, want de bewaard gebleven
overlopers - een soort belastingregisters waarin voorna
melijk onroerend goed werd genoteerd - vermelden niets
over het bestaan van een landhuis of een hofstede op deze
plek. Wel is uit eerdere overlopers bekend dat de grond al
zeker vóór 1566 in eigendom was van de Armenzorg.
Adriaen Wisse was naast landman vermoedelijk gezwo
rene (bestuurder) van de Oostwatering van Walcheren. Hij
wordt in 1642 genoemd als lidmaat van de kerk in Oost
kapelle en in een (ver)koopakte uit dat jaar wordt hij dan
ook parochiaan van dat dorp genoemd.
Behalve zijn landelijk gelegen huis in Oostkapelle bezat
Wisse in die omgeving verder geen onroerend goed; hij
pachtte wel vele percelen. Even ten zuiden van Seroos-
kerke was hij eigenaar van een boerderij en in die buurt
bezat hij diverse stukken land.2 Waarschijnlijk woonde en
werkte Wisse voordat hij naar Oostkapelle verhuisde op
zijn Serooskerkse boerderij en was hij inmiddels een ver
mogende landbouwer in ruste.
Jhr. Van Tuijll
Op 7 februari 16423 kocht de adellijke Jeronimus (Hier-
onymus) van Tuijll het genoemde perceel van de Ooska-
pelse Armenzorg. De transactie verliep via drie diakenen
van de plaatselijke kerk die hiervoor toestemming hadden
gekregen van het stadsbestuur van Middelburg. Die stad
was toen immers de eigenaar van de ambachtsheerlijkheid
Oostkapelle. Van Tuijll kocht op dezelfde datum boven
dien het landhuis en de bijbehorende schuur met stallen
van Adriaen Wisse. Hij bezat dus nu zowel de grond als
het huis dat er op stond.
Jonkheer Van Tuijll van Serooskerke, zoals hij voluit
heette, werd in 1615 geboren op Tholen en was onder
meer ambachtsheer van Stavenisse, Tienhoven en Sint An-
naland. Hij bekleedde het ambt van baljuw van Veere en
was gecommitteerde raad bij de Staten van Zeeland en ter
Admiraliteit. Van Tuijll was eerst getrouwd met Anna Ma
ria van Lier en hertrouwde in 1653 met Margarita Huys-
sen, een zus van Frederick Huyssen van Hof Ravestein
bij Grijpskerke. Uit beide verbintenissen werden geen
kinderen geboren.4 Van Tuijll was de grondlegger van een
kasteel op Tholen, het Slot te Stavenisse. Hij stierf in 1669
in Veere, maar zijn graftombe vinden we in de kerk van
Stavenisse. De zerk werd ontworpen door de beroemde
beeldhouwer Rombout Verhulst.
In de tijd dat Van Tuijll het landhuis in Oostkapelle be
zat, werd langs de Domburgse kust een aanzienlijk aantal
offerstenen ter ere van de godin Nehalennia gevonden.
v-sviv 7 rryt
Aan een buitenplaats in opbouw ging in de zeventiende eeuw de aankoop van een boerderij vooraf, althans in verreweg de
meeste gevallen. Soms verliep dat anders, zoals bij het op Walcheren liggende Huys ten Duyne. Op een stuk grond aan de
voet van de Oostkapelse duinen bezat ene Adriaen Wisse een landelijk gelegen huis. Zijn pand kunnen we beschouwen als
de voorloper van het buitenverblijf dat in dit artikel centraal staat.
■Ml»? p
Np' |"'2
T-
Fragment uit de transportakte van 7 februari 1642: Adriaen Wisse
verkoopt zijn landhuis aan jonkheer Van Tuijll van Serooskerke. 11
