Nehalennia zomer 2016 nr. 192
Met Veenendaal naar Gorinchem
Beurtvaart
De schippers
Risico's tijdens het vervoer
600,00 per jaar. Jacob is dan de olieslager op de nieuwe
molen.
In Isaacs nalatenschap lezen we ook dat hij de korenmolen
'De Ster' voor 1200,00 per jaar huurde van broer Jacob.
Op bescheiden schaal was hij ook koopman, onder andere
in vlas.
Jacob sloot in 1854 een verzekering af voor deze staakmo-
len met een herbouwwaarde van 4000,00. De inventaris
had een waarde van 1333,00.39
Wanneer Jacob de houten standaardmolen verwierf, kun
nen we niet meedelen; die wordt niet in de nalatenschap
vermeld. Uit zijn nalatenschap komen we wel te weten dat
die in zijn bezit was.
Na het overlijden van Jacob worden de onroerende goede
ren niet verdeeld.
Cathelijntje Lijbaart - Schijve verzekert de woning (één
verdieping met vier kamers) in 1860 samen met de houten
standaardmolen voor 5000,00. De staakmolen (lang 4.65
x breed 3.30 m) heeft één zolder met één koppel stenen,
zogenaamde zestienders. De hoogte is 9.37 m en uit deze
polis weten we ook de naam van de molen: 'De Ster'.40
Dat gebeurde wel na het overlijden van zijn weduwe, Ca-
thelijne Lijbaart - Schijve in 1885. De waarde van de nala
tenschap werd onderling getaxeerd op 19076,00.41
De stijging in de directe belasting van Pieter (1829) naar
Jacob (1837) is dus van 89,33 naar 108,00. Deze staat
is van 25 februari 1837, kort voor Pieters dood. Die had
toen al bijna al zijn roerende goederen aan Jacob verkocht
tegen een 'schappelijke prijs'.
In dit deel leggen we ons oor te luisteren aan de Kaai. We
maken kennis met de schippers. Zij vertellen ons hun ver
haal.
Na een tocht van twee dagen door de Braakman, Wester-
schelde, Kreekrak, langs Yerseke de Oosterschelde over,
richting Stavenisse. Daar verzamelden zich meestal de
beurtschippers, wachtend op gunstig tij Dan zeilend via
Keeten, Mastgat, Zijpe, Krammer, Volkerak, Hollands
Diep, Dordtse Kil naar Dordrecht. Dan de Merwede op,
naar Gorinchem.
Het zal ook schipper Veenendaal meer dan eens zijn over
komen: windstilte en tegenstroom. Vooral op het Hollands
Diep. Soms werd een roeiboot voor de boot gelegd en gin
gen de schipper en zijn knecht daarin en roeiden uit alle
macht om toch maar enige vordering in de reis te krijgen.
Zwaar werk, wat eigenlijk weinig of geen resultaat had.
De beurtvaart en het vervoer van passagiers was in Bier
vliet geregeld door het gemeentebestuur. Deze regeling
was tot stand gekomen nadat de schippers hadden ge
klaagd over de wilde vaart vanuit de Biervlietse haven.42
Op een vraag van de Provincie of er een beurtveer in Bier
vliet was, werd ontkennend geantwoord.43
De haven was eigendom van de gemeente. Een haven
meester was onbekend. Om de vijf jaar werd het haven
geld verpacht. Over de periode 1830 - 1835 was de pach
ter Cornelis Schijve, kleermaker. Hij droeg daar jaarlijks
131,00 aan de gemeenteontvanger af. De volgende pach
ter was zijn buurman, Louis Cornelis Bertou, winkelier.
Hij nam de pacht aan voor 102,00 per jaar.44
Blijkbaar was er minder animo voor dit baantje. Vanwege
de verdiensten? Best mogelijk, want in 1834 was de jaar
lijkse kermis niet doorgegaan vanwege de slechte tijden.
Naast een aantal vissers waren er in Biervliet ook schip
pers actief. Ze meerden hun schepen af in de haven.
Jacob Lijbaart bediende zich van de volgende schippers.
- Jacob de Beer, geboren in Ridderkerk 1802, vestigde zich
als schipper rond 1835 in Biervliet. Bouwde omstreeks
1840 een herberg aan de kaai en ontwikkelde zich als han
delaar.
- Andries Geensen, geboren in Biervliet op 16 december
1807, trouwde in Biervliet met Sara Jansen.
- Willem van der Hoofd, geboren ca. 1792 in Hoofdplaat,
trouwde in Tholen (1816) met Elisabeth van Overbeke,
een achttienjarige die in Sint-Annaland was geboren.
- Isaac Jacobs, geboren in Hoofdplaat 1812 en trouwde
daar in 1839.
- Reijnier Meijdam, geboren in Amsterdam, hertrouwde
in Biervliet op 30 maart 1818 met de stiefmoeder van onze
Jacob Lijbaart, Anna Faas.
- Veenendaal, vermoedelijk afkomstig uit Dordrecht.
Molenschep van Jacob Lijbaart, molenmuseum De Valk, Leiden
De schipper bepaalde wanneer de boot de haven verliet.
Dat was bijna altijd afhankelijk van het tij. Vertrok de
schuit uit de Biervlietse haven richting Antwerpen, dan
vertrok de schipper bij opkomend water. Was de reis rich
ting Middelburg, dan zeilde de schipper bij afgaand water
uit. De Kaai en het havenkanaal in de Braakman waren
in onderhoud bij het Uitwateringschap van de Verenigde 19
