over het plattelandsleven, gewoon omdat ik nu eenmaal
van het platteland kom.
Ik dicht in het Zeeuws omdat dat nu eenmaal mijn
moerstaal is. Niet uit nostalgische overwegingen of om
de streektaal per se te willen bewaren, zoals 'men' wel
beweert over schrijven in de streektaal. Dat bewaren wil ik
uiteraard ook, maar dat is hier geen doelstelling. Dichten
lukt mij nu eenmaal het best in de eigen taal, het Zeeuws.
Overigens dicht ik ook wel in het Nederlands.
Verder heb ik nog wat folksongs, vooral van The Dubliners,
liggen die ik ooit in het Zeeuws vertaald heb. Eigenlijk wil
ik dat die worden gezongen, maar het is me nooit gelukt
om een instrument te bespelen en ook niet om iemand te
vinden die deze vertalingen wil zingen. Zeeuwse artiesten
zingen blijkbaar graag hun eigen teksten en ik geef ze groot
gelijk. Maar ik heb dus een kleine voorraad vertalingen uit
het Engels liggen; wie ervan wil kennisnemen, kan contact
met me opnemen. Eén is een 'hertaling' van een Vlaamse
ballade van Wannes van de Velde. Daarmee zou ik graag
eens meedoen met de jaarlijkse Zeeuwse-cover wedstrijd
van Omroep Zeeland. Is er misschien iemand die muziek
kan maken en die me daarmee kan helpen?
Tenslotte treed ik al jaren op met zelf geschreven humo
ristische verhalen in het Zeeuws. Ze variëren in lengte van
drie tot acht minuten, de optredens variëren tussen een
goed half uur en anderhalf uur incluis pauze. Tussen de
verhalen zitten ook een paar 'raps' en de laatste tijd meng
ik soms wat gedichten in zulke optredens, 't Is aoltied gaef
en stikgezellig om te doeen. Natuurlijk geef ik ook lezingen,
maar dat doe ik dan als historicus en in het Nederlands.
Het beantwoorden van vragen achteraf gebeurt dan trou
wens vaak in het Zeeuws.
Dus je schakelt makkelijk over?
Ja, heel makkelijk. Dat kost amper moeite en het is een in
vele delen van het Nederlandse taalgebied bij veel mensen
gebruikelijke manier van omgaan met taal. Ik heb het
idee dat we in Zeeland wat dat betreft achterlopen. In het
oosten van het land is men volgens mij minder bang voor
stigmatisering en praat men als het kan onbekommerd
Nedersaksisch of Limburgs. Trouwens, op de landelijke
radiozenders in Vlaanderen komen zeer regelmatig songs
voorbij met liedteksten in het Antwerps, Gents en in
toenemende mate het Westvlaams. Dat is bijna dezelfde
streektaal als het Zeeuws. Ik vind het jammer dat bij
Omroep Zeeland Zeeuwstalige liederen beperkt zijn tot
een klein aantal uren in het weekeind. Ik weet wel dat het
repertoire beperkt is, maar het 'verbannen' van Zeeuwsta-
lig repertoire tot bepaalde uren, heeft iets ghetto-achtigs.
Zet ze maar samen achter een hekje, hoor je de omroep
bazen denken. Overigens mis ik al jaren bepaalde songs
die ik regelmatig draaide toen ik eind jaren negentig een
streektaalprogramma bij Omroep Zeeland had, zoals die
van de Bressiaanse groep Crash Boogie. Volgens mij ligt
daar in de kelder nog heel wat destijds opgenomen materi
aal te verstoffen.
Regelmatig denk ik nog aan de uitspraak van Commissaris
Wim van Gelder over 'Zeeuwse zelfhaat'. Zijn constatering
op zich was juist, maar om 'zelfhaat' gaat het natuurlijk
niet. Er is een deel van de elite in Zeeland die zich bij tijd
en wijle afzet tegen aspecten van de cultuur van de massa
der bevolking in Zeeland, of misschien van het platteland,
die ze als inferieur beschouwen. Misschien is het vooral
een soort schaamte: ze verdedigen zich bij voorbaat tegen
een verwijt van hun stands- en elitegenoten in Holland ten
aanzien van het feit dat ze in Zeeland wonen of Zeeuwse
roots hebben. Om dat verwijt, dat misschien alleen maar
in hun denkwereld bestaat, voor te zijn gaan ze dan afge
ven op bijvoorbeeld de streektaal en de sprekers ervan en
zeker op pogingen deze te revitaliseren.
In de tijd dat de erkenning van het Zeeuws in het kader
van het Europees Handvest voor de Minderheidstalen
speelde, kon je dat volop waarnemen. De media, de
Zeeuwse voorop, gingen keihard mee in een soort nega
tieve gedrevenheid, waarbij de stellingnamen van degenen
die voor erkenning waren, sterk werden overdreven en
allerlei onwaarheden werden verkondigd. Het was gewoon
prijsschieten, waarbij onbenul overheerste, ook bij com
mentatoren die best wat letters hadden gegeten.
Ik vind dat intrigerend: wat beweegt elites om zich zó kei
hard af te zetten tegen een makkelijk slachtoffer, in dit ge
val een minderheidstaal, een zwakke broeder die op geen
enkele manier een bedreiging vormt voor het Nederlands
en dat ook nooit zal kunnen worden? Het Nederlands,
hoewel veel jonger dan het Zeeuws, heeft onder meer een
volledig opgetuigd onderwijssysteem achter zich staan.
De teneur is sindsdien wel afgezwakt en je ziet nu een
zekere welwillendheid, maar ik bespeur nog altijd dat zo
gauw je iets zegt ten voordele van de streektaal, je woorden
worden overdreven. Toen ik in de PZC van 23 september
het dialect 'cultuurgoed van duizend jaren oud' noemde
(er stond duizenden, maar dat had ik niet gezegd), volgde
een redactioneel commentaar waarin het ging over 'het
pleidooi voor de streektaal als cultuurdrager'. Dit werd dan
tegenover het Nederlands gesteld en het woord verzet
werd gebruikt. Maar dat was totaal niet wat ik bedoelde.
Wat ik wel bedoelde: elke taal is als cultuurdrager uiterst
waardevol omdat zij de neerslag is van vele honderden
jaren geschiedenis. Ook het Zeeuws en in dat verband is
het Nederlands en de relatie tot die taal niet interessant en
zelfs volledig irrelevant.
