Nehalennia - zomer 2017 nr. 196
Litho's
Talent
13
provincie, want En Zélande werd in dat jaar in Parijs
uitgegeven door Lemercier, gevestigd aan de Rue de Seine.
Het werk bevat naast het titelblad zes taferelen die werden
vastgelegd in de Zeeuwse plaatsen Wemeldinge, Veere,
Zierikzee, Goes, Brouwershaven en Tholen. Als vanzelf
sprekend treffen we ook in deze serie een moeder met
kind. Het zestal lithografieën staat afgebeeld op pagina 11
en 12.
Net als vele andere binnen- en buitenlandse kunstenaars
bezocht Charpentier het Walcherse Domburg en ont
moette daar collega's. Eén ervan, de beroemde Neder
landse schilder en tekenaar Jan Toorop, maakte van zowel
Alexandre als van zijn vrouw Eliza Beetz een portret. Eliza
schilderde hij in 1903, tijdens hun ontmoeting in Dom
burg. Een jaar later tekende hij Alexandre. Dit portret
maakte Toorop tijdens een bezoek aan Charpentiers atelier
in Parijs. Het uit 1903 stammende schilderij maakt deel uit
van de collectie van het Frans Halsmuseum in Haarlem;
de uit 1904 stammende tekening wordt bewaard in het
Rijksprentenkabinet van het Rijksmuseum in Amsterdam.
Een lithografie is een door steendruk verkregen prent. Tij
dens het procédé wordt gebruik gemaakt van een methode
waarbij gedrukt wordt vanaf een vlak oppervlak, zoals een
gladde stenen of metalen plaat, waarop de drukkende par
tij inktaantrekkend en de niet-drukkende partij inktafsto-
tend is. De uit het Grieks komende term lithografie bevat
de woorden lithos en graphein en die betekenen steen en
(be) schrijven/tekenen.
Met de rond 1900 zeer populaire, stempelachtige druk
techniek - de Fransen spreken van estampes - konden
snel en veel afdrukken worden gemaakt. Zeker voor het
dupliceren van bijvoorbeeld affiches en bladmuziek was
dat zeer praktisch. Litho's werden tevens gemaakt als
kunstobject voor de verzamelende elite. En Zélande is daar
een voorbeeld van.
Charpentier gebruikt overigens op het titelblad van zijn
serie litho's de term gaufrées. Dat wil zeggen dat er in dit
werk reliëf te ontdekken is. Wie goed kijkt, ziet in één
van de litho's zelfs de contouren van een boerin in lokale
klederdracht, die als het ware vanuit het papier naar voren
komt. In deze reliëftechniek herkennen we Charpentier de
beeldhouwer.
Soms stuit je tijdens een bezoek aan een expositie bij toe
val op een link naar Zeeland. Onderzoek naar het gevon
den onderwerp levert meestal verrassende feiten op, zoals
blijkt bij Charpentier.
In dit geval kunnen we bovendien een kunstenaar in het
middelpunt zetten die in Nederland geen grote bekend
heid heeft gekregen. Het gaat nu eens niet over Monnet,
Renoir, Gaugin of De Toulouse-Lautrec. Net als deze
beroemdheden kreeg ook Charpentier een aangeboren
talent mee, zoals zijn werk ontegenzeglijk bewijst. Om
in de sfeer van de ondertitel van de serie lithografieën te
blijven, kunnen we afsluiten met: Dieufit A. Charpentier, il
'En Zélande'.
Jaco Simons publiceert veelvuldig over
regionaal-historische onderwerpen in bladen
als Nehalennia, Arneklanken, Den Spiegel en
De Wete. (zie online: www.lacoda.nl)
Bronnen:
J. Verbeek, 'Jan Toorops portret van Alexandre Charpentier', in Bulletin
van het Rijksmuseum, jrg. 1967, vol. 15, aflevering 4, p. 143.
Internet
https://msu.edu/course/ha/446/colorrevolution.pdf
http://www.nga.gov/exhibitions/2006/charpentier/charpentier.pdf
https://www.the-saleroom.com/en-gb/auction-catalogues/artauction/
catalogue-id-artaucl0000/lot-dce450f0-df8e-4b 1 l-bd48-a53f00bab0ad
