Besluit
19
Nehalennia winter 2017 nr. 198
Maer diedit Jesus ha kik die Volk, hem ha loop na bobo een Berg; en aster hem ha
ka sit neer, sie Disciplen ha loop na hem:
[2.] En hem ha open sie Mond, ha leer sender, en ha seg:
[3.] Saelig bin die geestlig Povers; want die Kooningrik van die Hemel bin van sender.
[4.] Saelig sellie bin, die treer; want sellie sal wordt vertroost.
[5.] Saelig bin die Sagtmuedigen; want sellie sal erv die Aerde.
[6.] Saelig sellie bin, die honger en dorst nae Geregtigheid; want sellie sal kom
vesaedigt.
[7.] Saelig bin die Barmhertigen; want sellie sal vind Barmhertigheid.
[8.] Saelig bin die Skoon van Harten; want sellie sal kik Godt.
[9.] Saelig bin die Vreedsamen; want sellie sal hiet Kinders van Godt.
[10.] Saelig sellie bin, die sellie vervolg voor die wille van Geregtigheid; want die
Hemelrik bin van sender.
[11.] Saelig jellie bin, als sellie bespot en vervolg jender, en praet alleriej Qwaet
tegen jender om die wille van mie, en lieg.
[12.] Wees blie en verheeg jender, want jender Loon sal wees mussie na binne die
Hemel; want soo sellie ka vervolg die Propheeten, die ha wees voor jender.
dat op de vroegere Deense Antillen werd gesproken. De
creooltalen van Suriname en Curasao, Sranan Tongo
en Papiamento, zijn respectievelijk op het Engels en het
Spaans gebaseerd.
De Deense Antillen (Sint-Thomas, Sint-Kruis en Sint-
John) liggen tussen Puerto Rico en de Bovenwindse Ne
derlandse Antillen. Ze werden in 1917 door Denemarken
aan de Verenigde Staten verkocht en heten nu de Ame
rikaanse Maagdeneilanden (Virgin Islands of the United
States2). Toen in 1666 de Engelsen het Nederlandse eiland
Sint-Eustatius aanvielen, zijn talrijke Zeeuwse en West-
Vlaamse planters weggevlucht naar de Deense eilanden
en hun slaven hebben toen het creools Nederlands als
'plantagetaal' meegebracht. Ook de blanken konden de
taal spreken. De laatste moedertaalspreekster van het Ne
gerhollands, Alice Stevens, stierfin 1987.
Het Negerhollands wijkt sterk af van Standaardneder
lands. Het werd in het kader van de zendelingsactiviteiten
van zowel Deense als Duitse zendelingen (Herrnhutters)
ook schrijftaal en is kerktaal geworden. Er was zowel een
Deense als een Duitse schrijftaaltraditie. Ik meld hieron
der een aantal kenmerken van de taal, die duidelijk maken
dat er Zeeuws West-Vlaams aan de basis ervan moet
liggen, al was het maar omdat de ie-klank voor de <ij> er
bewaard is (ndl. dijk klinkt als diek) en dat het woord voor
veulen kachel is. In Deens West-Indië stond er een kachel
oppo die diek. Ik baseer mij voor de voorbeelden hieronder
op Hesseling 19054.
Negerhollandse woorden zijn: kachel 'veulen', hoffie 'tuin
tje', schuiflade, dissendag 'dinsdag', wachten 'hoeden, kot
'hok', hundu 'kip', zocht 'zacht'. De meervoudige persoonlij
ke voornaamwoorden zijn: ons/wellie bin 'wij zijn'; jender/
jellie bin 'jullie zijn'; sender/sellie bin 'zij zijn'. Er is blijkbaar
verwarring ontstaan over welke woorden nu wel of niet
met een h- uitgesproken moeten worden: hafdak 'afdak',
hankra 'anker', hogo 'oog', hoor 'oor', houwe 'oude'. Naast het
Nederlands is er ook invloed van andere talen, bijv. van
het Portugees (o.a. met ka uit acabar voor perspectivisch
aspect). Een stukje tekst laat echter misschien meer zien,
dan een geleerde uitleg. Hierna volgt een stukje uit het
Nieuwe Testament: de Acht Zaligheden in het Negerhol
lands.
Zeeuws is een wereldtaal.
Referenties
Bremenkamp, E., K. Rys, A. Nevins en G. Postma (2017), Zeeuws-Fle-
mish in Brazil. Multilingualism and language decay. In Gragoata. Revista
dos programas de pós-graduagao do Instituto de Letras da UFF 22. blz.
435-472.
Carstens, W. en E. Raidt (2018). Die storie van Afrikaans: uit Europa en
van Afrika (ter perse).
Den Besten, J. (red.) (1986), Papers on Negerhollands, the Dutch Creole of
the Virgin Islands. Universiteit van Amsterdam.
Hesseling D. (1905), Het Negerhollands der Deense Antillen. Leiden,
Sijthoff.
Landheer, H. (1955), Het dialect van Overflakkee. Assen, Van Gorcum.
Van den Broecke - de Man, E.J., D. Soldaat-Poortvliet, P. Heerschap
(1988), Dialect op Goeree-Overflakkee. Ouddorp, Van Koppen.
Van Driel, L. (2004), Taal in stad en Land. Zeeuws. Sdu Uitgevers.
Noten
1. Voor een uitgebreide uitleg over de geschiedenis van het Afrikaans:
zie Carstens, W. en E. Raidt (2018). Die storie van Afrikaans: uit
Europa en van Afrika (ter perse).
2. Het woord Negerhollands heeft nu een politiek niet-correcte klank
wegens het woord negerdat onder invloed van het Engelse nigger
een negatieve lading heeft gekregen. Het is wel de officiële naam van
de taal gebleven.
3. Het verhaal gaat dat president Trump bij zijn bezoek aan Puerto
Rico na de doortocht van orkaan Maria aan de president van de
Amerikaanse Maagdeneilanden steun toezegde - daarbij uit het oog
verliezend dat hijzelf daar president is.
4. Zie ook Den Besten 1986 voor meer inlichtingen. Na de 'Wende'
in Duitsland zijn nog meer Negerhollandse teksten beschikbaar
gekomen die in het archief van Herrnhut (voormalige DDR) werden
bewaard.
