Mien verzameling
8000 vlinders, kevers en vliesvleugelen achter
glas
OUDDORP - Aan de achtergevel hangt een grote vlinder
van metaal. "Daar weet ik de naam niet van", zegt Kommer
Hoek met een glimlach. Van al die andere vlinders - die
hij heeft gevangen, opgezet en in vitrinekistjes achter glas
gestopt om hun pracht zo goed mogelijk tot uiting te laten
komen - weet hij wel hoe ze heten. De namen staan op
kleine etiketjes, samen met de datum en de locatie van de
vondst.
De collectie van Kommer Hoek bevat niet alleen vlinders,
maar ook kevers en vliesvleugeligen, zoals vliegen. Bij
elkaar gaat het om ruim 8000 exemplaren. "De meeste heb
ik geschept in de omgeving van Ouddorp. Ik denk wel
tachtig procent. Daarnaast heb ik wel het een en ander
gevangen tijdens vakanties in Limburg en op de Veluwe.
Het buitenland? Misschien een stuk of tien, of iets meer."
De 90-jarige Ouddorper is min of meer gestopt met ver
zamelen. De collectie vormt een afgerond geheel, al beseft
hij dat compleetheid onbereikbaar is. "Compleet krijg je
het nooit. Er is zó veel, ook hier. Je verzamelt maar.Eerst
nog in vijfvoud, maar dan wordt het zo vreselijk veel dat je
een chaos krijgt."
Hoek denkt erover om al die vitrinekistjes met opgezette
insecten, die nu nog op de bovenverdieping van zijn huis
staan, aan te bieden aan Naturalis in Leiden. Hij beaamt
dat het mooi zou zijn als de collectie intact blijft. Er is
immers meerdere decennia met veel toewijding aan
gewerkt. "De eerste vlinder van mijn verzameling is wel
vijftig jaar oud. Zéker vijftig jaar."
Over de hoagten
Hij begon met verzamelen uit interesse voor de natuur,
waar hij mee geboren is, zoals hij het zelf omschrijft. Als
kleine jongen, opgegroeid en nog steeds wonend tegen
de rand van het bijzondere natuurgebied de Kleistee,
dwaalde hij al over de hoagten om plantjes en dieren te
ontdekken. "Ik heb heel vroeger ook al eens een vlinder
opgezet."
Maar het echte scheppen, conserveren en verzamelen
begon dus een jaar of vijftig geleden. Contacten met onder
anderen dokter Huisman, voormalig huisarts van Melis
sant en een verwoed insectenverzamelaar, vormden de
stimulans om ook actief met het schepnet aan de slag te
gaan. En met een zelfgemaakt houten huisje om nachtvlin
ders te vangen. "Ze komen binnen door schuin geplaatste
blinden, zoals ook wel voor ramen worden gebruikt. Met
behulp van een tijdklok gaan de gordijntjes dicht en kun
nen de vlinders er niet meer uit."
Na het vangen volgt het verdoven. Vroeger gebruikt
Kommer Hoek daarvoor cyaankali, maar dat is niet meer
toegestaan. Er zijn wel andere niet-verboden middelen
om het leven van de insecten te beëindigen. Na een dag
of twee, als de lijkstijfte voorbij is, volgt het opzetten op
een opspanplankje. In het midden zit een sleuf om de
speld in te steken. De vleugeltjes worden zo gedrapeerd en
vastgezet met bandjes dat ze in volle glorie zichtbaar zijn.
Dan gaat het plankje in een zelfgemaakt kastje met glazen
afdekplaat.
Nehalennia voorjaar 2018 nr. 199
Maar niet nadat er een etiket is toegevoegd met de naam,
de vindplaats en de datum waar en wanneer het insect is
gevangen. Kommer Hoek noemt dat misschien nog wel
het voornaamste van de collectie. Alle vondsten moeten
goed gedocumenteerd zijn. "Zonder etiket zijn ze waarde
loos."
Blauwtje met staartjes
Er zitten bijzondere exemplaren tussen. "Een blauwtje met
staartjes", geeft de verzamelaar als voorbeeld. "Ik heb hem
toevallig net weggegeven aan dokter Huisman. De Vlin
derstichting geloofde het niet. Zon vlinder was hier nog
maar een paar keer waargenomen. Toen hebben we maar
een foto gemaakt en opgestuurd naar de Vlinderstichting.
Nu móeten ze het wel geloven. Waar ik die vlinder gevon
den heb? Hier, op tafel. Hij was zo naar binnen gevlogen.
Nee, dat zie je nooit." Even later laat Hoek de doodshoofd
vlinder zien, met pop.
Dat er iets gaande is in de natuur, is wel duidelijk. De
variatie en de hoeveelheid aan insecten, maar ook van
planten, neemt af, heeft de Ouddorper kunnen vaststellen.
"Er komt al minder. Zie jij nog wel eens een nachtvlinder?
Padden, soms hadden we er wel honderd rond de vijver.
Nu niks meer. De rugstreeppad heb ik twee, drie jaar
geleden voor het laatst gezien. Dat is wel een teken aan de
wand. Ach, al dat vergif en al die uitlaatgassen.dieren
zijn er veel gevoeliger voor dan de mens."
Grauwe uilen
Wat hij de mooiste vlinder vindt. "Tja, ik weet het precies
niet. Nachtvlinders, al die grauwe uilen, veel mensen
vinden die niet echt mooi. Maar bekijk ze maar eens heel
goed... Misschien is de atalanta nog wel de mooiste vlinder
om te zien. Nee, die kun je niet zeldzaam noemen."
De collectie van Kommer Hoek staat op zolder. In het
donker, zodat de vlinders, kevers en vliesvleugelen niet
verkleuren. Goed droog, zodat gevreesde schimmels niet
kunnen toeslaan. En zonder stofluizen. "Want als je niet
oppast vernietigen die je verzameling binnen een halfjaar
tijd." Die vraatzuchtige luizen zijn gelukkig op afstand te
houden met naftaleenbolletjes.
Normaal is de verzameling niet te zien. Wel heeft Kommer
Hoek een keer geëxposeerd in de bibliotheken van Mid-
delharnis en Oude-Tonge, en in Museum Ouddorp. "En
thuis een keer." Nu is er een mini-expositie in Museum
Ouddorp, als onderdeel van de tentoonstelling over de
Kleistee. Uiteraard zijn er vooral vlinders en andere insec
ten te zien die je kunt aantreffen in dat gebied.
19
Kommer Hoek met een klein deel van zijn collectie.
In Museum Ouddorp is momenteel een aantal opgezette vlinders en andere insecten te zien als onderdeel van de expositie over de Kleistee.
