Verhalen en gedichten
Vuufensestig jaer laeter
As ik dit schrieve is 't anderhalve weeke 'elee dat ik bie
twêê herdienkiengen was aan de waetersnóöd van 1953,
hier op 't voormaelige eiland Goerêê-Overflakkêê. Twêê
indrukwekkende gebeurtenissen, 's ochens in 't zwaerst-
getroffe Ouwe-Tonge, wêêr mêêr dan 300 slachtoffers
verdronke, in 's aevens in Stellendam, 69 slachtoffers.
In de Nederlans Hervormde kérke dêêr wier een hart
roerende cantate over de ramp vertolkt. De bekende, van
Flakkêê ofkomstige urganist in componist, Arie Keijzer
heit die een antal jaeren elee 'ecomponeerd.
In 'n iezige regen liejp ik mee in de stille tocht naer de
bizondere begraefplekke op de Heerendiek in Ouwe-
Tonge, in 's aevens naer 't monument in Stellendam. Het
was vrêêd koud, maar 't kon niejt haele bie de kouwe die
de drenkeliengen in 1953 meeemaekt motte hè. Ik most
dienke an de ramp in Ouddurp. Ik was toe haest acht
jaer:
'n Raezende sturm, wêêr 'k op m'n twêêdehands fiets niejt
tegen op kon torrene, die zaeterdag, in of most steppe.
Mar 't wier nog érger, de wind gierende deur de toppen
van de ouwe iepen, diejn aevend.
'n Neefie dat bie uus bleef slaepe, omdat'n niejt nae huus
kon fletse, omdat't zöö'n noodweer was.
In allemaele gienge m'n geweun nae bédde diejn aevend,
de veinsters dichte.
Tegen d'n ochend wiere m'n wakker van gebons op de
ruuten van de slaepkaemer.
Deur 't geraes van de sturm hóórende m'n de stemme van
m'n nicht Teuna roope:
"D'r uut komme. D'n diek is deur'ebroke, d'n diek is deur'e-
broke."
Vaoder gieng d'r uut in dee de deure ope.
D'n diek deur'ebroke! Dêêr hao j' nog nóóit van ehóórd.
Wat mos ie je eige dêêr bie voorstelle?
't Zou zóó'n vaert niejt laope, dochte m'n.
Mae even laeter was dêêr m'n zuster, mit de kinderwae-
gen, mit m'n nichie d'r in. Over de haogten (de typische
Ouddorpse zandwallen) was ze komme vluchte vanof de
Ouwelanse wegt.
Ze hao d'r kousen an de braemen eschoord in ze vertel
lende mit 'n opgewonge stemme:
Toe ze deur 't hof vertrok, hao Piejt d'r man op d'n hil (het
erf) z'n klompen al over'eschept.
Saeme mit n'oam Merien, die bie heulie inweunende, hao
'n 't vèrke uut 't kot ehaeld in nae de haogte ebrocht.
Hie zou op de fiets over de wegt achterankomme.
Toe heur mit de kinderwaegen op de haogte was,
hao ze achter d'r ekeke in in 't licht van de maene,
die even vanachter de wolken ekomme was, ezieje dat 't
hêêle hof van 't waeter blonk.
Even laeter kwam m'n ome m'n neef haele, in verwaoid
deur flarden wind hóórende m'n de sirene van de brand
weerauto in 'n stemme die deur 'n luudspreker riejp dat
alle veinten nae d'n diek moste komme mit 'n schoppe om
zandzakken te vullene. Vaoder gieng op de fiets, mar was
al gaauw wêêr vromme: Ze konne niks doewe.
Die middeg zatte m'n op 't kaele zeil in de kaemer rond d'n
taefel of te wachtene wat d 'r vaorder zou beure, want veel
spullen waere d'r al op de zolder ebrocht.
20
Nehalennia
voorjaar 2018
ni199
sturme hao m'n tante ezeid:
"Je mot mar hier bluve slaepe, want 't is
zóó'n nóódwêêr!"
Mar dat dee 'n niejt, hie woe nae huus mit
z'n knien.
Ome Jaos heit 'n toe op de fiets nog nae d'n
trem ebrocht.
In zóó vertrok 'n in diej donkeren aevend
weer nae Ouwe Tonge.
"'t Was 'n vriendeleke, kittege jongen", zei
ze nog.
Hoe zou 't noe mit z'n weze, want in Ouwe
Tonge waere d'r vrêêseleke dienge 'ebeurd,
dat wiste m'n wel.
Wêêr de verhaelen zóó gaauw vandaen kwamme wiste m'n
niejt, mar ze zeie dat 't in Ouwe Tonge hêêl érg most weze.
De schemer viel in in in 't vaele licht zag ik dat vanachter
de haogte bie de bureninêêns 'n golve an kwam rolle in
nog êên in nog êên mit witte koppen, 't begon te kolkene
in te bruusene, in 't waeter stortende 't hof in, dat lêêger
lag dan d 'n hil in t 'huus. 't Leek net 'n draoikolke, in alles
kwam d'r mee: stróó, hout, stronken mit spruuten.
Steeds haoger kwam 't. In d'n donker gieng vaoder
geregeld nae buuten om mit 'n stok te metene of 't haoger
kwam.
't Was pikdonker, want aok de straom was uut'evalle in zóó
zatte m'n binne bie de petrolielampe te wachtene mit wat
voor bericht dat 'n wêêr in huus zou komme.
In eindelek, eindelek zei 'n: "'t Zakt!" Opgelucht haelende
'k wêêr aesem, want ik was vrêêselek benaauwd eweest.
In huus is 't niejt eweest.
De zondag dêêrop konne m'n aok nog niejt nae kérke,
want dêêrin zat noe 't Róóie Kruus. Naer opoe gienge m'n,
die weunende schuin tegenover.
D'r was nog mêêr femilie.
Ome Rijk las toe 'n preek uut zóó'n oudperkamente boek.
'k Weet nog dat 't lange durende. Opoe most geregeld
gêêuwe. In twint las ik onger de rand van 't taefelklêêd
'n spannend jongensboek, da 'k onger m'n trui nog
mee'esmokkeld hao.
Onger de koffie kwamme de verhaelen los.
Tante Mao vertellende over 'n jongen uut Ouwe Tonge.
Die jongen van Pollemans, vêêrtiejn jaer was 'n.
Ik laope noe langs de graeven op de Heerendiek in Ouwe-
Tonge in zieje z'n naem: Reinier Pollemans, 14 jaar.
Op die zaeterdag voor de ramp was 'n 's middegs mit d'n
trem nae Ouddurp ekomme om een knien te kaopene.
Ome Jaos Boelaers was lid van de knienefok. Hie fokkende
Hollanderties in hao d'r al hêêl wat priezen mit ewonge.
De jongen was mee bluve ete in toe 't zóó harde bleef
Ome Jaos heit naevraeg nae z'n edae. Die
nacht is 'n verdronke. Hie heit 't ochten-
licht niejt mêêr 'ezieje
Zóó mar 'n verhael, êên van de vele. Verhaelen die 't waerd
binne om deur te vertellene. Ter gedachtenis.
Pau Heerschap, dialect van Ouddorp
irpels steken
Èrpels steken, èrpels steken,
Lange reken èrpels steken
Eêle daogen, lange weken
Riek d'r onder en mao steken
J'n and stevig rond den bos
Dan krieg je die èrpels los
Goói de groóte in de baole
De kleintjes gao je laoter aolen
Laot die nog maor even liggen
Die bin strék voo 't jonge viggen
Je kook ze laoter in de schelle
Een paor d'r uut en dan mao pellen
Wa zout d'r op, da nie vergeten
Iets lekkerders kun je nie eten
De groóte die gaon in de kuule
Afgedekt met riet of stroó
Noe gebeurt dat amao anders
Maor in mien tiet toen gieng da zoó
Deur da werken mee j'n annen
Was je altiet dicht bie't land
En ook al ao j'n zeêre rugge
En de blaoren op j'n and
Je kenden bienao al j'n eten
Wan 't kwam van j'n eigen grond
't Was het voedsel voo je mond
Èrpels steken, boónen trekken
Kooien snieën, krootjes wieên
Noten raopen, tèrve dossen
't Al gebruuken, niks vermossen
Mee dank aon al die goeie grond
Vul je eiken dag je mond.
Middelburg, februari 2018, Jan Lauret
21
Het zinkstuk om de door
braak bij de haven van
Ouddorp te dichten.,
foto Aren Bezuijent
