't Was lente
Mee z'n buuk op 'n plankje over de dulleve loerde 'n naè
benee naè't oónder-waèterleven da zich vó z'n oagen
aofspeelde. Schotevissen in sallemaanders zwomme deü
z'n eige spiegelbeêld in't waèter. 'n Groate geelgeraande
waèter-kever schoot mee driftige bewegingen van z'n ach-
terpoaten eên in were om z'n maèltied te vergaèren uut de
duzenden laèrfjes in jonge visjes.
De zomervakansje was dien dag begonne. Ie was t'r a
vroeg op uut etrokke mee z'n botaniseer-trommel, z'n
pakje broad in 'n flèsje sjukkelaode-mèllek, die z'n moeder
den vorigen aèvend gereêd ezèt ao. Ie was nèt zeventien
jaèr oare. Biologie was z'n lievelingsvak op schole. Daèrom
besteêdde 'n z'n vrieën tied zóvee mogelijk an't zwèrreve
deü de prachtige omgeving van 't durp. D'r was vrie'wè gin
plaante of ie kende n'm bie naèm in toenaèm.'t Meêst ield
'n van de waèterplaanten in de moaie vurmen die ze in d'r
eige natuurlijke milieu bete zie. In z'n kaèmer tuus ao d'n
'n aquarium, waèrin d'n perbeerde die natuurlijke omstan-
dig'eden te imitere.
Ie ao z'n eige vór enome op dien eêste vakansjedag zóvee
mogelijk waèrnemingen te doe in 't zoetwaèterdulfje dat 'n
wist te léggen op 'n paèr kilometer van 't durp verwiederd.
't Beloofde 'n waèreme dag te oaren in daerom ao d'n 'n
korte broek an'etrokke in 'n paèr gemakkelijke klomp
schoenen. De wind waoide vrie deü z'n gemillimeterde aèr.
"Eé perfesser," d'r kloönk ineêns 'n meisjesstèmme achter
z'n. Nieuwsgierig keek 'n achteromme. 'n Meter oager,
op de kaante van 't duifje stieng 'n figuurtje, gekleêd in 'n
vurmeloaze overall. Omda t'n tege de zonne in mos kieke
herkende 'n d'r nie. "Wie bin jie," vroeg t'n. "Kom mien
noe nie vertèlle da je mien nie mi ként, noe je op die oage
schole zit," smaèlde ze. Stief van 't lange in eên ouding
zitte, kwam t'n moeizaèm overènde. Ie keek in t' smoe
zelige gezichtje vó z'n. Toe herkènde 'n d'r. 't Was Anna
die 'n klasse laèger in 't zèllefde lokaol ezeten ao. D'r kort
geknipte witbloónde aèr ieng 'n bitje vó d'r oagen. De
overall oóntnam 'm 't zicht op d'r figure. Achter in d'r
aols ieng 'n groate stroaien oed. "Ik bin noe koeiewach-
ter," zei ze, mee 'n knik naè 'n stik of twintig koeien dié
rustig in de bèrrem van 't zaandwèggetje liepe te graèze.
"Om vuuf ure sogges mèlleke in om zeven ure in weer
in wind mee de koeien naè bute om ze te laète graèze.
Noe bin ik op deze plèkke in de aandere weke wi èrreges
aanders. In jie, studeer je aard om 'n groate geleerde te
oaren?"
Oónder 't praèten waère ze neffen mekaore in 't gos gaè
zitte. Jan pakte z'n boterammen uut z'n trommel. "Lus
je d'r ok eêne," vroeg 'n. Ze nam de boteram van z'n an.
Vóda ze d'r in beet, tilde ze de punte op om te zie wa z'n
moeder 'm mee egeven ao. Mm, lekker, amme," zei ze
verrast. Ze keek 'm lachend an. Jan zag da d'r taanden
nog moaier waère dan vroeger. Ze ao 'n vule vege over d'r
neuze.
"Verveel jie je nie rot, d'n eêlen dag mee die koeien die
niks tege je zégge?" vroeg t'n. "Niks zégge riep ze ver-
oóntwaèrdigd. "Die beêsten praète d'n eêlen dag tegen
mien. Nie mee woord'n, ma mee tekens in gebaèren. In
dan 'k nog de veugels." Ze aèlde 'n boekje uut de bost-
zak van d'r overall. 'Weidevogels en hoe ze te herkennen'
stieng d'r op. "Noe ik dit boekje vin ik 't vak van koeie-
wachter 't moaiste dat t'r bestaèt." Ze keek 'm triomfaante-
lijk an. Jan vond d'r aolsma moaier in begeerlijke oare. In
'n kuutje in d'r aols zag 'n d'r arte kloppe.
Koos in Willem bin klasgenoaten van Jan. Ze roake a in as
ze saème op 't schoolplein op de bèlle staè te wachte, ze
d'r sigaretje losjes tussen d'r lippen. Da gee ze 'n manne
lijk anzien. Mee d'r aanden diep in d'r broekzakken kieke
ze de meisen naè die op wègte naè de schole passere. Ze
stoate Jan an as d'r 'n moai klasgenoatje verbie komt. "Joan
Jan, noe mó je toch 's kieke. Dat is toch 'n beêldje. Kiek
toch 's naè de in'oud van dat bloesje." Ze lachen smaèlend
om z'nomda Koos zeit dat 'n nog gin vraauwevleis an z'n
botten eit. "Èlleke dag die je verbie laèt gaè, kom noait mi
terug," weet Koos te vertèlle. Jan schaèmt z'n eigeomda
t'n op die grappen over vraauwen gin aantwoord weet.
Wat mekeert d'r toch an mien, dienkt 'n bie z'n eige. Komt
't omda 'k alleên ma tweê zusters In zien fermielje is gin
plèkke vo pikaante veraèlen over vraauwen. Is t'n daèrom
'n bitje verlege?
"Kiek, da's 'n tureluur in das 'n wullepe," 't was de stèmme
van Anna die 'm terugbrocht op 't stille plèkje an 't zand-
wèggetje. Ie keek in de peilloaze diepte van d'r blauwe
oagen. Toen zag 'n da z'n staèren d'r zenuwachtig maèkte
"Kiek nie zó naè mien," zei ze. "Je maèkt da 'k m'n eige
eêmaè raor begin te voele." "Ik voele ok ies da 'k nog noait
evoeld aantwoordde Jan oón'aandig. "Da kom mis
schien omda jie 'n meise bint in ik 'n joan. Ik nog noait
'n meise van zó dichtebie bekeke, alleên mien zusters." "In
jie dan nog noait 'n meise ekust?" vroeg Anna verlege.
"Jao, da wè," aantwoordde 'n. "Ma dan alleên mien moeder
in zusters, vaèrder nog noait."
Ie stak 'n verzichtige vienger uut naè 'n weerbarstig bloónd
lokje da op dat oagenblik d'r uutzicht belèmmerde. Mee 'n
teder gebaèr streek 'n 't opzie. Ie zag da ze bloasde tot achter
d'r oren. "Da was nie de bedoeling, perfesser," zei ze zach-
jes. "Jie dienke zeker dat 'n koeiewachtertje 'n makkelijke
proai is vó 'n joan van d'oage schole?" Ma in plaès van op 't
ouwen, gieng z'n vienger as van eiges deü, langs d'r slaèpe.
"As ze beginne te protestere mó je vaèrder gaè," zeit z'n
vriend Willem vak-kundig. "Da betekent da ze riepe bin
om geplukt t'oaren." Jan voelt dat 'n 'n oag-roaie kleure
kriegt as t'n naè die woorden luustert. Dien aèvend, an de
eettaèfel, mee aolletweê z'n zusters tegenover z'n, stélt 'n
de vraège die 'm a d'n eêlen dag bezig oudt. "Stél je vó da
je 'n meise wil kusse in ze protesteert, betekent dat dan da
ze riepe is om geplukt t'oaren?" Z'n zusters laète aollebaaie
mee 'n kletterend geluud d'r vurken op d'r borde vaolle. Ze
kieken 'm veroóntwaèrdigd an. "Mien kleine broertje gaèt
z'n eige op 't pad van de liefde begeve," roept z'n jongste
zuster. "1e wil meisjes gaè plukke. Laè m'n je gauw vertèlle
mien vintje dat meisjes d'r eige nie zó gemakkelijk laète
plukke in as ze weigert, respecteer dat dan, ma gaè noait
vaèrder."
Ie mérkte dat 'n nog stees over d'r slaèpe zat te strele. Ze ao
d'r oagen eslote. Ie boog z'n eige verzichtig over d'r eêne
Nehalennia
voorjaar 2018
nn 199
in drukte de eêste kus van z'n leven op d'r moónd. "Ik
was a verliefd op joe toe m'n nog saème op schole zaète,"
fluusterde ze in z'n ore. "Ik keek aoltied naè joe as je bie de
aandere jonges stieng." Ie voelde oe de oóntroering over
die bekèntenis 'm even 't praète benam. Ie drukte d'r ver
zichtig achterover in 't gos in kuste d'r opnieuw. Ze protes
teerde nie, d'r viel dus niks te respectere, doch t'ntoe d'n
z'n eige de lessen van z'n zusters erinnerde. Ie voelde oe
Anna 'm terugkuste. D'r lippen voelden vochtig an. Tusse
de geopende knoapjes van d'r overall zag 'n de zacht'eid
van d'r borstjes. Ze kusten mekaore steês vrieër. "Of ik je
nog oait terug za zie?" kloónk d'r stèmme bienaè geluud-
loas bie z'n ore.
Ie keek d'r mee vlammende oagen an. "Je gaè mien èlleken
dag van je vaèrdere leven terugzie, ik laè je noait mi in de
steek," riep t'n vol artstocht.
Z'n reactie was zó eftig, dat 'n bienaè z'n eige woorden
geloafde...
Joop van Zijp
Dao moe je net voor uut Zêêuwsch-Vlaonderen
kommen
Mee al da gedoe, me daorom nog gêên bak koffie
gedroenk'n, zegt een wat oudere man tegen zijn vrouw en
't is noe toch a teegen twaolven. Een groep vutters loopt
over het station richting restauratie. In Rotterdam hadden
ze te weinig tijd gehad om koffie te halen, maar hier moest
het wel lukken. Ze hadden immers nog de hele middag
om de stad te bekijken. Me gaon êêst achter de koeken en
de koffie zegt een man met een wandelstok en een handig
tasje rond zijn nek en hij beent snel door de openstaande
deur. Hij is schijnbaar de leider van het groepje. Met de
ober maakt hij afspraken en de tafel is snel gevonden en
ingericht.
De glimmende gangen en de middeleeuws wapentuig in
een aparte kamer trokken ook veel belangstelling. Kiek,
noe kanjej'n eihen toch nii voostell'n dat 'r vroeger 'n vint
in zöö'n iezder 'arnas kon zitt'n eel, zegt een oudere man
met een bol gezicht en twee lekkere rode dikke wangen,
mao 'tgoeng toch eel En tegelijkertijd gaat hij naast het
harnas staan om de maat te nemen. Hie 'ei te vee buukspek,
joengen, zegt één van de vrouwen en ze schudt d'r hoofd.
De Zeeuwse ridder doet een stap opzij en zegt: Maor Ier-
mao, hie zou t 'r daorom ook nii in pass'n 'óór. Da zien 'k
toch ook wè op 't êêste gezicht.
De groep loopt verder en komt in een vertrek met Goudse
pijpen. Pupen joengers, zegt de vrouw die bij het har
nas al het hoogste woord had. In een prachtig glanzen
vitrine liggen honderden pijpen te pronken: bruine mooie
gesneden, witte gebakken en zelfs met zilveren en gou
den inscripties op de stelen. Kiek, zegt de man met de
rode bolle kaken, 'iere 'ei je zelfs nog een daomespuupje
uut 1820. Toen waoren d'r dus ook a daomes...En voordat
hij zijn zin kon afmaken, kraaide Ierma door de zaal Zeg
Frans, 'ouwe hie noe 's op mee je stomme praot. Moet'n me
dao noe 'n 'êêle dag nog nao luuster'nl Dan 'ao mao beter in
de polder gebleev'n.
In de keuken met de groene pomp, die deels ook nog van
een glimmend rood koper was, kwamen alle tongen los.
De borden, de schalen, de messen en vorken, maar vooral
de koperen vormen voor het bakken van broden en tuul-
banten trokken ieders belangstelling. Mao joengers, wa
blienkt 's allemaol ee. Zóó schóóne. In een hoek naast een
kastje hing een vergiet. Een stenen vergiet. Donker bruin,
met gele visjes erop. Alles prachtig geglazuurd. En op de
beide oren de letters P en D. Noe moei iere 's kieke'n roept
Irma, terwijl ze naar het vergiet stapt en het van de wand
wil halen, kraait ze: 'n Stremien, zó as wudder da vroeger
ook thuus 'aon. En dat 'ang 'iere zó in 't museum en wudder
gaov'n 't mee de vuultekarre mee. A voo d'n oorlog. Precies
't zelfde mee die visjes en die twii letters d'r op. Mao bie ons
was 't glimmeneersel d'r afgesproeng'n want m'n zuster 'ao 't
'n 'n kêê op de kachel gezet. Vandaor ee.
Bijna heel de groep komt naar de hoek van de keuken,
waar Irma haar verhaal houdt. Mao da magge hie dao niet
aflang'n 'óór, zegt één van de andere dames, 't is iere om
te kiek'n en nii om an te pampel'n. Da zou wè móói ziin as
iederéén zó maor alles in z'n 'and'n pakkende. Een andere
groep komt de keuken in. Zeker Hollandse vrouwen aan
het accent te horen. Die binnen anders ook nii beschimmeld
hoor ik iemand uit onze groep zeggen. Op hetzelfde ogen
blik wordt de pomp gebruikt en komt er een plens water
in de teil die onder de pomp staat. Een Amsterdamse
bedient zich van haar moedertaal en laat weten dat een
gulp water op haar jurk en in haar schoenen is gekomen.
Ze vliegt op de keukendoek af en mopperend droogt ze
haar kleren, voeten en schoenen, terwijl een deel van haar
groep glimlachend staat te kijken. Kiek, zegt Irma, die pakt
toch ook wa van de muur. Mao 'k san 't stermien wè wee
trug'ang'n 'óór.
Op de terugweg door de winkelstraat, slentert het groepje
van de ene stand naar de andere. Maar net als in alle
Nederlandse stadjes met wat toeristen, zijn het ook hier de
traditionele bekende stickers, molentjes en sleutelhangers
die te koop zijn. 'k Gaon 'n paor kaorten meeneem'n zegt
Frans en verdwijnt in een boekenstalletje. Twee kaarten
koopt hij: één van het stadhuis en één van het museum.
Nee, postzegels heeft hij niet nodig. Ze zijn eigenlijk voor
zijn kleinzoon, die allerlei dingen spaart. En als hij mor
gen die kaarten zal geven, dan zal hij er ook een verhaal bij
vertellen en de datum op de achterkant schrijven en erbij
pennen, wat hij daar gezien heeft. Dat vindt Peter altijd
mooi. Opa, zegt hij dan, en was t 'r ook een 'ööge toorenl
'Öögerdan den diejen van Kerzandl Alli tochl Vorig jaar
was opa naar Zwitserland geweest en had hij wat foto's en
kaarten meegenomen van de bergen. Binnen die bèrgen
nog 'óóger dan de waotertooren van Öósburgl Hoe is 't
mogelijk ee, had Petertje gezegd, da gaon morgen tegen de
juffrouw zegg'n.
Een brokke ongerust
Of ze ook al euro's hebben uit andere landen? Ja, Italië,
Griekenland, Finland of Spanje. Het meisje draait zich om
en haalt vijf jampotjes uit een laatje. Op elk potje staat een
etiket, met daarop de naam van een land. Néé Belgen is nii
nöödig juffrouw, me weunen dichte bie Belgen ee. Vandaor.
23
