En Frans haalt uit zijn plastic tasje een blauw-wit geruit
zakje met een stropje eraan. Voorzichtig legt hij het op de
toonbank en telt en telt en telt.
Als hij buitenkomt is de groep al bijna op het einde van
de straat. Bij het station haalt hij de groep in. Wao wasse
hie toch joengenvraagt Irma, me waor'n al 'n brokke onge
rust, mao me docht'n die kom vanzelf wè boven waoter. 't Is
ommers gêên kind. En Frans vertelt enthousiast dat hij van
Spanje, Italië en Finland alle nieuwe munten heeft gekre
gen in het souvenirwinkeltje. Voor Petertje.
Op het station moest de groep nog even wachten. De
sneltrein naar Utrecht denderde voorbij, terwijl iedereen
in de nieuwe wachtruimte gezellig zat na te praten en over
en weer de souveniertjes werden uitgewisseld. De trein
uit Alphen rijdt langzaam het station binnen. Moeten me
de dienjen strekjes en? vraagt Frans, terwijl hij op de stop
pende trein wijst. Nêê, zegt de rijzige heer met de tasje om
z'n nek en hij wijst op het perron vóór hem. Frans knikt.
De rijzige heer met de wandelstok en het tasje leest verder
in de Goudse Courant die hij net heeft gekocht. Hij heeft
zijn groepje mooi de bezienswaardigheden van het stadje
laten zien. Bereisd als hij is. Tevredenheid straalt van zijn
lezend gezicht. Plotseling roept Irma Dao staot ie, den
diejen moet'n me en terwijl ze op de trein vóór het perron
wijst. En ze vliegt naar de deur. De rest van het gezelschap
graait de tasjes bij mekaar en volgt onze Irma in galop.
Ook de deftige leider met de half opgevouwen krant onder
zijn arm. Maar.buiten gekomen uit de wachtruimte staat
er geen trein, 't Is het spiegelbeeld op de glazen wand zegt
een Hollandse mevrouw met pretoogjes, terwijl ze op de
trein uit Alphen wijst. Dao moe je noe toch ook wee wè
voor uut Zêê-Flaonderen komm'n ee, zegt de man met de
tas en de wandelstok, terwijl hij zijn krant opvouwt.
Rinus Willemsen.
Zeeuwse Volksraadsels
In een vorig nummer beloofde ik enkele "Rechterraadsels".
Meestal bestaat een volledig Zeeuws rechterraadsel uit
drie deeltjes:
a. Een zeer kort verhaaltje, waarin een misdadiger voor de
rechter wordt gebracht en dat zij/hij begenadigd zal wor
den wanneer zij/hij een raadsel kan stellen wat de rechter
niet kan oplossen.
b. het raadsel.
c. de oplossing en de mededeling dat de rechter het niet
kon raden en de beschuldigde geen straf krijgt.
Een voorbeeld is het "Filo-raadsel" wat is opgetekend in
Colijnsplaat. "D'r was een vrouwe en die most voo' d'n
rechter kommen. Ze wier ter dóód veroordêêldmaar als
ze de rechter een reasel op kon gee, dat 'n niet kon raaie
was ze vrie!
As reasel gaf ze op;
Op Filo hae ik;
Op Filo stae ik;
Op Filo hae ik welgemoed;
'Eeren wat is da' voo' hoed?
Dat kon de rechter nie raaien en zo is ze vrie hekommen.
De oplossienge is dat ze een 'ond 'ao' die Filo êêtede. Uut
ut vel van dien ond 'ao' ze zeultjes gesnejen en die in d'r
schoenen geleit.
Een variant van dit reasel komt uit 's Gravenpolder;
Op Filo ben ik welhesteld;
Een knappen 'eer, die 't me vertelt..
Uit Oostkapelle komt het volgende;
D'r was een man die -a hestolen. Ie zou opgangen ooren.
Wat'n oek uutdocht ie kon niks vinden, dat de rechters nie
kond" oplosse. Onderweg nae de hallehe docht ie bie z'n
eije; Dae haen mel.Maer onderwehe ziet'n iets en ie aod
z'n raesel gevonnen.
Bie de hallehe zeit 'n tehen de rechters.
"Oop en Vrêês" zat op de waehen;
'Ie zag Twêêbêên Vierbêên draehen:
Net twêê koppen en êên staert.
"Oop en Vrêês" was welbewaerd.
"Oop en Vrêês" was 'n zelf netuurlijk. Twêêbêên was een
reiher die hij had zien vliegen met een puut in z'n bek, da's
Vierbêên en maar êên staert! En zóó kwam um vrie.
Nog wat kleinere raadsels;
Een vierkant kotje;
Een stêênen potje
En een waerem dotje.
't Groeit bloeit in 't out
En 't loopt mee un stik vlêês in z'n hat.
Raadsels met Welke? Wat? Wie? Hoe?
Welke rozen woorden nooit geplukt?
Welke kunst is de meest smaakvolle?
Wat was was eer was was was?
Wat is de sterkste drank?
Wie heeft ogen en kan niet zien?
Wie gaat er eten na de maaltijd?
Hoe kun je in een stremien water dragen?
Hoe heet keizer Kareis hond?
En tot slot een rekenraadsel.
Een visboer kwam aan deure met een "kurfje" vis. Ie
zei; "'Vrouwe moe je hêên vis ebben?"
Ze zei; "Gee mae den elt der van en een alven, mae
dink 'r om; je mag d'r hêên kapot snie"en!"
De kopman zei""Da doeng'k" En mee de rest hieng'n
nae "n andere bure en dae hing 't net as bie nommer
êên. Mee de rest hieng tie wee nae de volgende bure en
oek dae hieng ut net as davoo.
En toen waeren de vissen op!
Oevee vissen ad die koopman bie z"n had?
Schrijver Geldof heeft zich aardig verdiept in de verschij
ningsvormen en soorten raadsels en besluit zijn inleiding
met: Het staat vast dat het een literatuurvorm is die over
de hele wereld verbreid is. We moeten "bijna" zeggen,
Nehalennia
voorjaar 2018
nr. 199
omdat sommige Eskimo-stammen geen raadsels kennen.
In een volgende Nehalennia zal ik de nu ontbrekende
antwoorden geven en vervolgen met ook "rechterraadsels".
Die stammen uit de tijd dat, als je een veroordeling kreeg,
je vrijuit ging als je de rechter een onoplosbaar raadsel
wist op te geven.
De oplossingen komen in een volgende Nehalennia
Adri Scheele
Beste Rinus,
Op bladzijde 22 van Nehalenia las ik het stukje over de
beuterbak die je ook vindt op blz. 87 van het WZD.
Die bak gebruiken ze op Zuid-Beveland om boter te berei
den te zouten en te rollen
Mijn moeder deed dat vroeger ook zoals beschreven in het
woordenboek in de aantekening voor Lamswaarde.
Op zuid-Beveland heet zo een tobbe de "Gelte"
Dit woord kom je ook tegen in het WZD op blz. 268.
Groeten en nog een gelukkig Nieuwjaar toe gewenst.
Kees Martens
Beantwoording vragenlijst 197
We kregen weer een heleboel prima ingevulde vragenlijsten
binnen. Interessant om te lezen en de antwoorden door te
geven. Alle medewerkers/sters hartelijke dank voor deze
waardevolle informatie. Waar de antwoorden vandaan kwa
men? We geven hier de plaatsen door. Ook leuk om te lezen
en misschien staat uw woon- of geboorteplaats er de
volgende keer ook bij. Als u de lijst invult en opstuurt. Kan
natuurlijk ook via de computer of de ouderwetse post. Hier
komen ze: Ok Oostkapelle, Ndp Nieuwdorp, Hrh 's-Heeren-
hoek, Kwd Kwadendamme, Lwd Lewedorp, Dw Driewegen,
Hkz Heinkenszand, Ier Ierseke, Tin Tholen, Po Poortvliet,
Anl Sint-Annaland, Phi Sint-Philipsland, Rns Renesse, Bns
Bruinisse, Drs Dreischor, Zr Zierikzee, OÜ Oosterland,
Bvt Biervliet, Hp Hoofdplaat, Gde Groede, Cz Cadzand,
Nvt, Nieuwvliet, Wtk Waterlandkerkje, Nz Terneuzen, Hok
Hoek, Sto Stoppeldijke, Js Sint-Jansteen, Ovs Overslag, Kw
Koewacht, Odp Ouddorp en Mdh Middelharnis.
1. 'k bin zó op as 'n luus heel erg moe zijn: niet bevestigd.
'k bin glad tènden Ok, 'k hè ut hlad hehad Kwd, 'k bin zo
moe as 'n ond Kwd, Dw, Ier, Tin, Pozó moe as 'n ongd
Otl, zó versleten as 'n kleêd Hkz, 'k bin verslete Bns, Drs, Zr,
ik bin an m'n eindje Bru, ik bin stik verslete Tin, Po 'k bin
eêmae tenden Po,zó moegas 'n 'ondBvt, Gde, Cz, Nvt,
Wtk, Nz, Ax, ik bin 't gat af Hp, Gde, ik zijn emao tenden
Sto, ik zijn den bout af Js, ik bin kuus verslete Odp en ik bin
dood op Mdh.
2. 't is glad gêên waor het is helemaal niet waar W (Ok),
ZB (Ndp, Hrh, Kwd, Lwd, Dw, Hkz, Ier) T (Tin, Po, Anl)
Phi (Phi) SchD (Rns, Bns, Drs, Zr, Otl) ZVW (Bvt, Hp,
Gde, Cz, Nvt, Wtk) LvA (Ax, Hok) ZVO-zd (Ovs) GOfl
(Odp, Mdh). D'r is niks van an Tin, Js, 't is agêegêên waer
Bns, d'r is niks van an Wtk, 't bin al stienkende leugens
Wtk, 't is glad nie wao Hok, 't is gêên waer Sto, 't is êêmael
gêên waer Phi, en 't is glad nie waor Kw.
3. ouwe koeien uut de dulve 'aele(n) oude koeien uit de
sloot halen ZB (Ndp, Hrh, Kwd, Lwd, Dw, Hkz, Ier)
SchD (Rns, Bns, Dsr, Otl).Phi (Phi),slööte'aolen Nvt,
Hp, Gde, Cz, Nvt, Wtk) LvA (Nz, Ax,duif... Hok)
ZVO-zd (Ovs)slööt aele Tin, Po dulfaele Anl, Zr, Js,
Odp, Mdh).
4. 't viel in detremente n in duizend stukken ZB (Ndp)
SchD (Bns, Zr, Otl) ZVW (Nvt) LvA (Ax) GOfl (Mdh).
...an barrels Ok,in gruzelementen Kwd, Dw, Hkz, Ier,
Tin, Po, Bns, Bvt, Js, Kw, Odp, Mdh
ingruzels Tin,an/in detters Bvt, Hp, Gde,in spet
ters Wtk,in detters Nz.
5. 'ablegatie bagage ZB (Ndp, Dw, Hkz, Ier, Po) ZVW (Nvt)
LvA (Ax, Hok) GOfl (Odp). Obligaotie rommel, rotzooi
Ndp, Kwd, ablehaozje hebben en houwen Tin. Woord met
een negatieve beekenis zegt Po. Akkelaozje Wtk.
6. 't is sjoege kil weer ZB (Ndp, Lwd, Hkz, Ier) Phi (Phi)
SchD (Rns). Ievallig Tin, Po, Bns, sjoeg Otl, soegjes, alg.
ZB, katievig Bvt, Hp, Gde, Cz, Nvt, Wtk, Nz, Hok, 't is zuur
weer Phi en waoterkoud Sto.
7. 't is effenofwerkelijk ZB(Ndp, Kwd, Lwd, Dw (oud) Hkz,
Ier) SchD (Drs) ZVW (Nvt, Wtk) LvA (Ax). Effenaf Ovs,
wezenlijk Ok en effenaf Po.
8. spieje(n) braken ZB (Ndp, Hrh, Kwd, Lwd, Dw, Hkz, Ier)
SchD (Rns, Bns, Dst, Zr, Otl) GOfl (Odp, Mdh).
Spuge(n) Ok, Tin, Po, Anl, Bvt, Gde, Nvt, Wtk, Ax,
overgeve(n) Tin, Po, kaoke Zr, spoege(n) Hok, Sto, Phi,
over m'n gaon Js, spaugen Ovs en spaogen Kw.
9. stok over blok de kortste weg SchD (Rns, Bns, Drs, Zr,
Otl) Phi (Phi). 'Oek over kant Ok, over'oeks Ndp, Kwd,
Lwd, Dw, 'oek over aie Kwd, 'oek over naoi Po, de kortste
pad Bvt, Gde, Cz, Wtk, Ax, binnendeu Sto en 'oeks op is
naeder Odp, Mdh.
10. 'n gróöze stienker hooghartig iemand ZB (Ndp, Hrh,
Kwd, Lwd, Dw, Hkz, Ier) Phi (Phi) T (Tin, Po) SchD
Bns, Drs, Zr, Otl) ZVW (Nvt) LvA (Hok) GOfl (Mdh). 'n
Grootserd Js, 'n Jan zijn kloten Kw, die ei 't 'óöge zitte(n)
Tin, 'n gróöze stienkerd Rns en die is 'öövèèrdig Bvt, Cz,
11. 'poepekóöle boerenkool LvA (Ax)
12. ie gaf gin sjoege hij liet niks los, zweeg W (Ok) ZB
(Nwd, Kwd, Lwd, Dw, Ier, Hkz) Phi (Phi) T (Tin, Po) SchD
(Rns, Bns, Drs, Zr, Otl) ZVW (Bvt, Hp, Nvt, Wtk) LvA
(Ax, Hok) LvH (Sto) ZV)-Zd (Js, Kw?) GOfl (Odp, Mdh),
gêên aosem geven Bvt, Gde, Cz, Nz.
13. klokjes oorbellen SchD (Rns, Bru, Zr) ZVW (Wtk)
GOfl (Odp, Mdh).
14. brokjes toffees T(Tln, Po, Anl) Phi (Phi) SchD (Bns,
Drs, Zr, Otl) LvA (Nz) GOfl (Odp, Mdh); babeluten Js.
15. schrêêuwe(n) huilen W (Ok) ZB (Ndp, Hrh, Kwd, Dw,
Hkz, Ier) Phi (Phi) T (Tin, Po, Anl) SchD Rns, Bns, Drs,
Zr, Otl) ZVW (Bvt, Hp) LvA (Hok) LvA (Sto) LvH (Ovs,
Kw) GOfl (Odp, Mdh). Brulle(n) Ndp, Kwd, Dw, Ier, Tin,
brulle(n) as 'n sluus'ond Tin, Nz, blète(n) Bvt, Hp, Gde, Cz,
25
