©Ijemattfet Matlltu/
fsJ5urs6emetftcrj0f cng)cö^jcitcit Dec
p--!*. ^t)RD ÖN.N'Aft TI
M/'?£tt&eüanöcr vere/ opDrCoojttwnarcKt/
«ttütfaaitttpopöetftambanDocras
%ÊS?}- - men op tit marcbt oftt&tte*
- ftra&HttfelPtt&ttfw/
s foo fj itt tiacc
twlflfjt.
MIDDELBVGH,
Jöp Syraen Moulert, tDOOtWtl&e tit &e€tttötatt/
intui&Mbttiie. flitma 1397*
huizen en op zolders opgeslagen om later naar Spanje en
Portugal te worden uitgevoerd. Waar de korenmarkt in de
Middeleeuwen werd gehouden is niet bekend.
Na 1500 bevond die zich tussen de Vismarkt en de
Vuilstraat, dus aan de noordzijde van het tegenwoordige
Oranjeplein. In 1579 werd hij naar de Breestraat ver
plaatst, waar hij op het blauw geplaveide gedeelte tussen
de Stadshuisstraat en het huis De gouden Molen werd
gehouden. De naam van de straat waar hij tot dusver was
gehouden werd veranderd in d' Oude Corenmarckt.
Om oneerlijke concurrentie te voorkomen mochten de
handelaren voor openingstijd geen zaken doen. Wie dat
toch deed, riskeerde een boete van 20 schelling (zes gul
den)14. Nadat in de eerste helft van de 16e eeuw een eind
aan de Oosterse handel was gekomen, werd er alleen graan
van boeren uit de omgeving verhandeld.
Op de kadastrale kaart van Veere van 1832 wordt de plaats
van de vroegere zuivelmarkt aangeduid als de 'Goese
Koorn-markt', maar uit niets blijkt dat daar ooit graan is
verhandeld.
De zuivelmarkt
Op de zuivelmarkt brachten boeren uit de omgeving
hun zuivelproducten aan de man. Hij vond plaats op de
Suyvelmarkt, de tegenwoordige Oliemolenstraat. In het
eerste kwart van de 16e eeuw werd hij verplaatst naar
de Breestraat, waarna de straatnaam werd veranderd in
d' Oude Suyvelmarkt. In de eerste helft van de 17e eeuw
werd de naam vanwege de aanwezigheid van twee oliemo
lens opnieuw veranderd en sindsdien heet hij de Oliemo
lenstraat.
Toen in 1546 vrouwen uit Holland en andere lieden van
buiten de stad met boter, kaas, hoenders en eieren voor
het tolhuis gingen staan, werden ze door het stadsbestuur
verwezen naar dat gedeelte van de Breestraat waar zuivel
werd verhandeld. Ook konden ze kiezen voor een aange
wezen plek aan de westzijde van die straat1'.
De jaarmarkt
Al sinds hertog Albrecht de stad in 1368 het recht op een
vierdaagse jaarmarkt had gegeven, werd hij ieder jaar
gehouden16. Hij vond plaats in de tweede week na Pink
steren en ging gepaard met kerkelijke activiteiten, zoals
een processie, speciale missen in de kerk en optredens van
rederijkers. Net als in andere steden zullen de kramen wel
rond de kerk hebben gestaan. Op de jaarmarkt werden
producten aangeboden die normaal niet in de stad ver
krijgbaar waren. Vanwege de bouw van de Grote Kerk in
1479 werd hij naar de Breestraat verplaatst.
Na de Reformatie werd de jaarmarkt in de eerste week van
juli gehouden en stonden er ook kramen op een gedeelte
van de Kaai. De volgorde van de kramen was ieder jaar
hetzelfde17.
In de 17e en 18e eeuw gebeurde het regelmatig dat
vreemde schoenmakers op verzoek van het Veerse
schoenmakersgilde niet tot de jaarmarkt werden toegela
ten omdat hun schoenen goedkoper waren dan die van de
Veerse schoenmakers, die daardoor een week lang minder
omzet hadden.
Sinds 1663 plaatste men de kramen met de achterkanten
tegen elkaar, met het open gedeelte naar de huizen, zodat
er meer ruimte was voor het winkelend publiek.
In 1871 werd de jaarmarkt, die in de 19e eeuw niet meer
was dan een kermis, voorgoed afgeschaft18.
Nehalennia voorjaar 2018 nu 199
5
Titelpagina van de Ordonnantie ghemaeckt by Bailliu, Burghe-
meesters ende Schepenen der stede van der VERE op de Cooren-
marckt, midtsgaders op het staen van de cramen op de marckt
ofte Bree-strate der selver Stede.
Noten:
1. Zeeuws Archief (ZA), Rechtelijke Archieven Zeeuwse Eilanden
(RAZE), inv. nr. 231, fol. 115v., 22 dec. 1520: 'Vonnesse op 't broot
van buten. Men sal op te weeckmart dach altijt mogen vreemt buten
broot te vercoope binnen deser stede als den woensdach oft alst den
woensdach heylich dach es opten merctdacht den tijt weke dienende'.
2. Ibid., inv. nr. 280. fol. 8r., 17 dec. 1552, 'Burgemeesters ende Schepenen
verclaeren dat de ghene die huere halsdoucken, banden ende dierge-
lijcke goederen vercoopen van buten comende, sullen hen stane ende
regelen in 't staen met huerlieder cramen in alle manieren gelijck de
lijnwaet cramen staen moeten, achtervolgende de ordonnantie alhier
gemaect op 't staen van de cramen'.
3. Ibid, inv. nr. 243, fol. 27v., 27 mei 1556: 'Op hudent wesende vrijdach
(welken vrijdach burghmeesters. ende scepenen verstaen te wesen
zoe wel een vrijen merctdach van der weke als woonsdach). Nadien
Bouwen Lenarts als lakesnijder deser stede van der Vere hem geop-
poseert hadden tegen seker lakevercoopers van buten slants, te weten
van Amiens, die hier opte merct voort gedaen hadden met huerl ieder
lake cramen. Soe hebben burghmeesters. verclaert den voorschreven
Bouwen Lenarts qualick gefundeert in zijne oppositie, ende verclaren
voorts de lakevercoopers van buten slants mogen voort staen met
huerl ieder lakecramen eenen dach ter weke tzij den vrijdach of den
woonsdach ter tijt toe anders bij schepenen hen daer inne voorsien sal
zijn'.
4. Ordonnantie ghemaeckt by Bailliu, Burghemeesters ende Schepenen
der stede van der VERE op de Cooren-marckt, midtsgaders op het
4. De Markt of Breestraat. Detail van de platte
grond van Veere uit M. Smallegange, Nieuwe Cro-
nyk van Zeeland, Middelburg 1696, t.o. pag. 568.
(collectie J.H. Midavaine).
staen van de cramen op de marckt ofte Bree strate
der selver Stede, Middelburg, 6 oktober 1597. De
korenmarkt werd gehouden voor de tegenwoordige
huizen De witte Swaen en De roode Rose.
5. ZA, Archief Stad Veere (ASV), inv. nr. 78, fol. 21v..
24 dec. 1584. 'Is geresolveert dat men van nu voorts
an de gaerenmerct, rau lijwaet merct ende vlas
merct zal houden ande oostzijde van de Breestrate
van de Dry Coningen af streckende naer 't vlee-
schuys toe'.
6. In de ordonnantie van de viskopers uit 1492 (ASV,
inv. nr. 311, fol. 58r.) is sprake van de verkoop van
'stuer (steur), bruynvisch of zeylhont (zeehond), vis,
palinck oft rivyervisch'.
7. V.d. Horst, Kerkelijk Veere, in Bijdragen Bisdom
Haarlem, deel VIII, blz. 66: 'De cooper van alle ha-
rinck is gehouden den kerckmeesters te betalen van
elcke last harinck ter puyen vercocht, vier grooten,
ende des sal de stierman nyet voorts vercoopen,
de kerckmeesters en zullen eerst vander voorsz.
godspenninck te vreden ende voldaen wesen opde
boeten van XXVI grooten vlaems'. Een last haring
14 ton - 17 kantjes.
8. ASV, inv. nr. 311. Ordonnantie op de vismarkt, 23
dec. 1553, fol. lllv.
9. Ibid., inv. nr. 13, 3 aug. 1709. Aanbesteding van de
nieuwe vismarkt, en inv. nr. 1693-IV (tekening):
'Memorij van beraminge aan haar edel agtb. over
het maken van een afslaagers visperk bij de groote
brugge volgens de schets der teijkeninge dat omtrent
sal moeten kosten eene somme van 10 -Vis'.
10. Arno Neele, Veere en de wereld, Amsterdam 2005,
p. 114.
11. Kees Leeman, De geschiedenis van de Veerse vis
serij, Middelburg 1995, p. 17.
12. RAZE, inv. nr. 359, fol. 7r. en 143v., inv. nr. 362, fol.
16v. en volgende.
13. Ibid., inv. nr. 362, fol. 125v„ 25 dec. 1566: 'Het cleene vishuys dwelc
onlancx ghemaeckt es'.
14. Ibid., inv. nr. 280, fol. 5v., 22 januari 1522. 'Cornelis boij Jaspar in de
Borse ende Adriaen de molenare worden elc gecondempneert in de
boete van twintich schell. alzoe zij bevonden zijn op de corenmerct
geweest thebbende voor de clocke elf ende een half', en ibid., inv. nr.
281, fol. 21v., 15 nov. 1595: 'Op te anclachte gedaen bij mijn heer den
bailliu op ende tot laste van Symon Tas ter oorsake van dat den zeiven
als voorcooper zijnde zoude verschenen zijn up de coorenmarct voor
de clocke elff uren wordt den zeiven Symon gecondemneert in de
boete van XX s. gr. Vlsl
15. Ibid., inv. nr. 240, fol. 187v., 28 juli 1546: 'Op te hoender wijffs. De
hoender wijfs ende andere lieden van Gorckem of andere buten
plaetsen die hier ter Vere brengen hoendren, eyeren, kase, boter
ende alle andere sulcken waren sullen tot solage ende geryve van der
gemeente mogen comen staen hier ter Vere ter noente ende ter merct
alle de weke duere, gheene dagen noch tijden vut gesteken, mits
staende opte zuvelmerct, of mogen gaen staen aen den west zijde van
der Breestrate aen gheene zijde van De Sterre toebehoorende Corn.
Boom, dat es voor hij de Kerckstrate'.
16. L.H. Remmerswaal, Een duurzame Alliantie, Gilden en regenten in
Zeeland, 1600-1800, Middelburg 2009, p. 124.
17. Tussen het stadhuis en de Kerkstraat stonden de kramen van de
vreemde schoenverkopers, de maljeniers en de handelaren in koper
werk, tin en blik. Bij de Kerkstraat werd een deel vrijgehouden om het
verkeer naar de Vuilstraat door te laten. Daarna volgden de kramen
met sajet, kousen, rijglijf, leren broeken en vellen. Aan de overzijde
stonden de kramen met boeken, galanterieën, Neurenburger spullen,
poppen, spiegels, linnen en laken stoffen en voorbij de Vuilstraat de
wafel-, koek- en broederkramen. Op het eind van de Markt stonden
nog enkele kraampjes van Joden. Op de Kaai was glas- en aardewerk
te koop en tot slot mochten de stadsboden op tafels in de hal van het
stadhuis ook nog wat spullen aanbieden.
18. Krantenbankzeeland.nl, Goessche Courant, 7 april 1871, p. 2.
