De Zeeuwse familienaam Heilboer/Heiboer in de kijker
HERHAALDE OPROEP
Wat betekent de naam?
De oorsprong van deze naam is gemakkelijk te achterha
len. Een van de vele benoemingsmotieven in de naam
kunde was het beroep van de naamdrager. Heijboer/Hei
boer is een voorbeeld van een van de vele beroepsnamen
in Nederland. De voorouders van de Heijboers, Heyboers
en Heiboers waren ongetwijfeld boeren die op de heide
woonden of werkten. De naam is te vergelijken met bij
voorbeeld de Duitse familienamen Heidemann, Heidel-
meier, Heid(en)bauer. Andere familienamen met -boer
in Zeeland zijn bijvoorbeeld Nieboer en Nijboer (iemand
die een nieuwe boerderij is opgestart) en Oosterboer (een
boer uit het oosten), Spijkerboer (een boer op een spijker
of graanschuur). De naam Ryckeboer en Wildeboer hebben
niets met landbouwers te maken, maar zijn vervormingen
van plaatsnamen.
Enkele naamsvermeldingen in
Zeeland
Familienamen zijn pas officieel vastgelegd in
1811, maar lang daarvoor werden in bepaalde
regio's de familienamen al erfelijk. Zo komt in
1628 in Sint-Maartensdijk Maiken Cornelis
Heyboers voor en in 1632 Mattheus Willem -
sen Heyboer. De vorm met eij komt voor als
naam van een landbouwer in Sint-Maartens
dijk: Willem Matteussen Heijboer, geboren in
1600 en gestorven na 1656. Zijn familienaam is
voor het eerst gevonden in het doopboek van
Stavenisse in 1627. Eerste dateringen zijn niet
altijd absoluut en kunnen bijgesteld worden
afhankelijk van nieuw gevonden documenten.
Ze geven wel een inzicht in het voorkomen
van bepaalde namen of naamvarianten in die
periodes.
keer. Er woonden er in heel Nederland in 2007 ook maar
25.
Varianten
In 1947 maakten de 500 Heijboers in Zeeland de helft uit
van het totale aantal in Nederland. Wat de vorm betreft is
de naam zeker niet exclusief of speciaal Zeeuws. De naam
komt ook voor in andere delen van Nederland. In België
wonen er nog geen twintig.
Bekende Zeeuwen met de naam Heijboer
G. Heijboer was een verzetsman die al in 1938-1942 een
advertentieblaadje in Sint-Annaland verzorgde. In 1944
nam hij de leiding op zich van een wekelijks mededelin
genblad voor Tholen en Sint-Philipsland, waaruit in 1948
De Eendrachtbode is voortgekomen.
Zeeuwse bijzonderheden
De naam Heijboer (de variant met eij dus)
komt vooral voor op Tholen. In 2007 woon
den er op Tholen 188 van de 1.518 Neder
landse Heijboers, iets meer dan 10% dus.
Behalve in Hulst komt de naam in elke
Zeeuwse gemeente voor. De vormen Heiboer
en Heyboer komen veel minder vaak voor.
De naam Heiboer - zonder j - kwam in 2007
binnen Zeeland enkel voor op Walcheren en
Zuid-Beveland. De vorm met y komt in Zee
land nauwelijks voor. Enkel in Middelburg is
de naam geattesteerd, en dat minder dan vier
Nehalennia voorjaar 2018 nr. 199
Van de bestuurstafel
Naast de voorbereidende gesprekken over de komende
dialectdag in oktober, kwamen onderwerpen als De
Zeeuwse Taele en het jubileumjaar 2019 uitvoerig ter
sprake.
De Dialectdag houden we weer in Kapelle en wel op
zaterdag 20 oktober. We vonden onze streektaalconsulent
mw. Veronique De Tier bereid die morgen een inleiding te
houden over de regioboeken. Zij vormden destijds de rijke
voedingsbodem voor het Supplement op ons Woorden
boek van de Zeeuwse Dialecten (2003). Het belooft een
boeiende inleiding te worden.
De stichting de Zeeuwse Taele is in 1990 opgericht om
het Supplement te realiseren. Toen het boek eenmaal in
2003 op de markt was, heeft deze stichting met veel succes
allerlei activiteiten in de provincie gerealiseerd in samen
werking met het S.C.E.Z. Na verloop van tijd kwamen
er andere gezichtspunten op het functioneren van deze
stichting en bleek de noodzakelijkheid ervan achterhaald,
waarna ons bestuur besloot tot opheffing. Dat gebeurde
in februari. Bedankt alle medewerkers/sters voor jullie
inspanningen.
Volgend jaar is het 90 jaar geleden dat onze vereniging
werd opgericht en het bestuur is van plan dit jubileum
niet ongemerkt voorbij te laten gaan. Een werkgroepje
gaat met ideeën aan de slag. We kunnen natuurlijk altijd
toegestoken handen gebruiken en goede suggesties voor
diverse activiteiten zijn ook altijd welkom. Neem dus
gerust contact op met één van uw bestuursleden.
Tenslotte melden we nog dat helaas de vacature van pen
ningmeester nog niet is ingevuld. Een goede verstaander
heeft maar één oor nodig.
Jaarverslag 2017
Zeeuwsche Vereeniging voor Dialectonderzoek
Het jaar 2017 heeft voor onze vereniging vier hoogtepun
ten te zien gegeven. Allereerst verkregen we de Anbi-
status. De presentatie van het kijk- en leesboek "Ik komme
van Bru" tijdens een feestelijke bijeenkomst in Bruinisse.
Verder noemen we de jaarlijkse dialectdag in Kapelle met
als gastspreker prof. dr. Jacques Van Keymeulen. Tenslotte
melden we de uitgewerkte plannen een film te ontwikke
len onder de naam Buuten.
Het bestuur kwam vijf keer in vergadering bijeen.
Nehalennia verscheen vier keer met daarin de gebruike
lijke vragenlijsten. Deze werden individueel, maar ook
groepsgewijs ingevuld door de werkgroepen-Noord, Zuid-
Beveland en Zeeuws-Vlaanderen.
De website werd zorgvuldig onderhouden en kreeg een
andere naam: www.zeeuwsedialecten.nl
In de afvaardiging naar de stichting de Zeeuwse Taele trad
Rinus Willemsen toe. In de loop van het jaar begonnen
besprekingen over de opheffing van deze stichting.
Het beleidsplan werd aangepast en verscheen op onze
website, waardoor de toekomstplannen zijn gewaarborgd.
Met de provincie Zeeland was regelmatig een prettig ver
lopend overleg.
De jaarvergadering vond plaats op 21 oktober 2017.
Het bestuur van de ZDV was in het verslagjaar als volgt
samengesteld: Hans Jebbink Middelburg voorzitter, Rinus
Willemsen Biervliet secretaris, Prieneke van Hoeve Goes,
penningmeester, Pau Heerschap Ouddorp vice-voorzitter,
Kees Heule Bruinisse waarnemend penningmeester, mw.
Thea de Bruine - de Smet Sluiskil, Peter Vleugel Nieuwer-
kerk en George Will Oosterhout.
Op de dialectdag werd afscheid genomen van de dames
Prieneke van Hoeve en Thea de Bruine. Ook George Will
vertrok. Zij werden benoemd tot ere lid.
De vergadering benoemde Peter de Bakker uit Hulst als
nieuw bestuurslid.
De ledenadministratie was ook dit jaar weer in vertrouwde
handen van Rien Passieux.
Aan het eind van het verslagjaar bedroeg het aantal leden
330.
Dit jaarverslag is goedgekeurd in de bestuursvergadering
van 20 februari 2018.
Namens het bestuur,
Rinus Willemsen, secr.
De familienaam Heijboer werd in de volkstelling van 1947 504 keer genoteerd in Zeeland, ongeveer de helft van alle
Heijboers in Nederland toen (1.014). Dat aantal liep op tot 1.543 in 2007 (1.518 Heijboers en 25 Heyboers). Van de variant
Heiboer zijn er in 1947 slechts 25 geteld in Nederland, waarvan 8 in Zeeland; in 2007 waren het er 36, waarvan ongeveer de
helft in Zeeland. Waar komt de naam Heijboer/Heiboer vandaan?
Heijboer Heyboer 1.543 personen
www.cbgfamilienamen.nl
2500+
Het bestuur is nog steeds op zoek naar een enthou
siaste penningmeester voor onze dialectvereniging.
Heb je iets met financiën? En misschien met dialect?
Dan ben jij de persoon die we zoeken. Het kost je
een uurtje per week en deze functie geeft je veel vol
doening. Of misschien ken je iemand uitje omgeving
die je geschikt vindt. Neem dan contact op met een
van de bestuursleden die op de omslag van Nehalen
nia staat. Een verênigieng zonder penniengmêêster,
dat kan nie'öör.
Bronnen
Familienamendatabank Meertens instituut: http://www.meertens.knaw.
nl/nfb/
Famielienamendatabank België: www.familienaam.be
Debrabandere, F. (2003), Woordenboek van de familienamen in België en
Noord-Frankrijk.
Debrabandere, F. (2009), Woordenboek van de familienamen in Zeeland.
Geraadpleegd op http://www.naamkunde.net/
Driel, van L. (2007), Van Aarnoudse tot Zachariasse. Zeeuwse familiena
men
Meertens P.J, (1947), Zeeuwse familienamen
Zeeuwse encyclopedie: https://encyclopedievanzeeland.nl/
Categorie:Zeeuwen
Meer informatie over de naam Heijboer
Heijboer, K., Voorlopig onderzoek naar de familie Heijboer, Lelystad
1995; vgl. Genealogie-CBG 2 (1996), nr 3, p 63
Giljam, A.J., Tien familienamen op "Iholen en Sint Philipsland, V, Drei-
schor 1996
