Topvondsten in 'geroerde grond'
drs. Nathalie de Visser
Senior KNA archeoloog bij Edufact Advies in Erfgoed
In 2008 werden tijdens rioleringswerkzaamheden in het
centrum van Aardenburg1 bijzondere archeologische res
ten aangetroffen. De graafwerken werden onder Archeo
logische Begeleiding uitgevoerd, maar tot een eindrapport
is het helaas (nog) niet gekomen2. Bij dergelijke projecten
wordt vaak geroepen dat de bodem onder wegdekken en
bij rioleringen al verstoord is en dat daar niets meer is te
vinden. Feit is dat de oude riolering slechts een minimale
verstoring in de bodem heeft veroorzaakt3; de huidige kli
matologische eisen (de huidige riolering met gescheiden
stelsel voor hemelwater en afvalwater) vragen veel diepere
en bredere verstoringen.
Omdat het project een flink aantal straten besloeg werd als
het ware een doorsnede van de bodem door Aardenburg
gemaakt. De nadruk van het onderzoek lag dus ook op
het documenteren van de profielen, zodat die doorsnede
kan dienen als uitgangspunt voor het archeologiebeleid en
toekomstig onderzoek.
Sporen uit de prehistorie
In totaal werden 30 sporen uit de prehistorie aangetrof
fen, waaronder zeven haardkuilen en een afvalkuil met
aardewerk. Ook werden vuurstenen artefacten en visres-
ten opgegraven. Het aardewerk dateert mogelijk uit de
Nieuwe Steentijd, die op hun beurt de visresten ook in
deze periode kunnen dateren. Sporen uit deze periode zijn
in Zeeland zeer zeldzaam. Recent werden in de Autriche-
polder in Westdorpe enkele haardkuilen uit deze periode
aangetroffen in het dekzand4. Bij dit onderzoek werden
in totaal 30 vuurstenen verzameld waaronder 1 kling uit
de Midden-Steentijd of Mesolithicum (8.000-5.500 voor
Christus), zie afbeelding 2.
Nehalennia
najaar 2018
nu 201
0
3 cm
x
In Aardenburg werden al vaker haardkuilen ontdekt in
de vorige eeuw bij opgravingen in het centrum5. Langs de
Sint-Bavostraat werden drie vuursteenconcentraties uit het
Vroeg-Mesolithicum aangetroffen (circa 8000-7100 voor
Christus) en aan de Reinaertstraat één uit het Midden-Me-
solithicum, (ongeveer tussen 7100 en 6450 voor Christus).
Het onderzoek uit 2008 heeft een aantal nieuwe zaken
aan het licht gebracht die nog niet eerder in Aardenburg
gevonden waren. Het gaat om aardewerk uit de Nieuwe
Steentijd en prehistorische visresten. Vooral deze laatste
zijn tot nu toe in heel Zeeland onbekend. Nader onder
zoek naar deze resten, bijvoorbeeld door het Rijk of de
Provincie, zou dan ook zeer wenselijk zijn.
Romeinen in Aardenburg
Tussen 180 en 280 na Christus was in Aardenburg een
Romeins fort of castellum gelegen, zie op afbeelding 3 de
vermoede contour getekend. Dit maakte deel uit van de
kustverdediging tegen de Germaanse stammen uit het
gebied van de Chauci.
In en direct buiten Aardenburg werden reeds vele resten
en vondsten uit de Romeinse tijd teruggevonden, dus
de kans dat deze bij de rioleringswerken zouden worden
aangetroffen was groot. Dit bleek meer dan het geval. In
de Westmolenstraat werd een intacte podzolbodem aange
troffen die doorsneden werd door een Romeinse kuil, met
daarbinnen een middeleeuwse kuil. In de onderste vulling
van deze laatste kuil zat een complete pot met standvoet
uit de dertiende eeuw.
Het bleef niet enkel bij de vondst van deze kuilen. Ook
werden resten van drie Romeinse waterputten aangetrof
fen. Het waren typische vierkante Romeinse waterputten
waarvan niet veel bewaard is gebleven. Ze bestonden uit
houten planken die met een pen-gat-verbinding in elkaar
gestoken werden (zie afbeelding 4). Het kleine stukje hout
dat is overgebleven
werd bemonsterd om
houtsoortbepaling te
doen. In de onderkant
van de vulling werden
veel metalen voorwer
pen gevonden. Deze
zijn nog niet uitge
werkt. Al gauw kwam
de ene mooie vondst na
de andere uit de riool
sleuf naar boven.
Bij bijna elke schop die in Aardenburg de grond ingaat is het raak. Van scherven tot munten, middeleeuwse grafkelders en
Romeinse wegen tot prehistorische haardkuilen. Aardenburg, de stad van wijlen oud-provinciaal archeoloog Jan Trimpe
Burger, heeft al haar geheimen nog lang niet prijsgegeven
-WssensstrKat'
■Helvnèc-itunsi
Afbeelding 1Uitsnede luchtfoto van het centrum van Aardenburg waarop de straatnamen zijn weergegeven die in de tekst voorkomen
(Bron: Google Earth 2018).
Afbeelding 2: Kling uit de Midden-Steentijd of Mesolithicum (circa
8.000-5.500 voor Christus). (Foto: Archeomedia 2008).
Afbeelding 4 a en b: Romeinse waterput die in 2008 bij riole
ringswerken werd aangetroffen. De andere helft is in de bodem
behouden omdat deze niet verstoord werd. Op de foto is goed te
zien dat de onderkant van de waterput vierkant is. De inzet rechts
is een reconstructietekening van doe deze waterput er uit heeft
gezien. (Bron: de Visser 2009).
N»rtf
Afbeelding 3: Schets van het centrum van Aardenburg. Ligging
zone waar archeologisch onderzoek plaatsvond in 2008 (groene
zones) bij rioleringswerken en de vermeende contouren van het
Romeins fort met torens. De torens waarvan in de 20ste eeuw uit-
braaksporen teruggevonden zijn, worden in rood weergegeven.
(Bron: auteur).
Afbeelding 5: Romeinse waterput aangetroffen in de Westmolen
straat, deels gecoupeerd. (Foto Archeomedia 2008). 3
