Zeeuwse familienamen
en ging verder onder de naam Zeelandia.
In tegenstelling tot andere gebieden werd de handel
aan de Slavenkust aanvankelijk niet gedreven vanuit
factorijen, maar vanaf ontmantelde schepen voor de
kust. Pas na 1670 werd een beperkt aantal versterkte,
permanente posten toegestaan. De handel in goud en
ivoor waren het belangrijkst. Aan het einde van de ze
ventiende eeuw ging de handel in mensen die tot slaaf
werden gemaakt een steeds grotere rol spelen. Anders
dan aan de Goudkust waren het aan de Slavenkust
vooral lokale machthebbers die de grootscheepse sla
venhandel organiseerden. Zij ronselden of ontvoerden
in de binnenlanden wonende mensen en verkochten
die aan de kust voor geld of ruilden hen voor allerlei
producten. Het waren dus niet alleen de Europeanen
die zich schuldig maakten aan deze verwerpelijke prak
tijk, maar ook de West-Afrikanen zelf. De WIC maakte
gretig gebruik van deze lucratieve handel en hield deze
in stand.
Werelderfgoed
Als gevolg van het beladen slavernijverleden staat het
Afrikaanse Goeree sinds 1978 op de werelderfgoedlijst
van de UNESCO. "Symbool voor enerzijds uitbuiting en
anderzijds verzoening met het verleden. Goeree was het
centrum van de trans-Atlantische slavenhandel. Vanuit
het Slavenhuis werden miljoenen slaven verscheept naar
Amerika", zo lezen we op de website van de UNESCO.
Deze feiten worden tegenwoordig door historici die zich
specifiek hebben verdiept in het slavernijverleden, als
onjuist gezien. Er was op Goeree zeker sprake van sla
venhandel, maar op kleine schaal. Massale slavenhandel
vond plaats aan de Goudkust en de Slavenkust. Het op
Goeree bekend geworden Maison des esclaves (Slaven
huis) was de plek waar de slaven van de eigenares van
het huis woonden en was geen transitoord voor slaven
die naar het Amerikaanse continent werden verscheept.
CTBCraB?
14
Nehalennia najaar 2018 nr. 201
Familienamen in de kijker: De Jonge en Dekker
Veronique De Tier
In de vorige aflevering is een deel van dit artikel wegge
vallen. Waarvoor onze excuses. Daarom nogmaals deze
bijdrage.
Kent u in uw familie- en vriendenkring iemand die Dek
ker of De Jonge heet? Het zou een wonder zijn als dat niet
zo is. Het zijn immers heel frequente namen in Zeeland.
In de volkstelling van 1947 werd de familienaam De
Jonge 2.032 keer genoteerd in Zeeland. Het was daarmee
de meest frequente naam in de provincie. De volgende
namen in het Zeeuwse lijstje Dieleman en Dekker moesten
het stellen met 1.140 en 1.127 naamdragers. Ook in 2007
blijken deze familienamen nog massaal voor te komen
in Zeeland. De naam Dieleman bespraken we al in een
vorig nummer. Deze keer bekijken we de andere twee uit
de top drie. Waar komen de namen De Jonge en Dekker
vandaan?
De meest voorkomende familienaam in
Zeeland: De Jonge
Wat betekent de naam?
De Jonge is een bijnaam, die oorspronkelijk aan een
persoon werd gegeven om hem te onderscheiden van zijn
vader, de oude of eventueel van een oudere broer. Het is
logisch dat het een veel voorkomende naam is: een van
de eerste mogelijkheden om twee personen met dezelfde
voornaam van elkaar te onderscheiden is immers het ver
schil in leeftijd. De naam komt dan ook heel frequent voor
in heel Nederland en België in verschillende varianten: de
Jong, de Jonge, de Jonghe, de Jongh, d'Jong, Jonk enz.
Enkele naamsvermeldingen in Zeeland
Familienamen zijn pas officieel vastgelegd in 1811, maar
lang daarvoor werden in bepaalde regio's de familienamen
al erfelijk. De naam de Jonge komt dus al heel vroeg voor
in Zeeuwse archiefstukken. De variant met gh bijvoor
beeld werd al in 1381 opgetekend in Hontenisse Jan de
Jonghe, Joos de Jonghe). In 1420 woonde in Zierikzee een
Jan Lievenszn. de Jonge en in 1592 werd een Cornelis Jansz
de Jonge genoemd in Heinkenszand.
Zeeuwse bijzonderheden
In Nederland is de variant met -e op het einde vooral
bekend in Zeeland, Groningen en Drenthe. Die provin
cies hadden in 1947 meer dan 1000 naamdragers binnen
hun provinciegrenzen. In andere provincies - vooral de
centrale - komt de naam de Jong zonder -e veel meer voor.
In Zeeland werd de naam zonder -e 238 keer opgetekend.
De oudere schrijfwijze de Jonghe is in Nederland nauwe
lijks bekend. Van de 61 naamdragers in 1947 woonden er
33 in Zeeland. De kans dat deze mensen een voorouder in
Vlaanderen hebben is groot. In België werden de familie
namen immers officieel vastgelegd rond 1795, nog voor de
spellinghervorming van Siegenbeeck in 1804. In Neder
land werden de familienamen na deze spellinghervorming
vastgelegd in 1811. De meeste familienamen in Nederland
ogen dan ook moderner dan de Belgische, die in een ou
dere spelling bewaard gebleven zijn. Ook binnen Zeeland
zien we dat de ene regio meer mensen met de familienaam
de Jonge telt dan de andere: van de 2032 naamdragers in
1947 woonden er 878 op Zuid-Beveland.
Varianten
De Jonck, de Jonge, de variant met het lidwoord en een -e
op het einde, komt het vaakst voor in Zeeland, maar ook
de volgende varianten komen (of kwamen in 1947) voor
in Zeeland: Jong, de Jong, d'Jong, Jonge, Jongh, de Jongh,
de Jonghe, de Jonck, Jonk en Jung. Sommige ervan hebben
slechts één naamdrager. Zowel Jong, Jonge, Jongh, d'Jong
en de Jonck kwamen in 1947 één keer voor in de provincie.
Jonk en Jung werd drie keer genoteerd. De Jonghe telde 33
naamdragers, de variant zonder -e is 54 keer geteld.
Dekende Zeeuwen met de naam de Jonge
Er zullen ongetwijfeld heel wat bekende Zeeuwen met
de naam de Jonge rondlopen. In de encyclopedie van
Zeeland wordt meer dan één naamdrager vermeld. Jan
Anthonissse de Jonge is geboren in 1546 in Zierikzee en
overleed er in 1617. Deze magistraat was de eerste van dat
geslacht die zich 'de Jonge' liet noemen. De naam wordt
15
Kaart van Guinee. Aan de Slavenkust (Slave Coast) lag de versterkte handelspost Zeelandia.
afJSnylifh JlfiUj
üüdtnttjGaXJ} fixAVX *nd
Alt
Ctuntrut. Ot
KM» CoAiï
Jljth»
De familienaam De Jonge in Nederland in 2007. (Familienamen-
databank Meertensinstituut: www.meertens.knaw.nl/nfb/)
Jonge, de 13.994 personen
