m
Jacob en Kats
Door zijn huwelijk werd Jacob geïntroduceerd in de betere
kringen van het eiland. Zijn schoonvader was gemeente
raadslid van Colijnsplaat en na diens overlijden in 1888
volgde zijn zoon hem op. Iets dergelijks gebeurde in het
kerkbestuur. Maria Vink was de dochter van de gemeen
tesecretaris van Kats (1846-1887). De familie Vink was op
Noord-Beveland bestuurlijk actief in 't verenigingsleven
en dat gold ook voor de Haringmannen.
Terug naar Jacob. Hij voldeed prima als hoofdonderwijzer
en tijdens zijn onderwijsperiode vond in 1876 de verbou
wing en uitbreiding plaats van het schoolgebouw en de
onderwijzerswoning. In 1880 besloot de gemeenteraad
zijn salaris te verhogen tot f 800,00 per jaar. Het dorp en
ook Sturm met zijn gezin werden in 1885 getroffen door
tyfus. Daardoor werd de school een poosje gesloten. In het
gebouw was ook een hulppostkantoor dat Jacob bestierde.
Het ging ook een poosje dicht wegens ziekte. In 1887
werd zijn salaris door de gemeente met f 50,00 verhoogd.
In 1898-1899 bleek Sturm opnieuw ernstig ziek en de ge
meenteraad benoemde een vervanger. Op 1 februari 1891
vierde hij zijn 25-jarig jubileum. Met ingang van 1 april
1903 werd hem eervol ontslag verleend. Hij was toen 36
jaar lang schoolhoofd in Kats geweest.
Hij vertrok in dat jaar met zijn vrouw en jongste dochter
naar Rijswijk, waar Jacob jr. een onderwijsbaan had. Jacob
sr. overleed daar op 17 januari 1910. Zijn dochter twee
maanden later en zijn weduwe in 1923.
Actief in onderwijzersgezelschappen
Jacob Sturm was actief in de onderwijsgezelschappen op
Noord-Beveland en Zeeland. Op de bijeenkomsten hiel
den de leden voordrachten over een onderwerp dat nauw
verwant was met hun vakgebied. Soms was de inspecteur
hierbij aanwezig die ook wel eens een causerie hield. De
dagen eindigden altijd met een gezamenlijke maaltijd.
Voor de bijeenkomst van het Nederlands Onderwijzers
Gezelschap (N.O.G.) afdeling Tholen-Noord-Beveland
hield Jacob Sturm in 1885 een inleiding "Over de oude en
nieuwe scholen van buiten en binnen bekeken". Drie jaar
eerder was hij te horen geweest over het tekenonderwijs.
Korte tijd later wordt hij gewestelijk bestuurslid van deze
vakvereniging.
Organisator
Jacob Sturm was actief in het verenigingsleven. Uit kran
tenverslagen blijkt dat hij een groot organisator was voor
met name plaatselijke festiviteiten. Zo komen we hem
tegen bij de viering van het 10-jarig bestaan van de hand
boogschutterij "De kroonprins" in 1894. Hij schoot daar
zelfs een zijvogel! Sturm was de hoofdman van de Katse
schutterij. De leden kwamen elke zaterdag bij elkaar.
In 1881 zien we hem als voorzitter van het feestcomité bij
de installatie van burgemeester Willem Frederik Johan
Wagtho. In een escorte met 42 paarden wordt de nieuwe
burgervader aan de gemeentegrens opgewacht door de
plaatselijke fanfare. Een hele dag feest en 's avonds lampi
onoptocht.
Verder was hij in 1889 betrokken bij een tentoonstelling
van de Floraliaverenging op Noord-Beveland. In de school
waren 60 leerlingen onder leiding van Sturm met plan
ten en andere creaties aanwezig. Deze activiteit was een
onderdeel van de plaatselijke afdeling van het Nut van het
Algemeen.
In 1874 treedt hij in Kats op als organisator van de festivi
teiten t.g.v. het 25-jarig jubileum van koning Willem III.
Een feest voor de kinderen, met zang en kinderspelen.
Op 7 april 1872 was hij de organisator van de viering ter
gelegenheid van de inname van Den Briel en de bevrijding
van Vlissingen. Een feest dat 's avonds werd afgesloten met
vuurwerk.
16
Nehalennia winter 2018 nr. 202
Sociale activiteiten
Jacob Sturm was, zoals we al zagen, actief in het Nut van
het Algemeen, nutsdepartement Noord- Beveland. In 1868
is hij initiator voor de oprichting van de Nutsspaarbank
waarvan hij bestuurder wordt, samen met enkele notabe
len van het eiland.
In 1870 stelt hij voor om volksvoorlezingen te houden.
Het wordt een succesvolle activiteit. Binnen het Nut is er
ook veel steun voor het volksonderwijs waarvoor ook in
Noord-Beveland een afdeling werd opgericht in 1894. Zo
gaf het Nut subsidie voor het herhalingsonderwijs. Sturm
is hiervan de initiatiefnemer. Veel aandacht binnen het
Nut is er ook voor de kinderarbeid op het land en de strijd
tegen het schoolverzuim. In 1869 komt er een commissie
met als doel "onderzoek in te stellen naar kinderarbeid en
met maatregelen te komen". Dat levert weerstand op bij
conservatieve boeren. Ze geven aan dat die commissie niet
moet worden gevormd door onderwijzers alleen! Daar
moesten de grote boeren toch ook zitting in nemen? Zij
waren immers werkgevers.
Sturms sociale bewogenheid blijkt ook uit het feit dat hij
begin 1895 het initiatief neemt om geld in te zamelen
onder de collega-leerkrachten, teneinde Jan Hendrik Thiel
(sedert 1 februari 1895 gepensioneerd hoofdonderwijzer
te Kamperland) en Herman Albertus Eversdijk (sedert 16
januari gepensioneerd onderwijzer te Wissenkerke) een
passend souvenir aan te bieden. Een vijftal onderwijzers
ging naar Thiel waarbij Sturm een toespraak hield en een
barometer aanbood. In Wissenkerke werd een schitteren
de hanglamp aangeboden. Beide heren kregen bovendien
een afscheidsalbum.
Voor het dorp was Jacob een sociale steun zoals blijkt als
hem in de gemeenteraadsvergadering van Kats op 17 april
1895 een fraaie kamerstoel wordt aangeboden als bewijs
van waardering voor zijn diensten tijdens de besmettelijke
ziekte in het voorgaande jaar.
Ook was hij betrokken bij de oprichting van de Coöpera
tieve kolenverenging op Colijnsplaat in 1874. Doel was om
zo goedkoop mogelijk kolen in te kopen en die aan de le
den beschikbaar te stellen. De coöperatie had ook al enige
jaren aardappelen en vlas verbouwd. Met weinig succes
overigens. In 1889 werd de coöperatie eigenaar van een
weegbrug. Haringman, Sturms zwager, was bestuurslid.
Ook in Kats was al vóór 1870 een steenkolenvereniging
voor arbeiders actief.
In 1888 werd hij tot afgevaardigde naar de landelijke
vergadering van 't Nut gekozen. Op 30 juli 1884 hield
Jacob Sturm een inleiding "De oude en nieuwe scholen
van buiten en binnen bekeken". We horen hem vervolgens
in 1888 als hij inleidingen houdt over "Het Spreekwoord
lange mijlen liggen tussen doen en zeggen" en "De basi-
licuseieren van Scheltema". In november 1899 wordt hij
voorzitter van het departement. In 1895 is hij betrokken
bij het initiatief betreffende landverhuur aan arbeiders te
Wissenkerke die werkloos zijn (15 deelnemers); een activi
teit die erg succesvol zal blijken.
De kerk van Kats
Zoals destijds gebruikelijk was, komen we Sturm ook te
gen binnen het bestuur van de plaatselijk hervormde kerk.
Een schoolmeester die brieven en rekeningen kan schrij
ven! Hij is nauw betroken bij de bouw van een nieuwe
pastorie in 1886: een villa-achtig gebouw met allure. De
vacature voor een nieuwe predikant was mede hierdoor
dan ook snel vervuld.
Handelaar, koopman en grondbezitter
Vanaf 1886 verschijnt Sturm regelmatig op openbare
verkopingen en wordt hij eigenaar van diverse kavels land
in onder andere de Nieuw-Noord-Bevelandpolder. In
totaal 10 ha. In 1893 verkoopt Sturm een drietal percelen.
In november 1891 zien we hem optreden als verkoper van
bomen, staande op de Hoeve Gorsakker bij Kats. In 1893
biedt hij de kleine hofstede Gorsakker te pacht aan voor 7
jaar, met 22 ha bouwland. Later verkocht Sturm zijn goe
deren zoals de hofstede "Gorsakker" te Kats, bestaande uit
een woonhuis, schuur, tuin en boomgaard en 2 ha bouw
en weiland en nog een perceel bouwland. Op 6 juli 1893 is
er een openbare verkoping van de hofstede "Zorgvliet" bij
Colijnsplaat met 48 ha. grond. Twee percelen, samen 9 ha,
worden zijn eigendom. Op 10 juli koopt hij drie percelen
graan. Uit de nalatenschap van Maria Vink en Jan Haring
man verkrijgt hij een hoefje en 2 ha. Op 18 januari 1896
is er een openbare verkoop van woonhuizen in Kats en op
dezelfde dag te Colijnsplaat waar hij een woonhuis met
erf in de Achterkerkbuurt te Colijnsplaat en een woonhuis
met loods en tuin te Kats aan de Molendijk op zijn naam
zet. Die kwamen van de erven-Haringman, dus Sturm en
zijn vrouw.
J. Sturm was ook actief op een ander economisch gebied
en nog wel buiten Noord-Beveland. Dat blijkt als er een
17
Jacob Sturm met
zijn schoolklas in
1893 vóór de kerk in
Kats, uit: Kortgene
in oude anschichten,
1974
Leendert Abraham Bijbau, burgemeester van Colijnsplaat, Kats en
Kortgene van 1879 tot 1892
