1
Mijn speelgoed in oorlogstijd
Ik was in die tijd een klein ventje, geboren in 1937. Ik wil
vooropstellen dat ik de enige jongen was. Ik had één zuster
die geboren werd in 1943. Omdat mijn ouders zuinig
waren had ik weinig speelgoed. Daar speelden de oorlogs
jaren ook in mee.
Ik herinner mij van 1942 een lange blikken trein, zon 35
centimeter lang, waarop met geel en zwart en wat rood de
ramen opgetekend waren.
Van Sinterklaas kreeg ik in 1943 een houten tram met een
losse locomotief, met eveneens drie houten wagonnetjes.
Ik herinner me uit die tijd een bijzonder spel, speciaal
van de oorlogstijd, toen als het donker was alle ramen en
deuren geblindeerd moesten worden, om de 'vijand' geen
aanwijzingen te geven voor een bombardement. Dat spel
heette 't verduisteringsspel'. De doos was zo'n 20 bij 30 cm
met veel losse stukjes die op de gele ramen moesten in een
zwart gebouw. Ik had ook een blikken autootje van zo'n 15
cm lang.
Sinds 1942 had ik één speelkameraadje, dat in het knech
tenhuisje woonde met zijn pa en moe en vier oudere
broers. We speelden dan in de zandbak o.a. met stenen
'auto's' die de vorm hadden van een vrachtauto. Verder
speelden we in de kapschuur in de tassen. We maakten
dan met stro gangen en hokken.
Ik had ook prentenboeken, die als reclame bij mijn groot
vader uit Limburg kwamen. Hij was handelaar in brand
stoffen.
Met de evacuatie in februari 1944 moesten wij naar het
dorp verhuizen tot 1945, toen we uit het huis van opa en
oma gebombardeerd waren en zij zelf van het eiland weg
moesten. Opa was nl. staatsgevaarlijk.
Vogeleieren zoeken in de weilanden en bomen klimmen,
was in die tijd een geliefde bezigheid in april, mei en juni.
Wim de Vrieze
Verhalen en gedichten
hoek alleen met groat materieel dichtgemaekt kon worde.
In meie 1953 is de zeun met 'n vriend in 'n boatje naer 't
ouwerluk huus gevaere. Ze konne 't zolderluuk nie ophoag
kriege want d'r lag iets zwaers op, leek 't. Omdat ze dochte
dat 't verke wel us agressief kon weze, namme ze 'n mes
mee uut de keuke. Via 't dek van de biekeuke konde de
jonges bie de koekoek komme. 't Raem hing los en de ruut
was kapot. Toen ze voorzichtig naer binne klomme, klonk
ur van uut 't dongker: "knor, knor". Verrek, dat beest leefde
nog en was glad nie agressief. Mar waervan heit dat beest
die drie maende kenne leve? Bleek dat d'r emmers met
pooters op de zolder stonge, die hie allemael opgegete had.
D'r lagge oak nog stroomatrasse, die ze in de Rampnacht
mee naer bove genome hadde. Die had die oak opgevrete.
En waeter was wel naer binne geregend.
Met groate moeite hawwe de jonges 't verke in 't bootje
gekrege. Toen ze bie de wal kwamme, bleek daer 'n
veekoapman te staen. Die zei: "Zo, das 'n mooij verke! Die
wil ik wel koape van juulle. Ik geef d'r zeventig guide voor
as die over drie weeke nog leeft, 't Verke was nae drie weke
nog springlevend en wier verkocht voor de ofgesproke 70
guide.
Helaes heit de veekoapman 't erme beest in november ge
slacht. Ik vind dat erg teleurstellend en had 't verke graeg
'n lang en goed leve gegund.
Opgeschreve deur Leo Huijsen,
in 't Flakkees, weunend in Ouddurp.
Botervormpie
In de vorige aflevering stond een houten botervormpje dat
uit twee delen bestond. Hierin werd vroeger boter geperst.
Als de vormpjes werden losgemaakt, kwam er een lamme
tje tevoorschijn. De boter werd op tafel gezet: een gebruik
tijdens de paasmaaltijd. Het lammetje heeft daardoor een
bijbelse betekenis.
In de vorige Nehalennia las u een stukje getiteld Feêst voa
't beêst... van Jopie Meerman - Ottevanger. Hier volgt een
reactie Leo Huijssen, Nieuwe Tonge.
't Niraekel van Nieuwerkerk Schouwe-Duveland
Dit waer gebeurde verhael wier verteld op de Ope Dag van
't Waetersnoadmuseum op 4 februaori 2017. De naem van
het betreffende gezin bin ik helaes vergete.
Toen in de Rampnacht van 1 februaori 1953 't waeter
Nieuwerkerk, op Schouwe, binnestroamde, ging 't gezin
met z'n alle naer de zolder. Eenmael geïnstalleerd, riep
de vaoder: "O, jonges, noe binne me 't verke vergete. Die
zit nog in z'n kot". Hie zei tege z'n ouwste zeun: "Gae joe
mit mien mee om te kieke of't verke nog leeft en of we
'm kenne redde", 't Verke leefde gelokkig nog. Ze hawwe 't
beest mee naer 't huus genome en de trap opgewurmd.
't Gezin wier al gauw van de zolder afgehaeld, mar 't verke
konne ze nie meeneeme. 't Zaa de ouwste zeun toch nie
lekker dat ze 't dier daer achter gelaete hadde. D'r bleef
mar waeter staen rongd 't huus omdat 't gat in de Schelp-
Dat is de strekking van het verhaal dat ons ijverig lid uit
Nuenen, Jan de Smit ons vertelde op de dialectdag. Jan
vult altijd zorgvuldig de vragenlijsten voor Oostburg in.
Daar is hij opgegroeid. Het houten vormpje komt van de
schoonfamilie uit het Land van Cadzand.
Jan spreekt trouwens over een beuterlam. Een week na de
Nehalennia winter 2018 nr. 202
Dialectdag in Breda ontdekte hij daar in een winkel een
nieuw van exemplaar van beukenhout. Te koop voor
8,95. Hij stuurde een foto van dat lam met de gebruiksaan
wijzing. Zijn vrouw, die zich dit gebruik nog van vroeger
herinnert, zei dat alles op de bijgevoegde handleiding
klopt. Bedankt Jan.
HET BOTEfUAM
Onze vraag is nu of deze vormpjes ook in andere delen
van Zeeland bekend zijn. In het Zeeuws woordenboek
vonden we hierover niets terug.
Slik
Leo Huijsen berichtte ons in het dialect van Nieuwe Tonge
het volgende:
Ik haw gistermiddag al biena de hele oflevering van Ne
halennia geleze; weer stik interessant! Bie 't stikkie over
slik most ik diengke an't verkeersbord dat vlakbie ongs
huus staet omdat wielle bie 'n langbouwgebied weune.
Vroeger wier 't bord elke naejaer geplaetst en in de winter
weer weggehaeld mar deze mooije zeumer heit 't d'r steeds
gestaen.
Frans in Zeeland
In de 18e, 19e en misschien nog 20ste eeuw waren er men
sen in Zeeland die zeer goed Frans konden spreken en die
taal zelfs in de huiskring gebruikten. Uiteraard behoorden
die laatste mensen nagenoeg altijd tot de hogere klasse:
adel of hogere stedelijke burgerij.
Er is over dat Frans, of over de Zeeuwse cultuur in het
Frans zeer weinig bekend. Daarom deze vragen:
1. Hebt u nog horen vertellen over Zeeuwse mensen die
Frans spraken thuis? Wat is daarover nog bekend?
2. Kent u teksten van Zeeuwen in het Frans (dagboeken,
brieven
3. Bestonden er verenigingen met het Frans als voertaal
(bijv. literaire kringen, toneelgezelschappen,en zo
ja, welke?
4. Waren er evenementen met het Frans als voertaal
(bijeenkomsten, toneel, voordrachtZo ja welke, en
bestaan daar nog sporen van (bijv. affiches, aankondi
gingen in de krant
Gelieve uw antwoord op te sturen naar de redactie van
Nehalennia. Dank bij voorbaat
Jacques Van Keymeulen
Een moderne versie
gebruiksaanwijzing
Het botorlnmmetje is een outlet liadlila
voor Pasen. Pinksteren en andere
feestoll|ko gelegenheden.
Log lint vormpje van beukenhout voor
hot gebruik een aantal uur in zout water.
(Droog het daarna goed af en druk-de
\hojftin stevig tegen elkaar. Vul de vorm
mot koude, maar niet te harde, boter
en druk goed aan. Strijk de bovenrand
glad en laat het geheel in de koelkast
opstijven. Verwijder één helft van de
vorm en maak met de punt van een
mes voorzichtig het boterlam los
van de andere helft Maak oogjes met
peperkorrels, kruidnagelen of krenten
en oortjes van bv. buxusblad.
Laat het vormpje na gebruik "natuurlijk
drogen.
DILLE
KAMILLE
De handleiding
