Een wrang is een V-vormige, dwarsscheepse versterking
van de bodem, die bij traditionele houten schepen tevens
dient als verbinding van de spanten met de kielbalk. De
romp moet in het achterschip onder water een scherpe
vorm hebben gehad, wat in combinatie met de zware
bouwwijze duidt op een zeegaand schip.
Aan het achterste einde van de bodem is een trapezium
vormig deel van de binnensteven aangetroffen. Van de
binnensteven tot aan het mastgat moet er een dertigtal
spanten aanwezig zijn geweest. Vlak naast het mastgat is
het restant van een verticale pompkoker waargenomen,
zowel aan bakboord- als aan stuurboordzijde. De pomp
koker aan stuurboordzijde was nog het meest compleet.
Uit de bewaard gebleven gangen, de planken op de
scheepsromp, blijkt dat het schip karveel oftewel gladboor-
dig gebouwd is. Dit in tegenstelling tot overnaads ge
bouwde schepen, waarbij de planken elkaar dakpansgewijs
overlappen. De gang- of plankdikte varieert van circa 5 a
5,5 centimeter midscheeps tot 6 centimeter in het ach
terschip. De gangen zijn met de spanten verbonden door
middel van houten pennen met een doorsnede van 3 a 4
centimeter. In de koppen van de pennen werden wiggen
ingeslagen als borging.
Afgezien van de scheepsbodem zijn de overige delen
van de constructie verdwenen, inclusief het dek met de
bovenbouw en de tuigage. Ook is er geen roer gevonden.
Evenmin is er iets bekend over de verblijfsruimen, bezit
tingen van de bemanning of de lading.
Scheepstype
Alle verzamelde gegevens wijzen erop dat het een twee
master betreft die met het voorschip richting Vlissin-
gen (noord) ligt. De zone waar op basis van de huidige
inzichten het breedste deel van het wrak zou moeten
liggen, is lastig te onderzoeken. De scheepsconstructie
bevat een aantal kenmerken dat het vaartuig plaatst ergens
in de achttiende, negentiende of mogelijk zelfs nog begin
twintigste eeuw. Het dendrochronologische onderzoek
heeft helaas geen bruikbare gegevens voor de datering
opgeleverd. Alle monsters blijken van eikenhout te zijn,
waarbij het aantal jaarringen onvoldoende is voor een
betrouwbare datering. Op basis van dimensies en con-
structie wordt gedacht aan een oorlogs- of vrachtschip en
geen vissersvaartuig. Aanwijzingen voor een visbun zijn
niet gevonden. Een typering als kustvaarder ligt het meesl
voor de hand omdat in het algemeen echte oorlogsschepe
en oceaanvaarders nog zwaarder zijn gebouwd. Het wrak
is vermoedelijk een Galjoot of Brik geweest en kan heel
goed van buitenlandse origine zijn. Dat sluit andere typen
niet uit, zoals de logger, een veelvoorkomend kustvaartuig
met twee masten dat werd gebruikt door de Franse en de
Engelse marine aan het einde van de achttiende eeuw.4
Engelse invasie
Het wrak is niet geïdentificeerd, maar op basis van het
aanvullend verrichte archiefonderzoek, de aard van de
scheepsconstructie en de vondsten is de hypothese opge
steld dat het schip kan worden geplaatst in de context van
de Engelse invasie in 1809. Verrassend genoeg bleek het
wrak te zijn afgebeeld op een schets van Willem Anthonie
van Deventer (1824-1893) uit 1854.6 De opbouw van het
wrak was reeds verdwenen. Archiefonderzoek wijst uit
dat wrakken die vóór 1854 strandden bij Oranjemolen
steeds weer zijn losgetrokken. Ook zijn er geen concrete
meldingen gedaan van schipbreuk of andere scheepsram
pen in de kranten en notariële archieven. Dit brengt de
strandingsdatum terug tot de Napoleontische Tijd of zelfs
eerder. Tenslotte is de vondst van een kogelafdruk in de
binnenrand van het wrak een belangrijke aanwijzing, alsof
kogels waren opgeslagen in het schip. Er is historische do
cumentatie gevonden over plunderende Engelse troepen
die noodgedwongen door het enorme verlies van soldaten
aan de Zeeuwse ziekte, moesten terugtrekken in december
1809. Daarbij richtten zij grote schade aan in Vlissingen,
onder meer bij de daar aanwezige vloot. Er vonden talrijke
incidenten plaats waarbij schepen strandden, verbrand
en vernietigd werden. Er is zelfs een concrete melding
van een schip dat gevuld zou zijn met kanonskogels en is
afgezonken om het binnenvaren van de haven te beletten.5
De vondst van tien kanonskogels van Engels type en van
kogelafdrukken bij deze locatie is dan ook treffend.
jufiVii/ i
Brik, 19e eeuw
Kogelgat in wrak bij spant 6
