Nehalennia voorjaar 2019 nr. 203
kapel van de machtige Heer van Maelstede? Hij hield het
patronaatsrecht om de pastoor te benoemen.
Bij archeologisch onderzoek van de oude begraafplaats op
Maelstede zijn geen sporen van een kapel gevonden. Wel
moeten we aantekenen dat het centrum van deze begraaf
plaats door aanleg van een bunker in de Tweede Wereld
oorlog geheel was verstoord.
Hoewel we hiervan geen resten hebben aangetroffen blijft
de mogelijkheid bestaan dat hier een klein houten kerkje
heeft gestaan. In het zuiderkoor van Kapelle bevinden zich
beschilderde bakstenen graven uit de 14e eeuw.13 Lepoeter
geeft in zijn beschrijving van de geschiedenis van de Ka-
pelse kerk een uitstekend gedocumenteerd overzicht van
de bouw van deze kerk.14
Terug naar Maelstede. Vermoedelijk werd in 1134 door
een watervloed een inbraakgeul gevormd vanuit de Thier-
inge die ver in het land doordrong en een gedeelte van de
oude begraafplaats en enkele vroege huizen vernietigde.
Nog steeds is de kolk die toen ontstond als 'De Komme'
in het huidige bouwplan zichtbaar.
Als maatregel ter voorkoming van herhaling van deze
calamiteit werd in de huidige Biezelingsestraat in die kreek
een dam gelegd die liep vanaf Hotel de Zwaan tot de villa
Gistelles. Ongeveer gelijktijdig werd ter plaatse van de
Hoofdstraat in Biezelinge een dam gelegd waardoor de
haven van Biezelinge ontstond. Bij deze dam werd een
watermolen gebouwd. Ook bij Wemeldinge werd (waar nu
de Dorpstraat ligt) de geul afgedamd.
De verschillende leden van het geslacht Maelstede waren
geduchte tegenstanders. Tijdens een conflict over inbreuk
op hun rechten koos Floris V de zijde van de Vlaamse
Graaf Guy van Vlaanderen, Gevolg was dat de goederen
in beslag worden genomen en Jan en Wolfert van Mael
stede moeten als ballingen naar Vlaanderen vertrekken.
Jan zonder Genade die voor zijn vader Floris de strijd
om herstel van hun rechten bestreed en deze slag won,
vernietigde de kastelen van Wolfert van Borsele en Jan
van Maelstede. Alleen de heuvel bleef bestaan tot het eind
van de 19e eeuw. Boer Nijssen eigenaar van het perceel
waarop Hof Maelstede stond, slechtte de hoogte vulde
de gracht met de vrijgekomen grond. Hij vond op de top
van de berg zware bakstenen funderingen die ook in de
gracht terechtkwamen. Ook veel puinresten kwamen in de
gracht terecht. De zool van de berg bleef bestaan; vandaar
scherven uit de elfde en twaalfde eeuw. Iets westelijk van
de woonheuvel werden hun doden op een klein kerkhof
begraven.8
In het begin van de twaalfde eeuw was het aanzien en de
macht en de rijkdom van de Heer van Maelstede in de
gehele streek zodanig gestegen, dat dit tot uiting werd
gebracht door de oude heuvel op te hogen tot onge
veer twaalf meter. Op de top werd van de kort te voren
uitgevonden stenen, (gebakken van klei)9 een woontoren
gebouwd. Het moet een imposant gebouw geweest zijn
getuige bij het archeologisch onderzoek in de gracht
aangetroffen zuiltjes en halfzuiltjes van vensters waarin
gleuven voor glas in lood waren aangebracht.10 Het dak
was bedekt met leien waarvan in de gracht eveneens resten
zijn aangetroffen. Op de voorburcht verrees een stenen
poortgebouw en een trap. Die steunde op 30 cm dikke in
de bodem ingeheide eikenhouten palen. De trap reikte tot
de top. Het dak was gedekt met van klei gebakken platte
leipannen; terwijl de hoekkepers afgewerkt waren met
vleugelpannen.
Wolfert van Maelstede was een machtig Heer en de non
nen van het door hem gestichte klooster Jeruzalem gingen
ter Maelstede naar de kapel.11
Nu duikt in de geschiedenis een nieuw feit op. Onder de
huidige Hervormde kerk van Kapelle bevinden zich resten
van een kapel van natuursteen die dateren uit de twaalfde
eeuw. De kerkstichting van deze kerk is pas laat in de
dertiende eeuw.12 Was de kapel soms tot die tijd een eigen
De gedempte gracht met puin en grote brokken muurwerk
In een torenachtige bouwsel op een heuvel woonde de Heer van
Maelstede
Reconstructie van de stenen toren op de hoge heuvel met voor
burg en houten trap, ca 12e eeuw
