Nehalennia zomer 2019 nr. 204
Soldaaten en tot een Kruid Magazyn: aan den Waterkant
lag nog een Horenwerk met Palissaden omzet, en met twaalf
Stukken Kanon beplant; doch het zelve is thans vervallen.
Op het groot Vlaggen Eiland is het Gouvernement, de
Secretary, en verdere Huizen van des Compagnies Bedien
den en eenige byzondere Persoonen."
Suriname
We sluiten af met het alom bekende Fort Zeelandia in de
Surinaamse hoofdstad Paramaribo. Aan het begin van de
zeventiende eeuw stichtten twee Hollandse kooplieden een
kleine handelspost, of zogeheten factorij, in Parmirbo of
Parmurbo. Deze plek zou later bekend worden als Parama
ribo. Hoewel de Engelsen decennia later de ter plekke aan
gelegde versterking bezetten en vervolgens uitbreidden,
kozen zij als hoofdplaats voor deze kolonie toch voor een
andere plek, namelijk de vijftig kilometer stroomopwaarts
van Paramaribo gelegen plaats Thorarica.
Het was de Zeeuwse commandeur Abraham Crijnsens
die in februari 1667 het in aanbouw zijnde Engelse fort
bij Paramaribo met weinig moeite overmeesterde. Het
eskader van Crijnsens bestond uit onder meer de fregatten
Zeelandia en West-Capelle, de hoeker Wester-Souburg en
het fluitschip Aardenburg.
De vermoedelijk in Vlissingen geboren Crijnsens doopte
het veroverde Engelse fort, Fort Willoughby, om in Fort
Zeelandia. Daarnaast gaf hij Paramaribo, dat het nieuwe
bestuurscentrum van de nu Nederlandse kolonie werd,
de identiteit Nieuw Middelburg; naar de stad waar de
opdrachtgevers van zijn expeditie, de Zeeuwse Staten, ze
telden. De naam Nieuw Middelburg werd nooit populair
en raakte snel in de vergetelheid. Dat gebeurde niet met
de naam Zeelandia. Het fort heeft immers tot op de dag
van vandaag zijn identiteit weten te behouden. Fort Zee
landia, waarin het Surinaams Museum aan de Abraham
Crijnsensweg is gehuisvest, is vooral bekend vanwege zijn
beladen militaire geschiedenis. Zo is het drama dat zich
daar in 1982 afspeelde en dat bekend werd als de decem
bermoorden tot op heden zeer actueel.
Net als in buurland Guyana vinden we ook in Suriname
vele Nederlandse namen van plaatsen, plantages en forten.
Enkele daarvan verwijzen naar een Zeeuws toponiem,
zoals het stadje Domburg en uiteraard het Fort Zeelandia
met bijbehorende bastions die genoemd zijn naar de ste
den Middelburg, Veere en Zierikzee.
Hartsink schreef: "Op een uitsteekenden hoek, aan de rech
ter zyde, in 't opvaaren, een Snaphaan-schoot beneeden de
Stad Paramaribo; ligt de Fortres Zeelandia; een Vyfhoek
met twee Batteryën, van Klip- of Schulpsteen gebouwd, met
breede Gragten en Aarde Buitenwerken omsingeld, bes-
trykende niet alleen de Rivier van Suriname maar ook de
Hoofdstad beschermende. Men gaf 'er den naam van Zee
landia aan, na dat de Zeeuwen dit Fort, in 't Jaar 1667, den
Engelschen ontweldigd hadden."
13
Deel van Fort Zeelandia, Paramaribo, Suriname, (bron: internet)