eri
Ti
*VS\ -J nW r y 1
sJ3
21
c-Q-4r«f cruVo^if ctrvi4r$
J-^AT*-0
'teviL Ri er-cH47fci>cTtwi'Vc* 'VVV-tJVH. O kH<V2vi WU/tr"V^D^" V\M S-'Svx-Tyji WtjV
Uv0"H ^60- 'MM,w-ft-Ocru-Hyo-vf-%. Wl4 CTT^
het vizier. Dat was ter hoogte van het huidige Okarito.
Met hun schepen Den Zeehaan en Heemskercq voeren ze
noordwaarts verder langs Nieuw-Zeelands westkust.
Enkele dagen later, op 18 december, volgde, nadat men
voor anker was gegaan in een baai, het eerste voorzichtige
contact met de lokale bevolking, de Maori:
"Des avonts ontrent een uere naer zonne ondergaen, zagen
[wij] veele lichten aen landt en vier vaertuygen onder de
wal, wekker 2 hun na ons toe begaven, als wanneer onser
beyde vaertuygen weder aen boort keerden, rapporteerende
dat niet min[der] als 13 vademen water gevonden hadden
en met 't verbergen van de zonne (die achter 't hooghlandt
onder ginck) noch ontrent een halff mijlen van landt ge
weest waren. Naer dat d 'onse [nadat wij] ongeveer een glas
[korte tijd] aen boort geweest hebben, die uyt de 2 praeuwen
[kleine schepen] ons beginnen toe te roepen dat met een
groove helle stemme, doch conden daervan in 't minste niet
verstaen. Echter riepen hunlieden in teecken van antwoort
weder toe, als wanneer sijlieden ten verscheyden reyse we
derom begonnen, doch quamen niet nader als een steenstucs
schoot, [bleven op afstand] Bliesen oock menichwerff op een
instrument 't welck geluyt gaffals der mooren [uitheemse]
trompeten. Wij lieten een onser matroosen (die wat op de
trompet conde speelen) haerlieder tot antwoort weder toe
blasen."
De volgende dag was er opnieuw contact met wat kleine
scheepjes die aftastend rondvoeren. Dat ging onver
wacht fout. Volgens Tasman openden de Maori's opeens
de aanval en vermoordden zij vier scheepslieden van
de Zeehaen. Tasman en de zijnen zochten dekking en
probeerden schietend met hun wapens een veilig heen
komen te vinden. Het leek er even op dat een aantal
Maori's op een groep kleine scheepjes nog goede be
doelingen had, maar de Nederlanders maakten zich uit
de voeten. De plek des onheils kreeg de naam Moorde
naarsbaai. Deze inham vinden we tegenwoordig op de
kaart als Golden Bay.
Stateneiland
Nabij de noordpunt van het Zuidereiland zette Tasman
wederom het anker uit. Hij gaf het ontdekte land de
naam Statenland omdat hij vermoedde dat deze kust
deel uit maakte van Stateneiland, een landformatie ten
oosten van Vuurland. Deze onherbergzame gebieden
bevinden zich echter rond de uiterste zuidpunt van
Zuid-Amerika!
"Dit landt is het tweede landt dat bij ons bezeylt is en
ontdeckt. Dit landt hebben wij de naem gegeven van het
Statenlandt ter eeren van de Hoogh Mo[gende] H[e]ren
Staten, alsoo wel conde wesen, dat dit landt aen het Sta-
telandt vast zoude wesen, doch onzeecker. Dit zelve landt
gelijckt een zeer schoon landt te wesen en vertrouwen
dat dit de vaste cust is van het ombekende Zuytlandt.
Deze passagye hebben wij de naem gegeven van Abel Tas-
manpassagie alsoo hij de eerste is die deze passagie heeft
bevaren."
Nieuw-Zeeland
Nadat een andere ontdekkingsreiziger, Hendrik Brouwer,
al in 1643 bewees dat het door Tasman gevonden land
Nehalennia herst 2019 nr. 205
Selectie uit de geraadpleegde bronnen ten behoeve van
'Zeeland en Goeree in de wereld':
GOU VA'GE*NERH
lS' rf-C
ROtTWEtt.
VAK INDIA o
niet Staten(ei)land in Zuid-Amerika was en dat het zoge
noemde Zuidland niet vast zat aan Zuid-Amerika, werd
de door Tasman gegeven naam door Nederlandse carto
grafen veranderd in Nova Zeelandia of Nieuw Zeeland,
uiteraard naar het Nederlandse gewest Zeeland. Nieuw
Zeeland had ook een oorspronkelijke Maori-naam,
namelijk Aotearoa dat zoveel betekent als 'land van de
lange witte wolk'.
In de achttiende eeuw beschouwde men Tasman als
wegbereider voor de bekende ontdekkingsreiziger James
Cook. De Engelsman borduurde anderhalve eeuw later
voort op de door Tasman op de kaart gezette gebieden in
de zuidelijke wateren van de aarde.
A_'
K\rvi^r o^tTt* *3~cv^1 ■v'Yvi VM %~l-tdVvbvrttdrTrc WvHvf
U V'
W J. Q
>v V ^-J«\~~>rW
- 0ct4
v° 6-ó\ c?-\A% Q-i
C fS^or-7v° ""1 -m t^J
^~V\ O-VtA-sS
(^~^7o>Vi <^-vC—<^^^u4x°-vi -2-CVH
C—O-J* f^ja/OfhxT3
£Hi ,^oo4—-^-v4— £-£u*Vlcx^- b
V- O k-x VJ Y\. VI y VJ»^ w I
frA-oA-c"^
■£olAaV*4 ^-C| =>v^-TrVi "ï-^^-C.°->/%-t_ pjruü'fo
Isi-Vtr-ftoTj^TD ïZ^tiVV-^0,WcCt*K>
V -j-ict^-rfwr-Q-vTj! ~ts4A~V\0 ->ötxv4-\;*'tr~\A --£■-v% ^crwla Q-t^-erpn—0"t üSwhi
i^jcpO aA^y-Vjy^ -^ï^k*' V o-V'-vn
■*?-cn^\rt'n irww CZZZ—Q-^l(1 Jowi^ciV 'W-c^Mtcctit'v0-'cuX-5i>u £J"i4
vS Cs-tcy" i -v -N öH*-ïrct4r-rv<
QiTcCxCvl-f
Passage uit het journaal van Abel Tasman.
i
Internet
http://www.atlasofmutualheritage.nl/en/Jaquim.92lplfDetails
http://www.atlasofmutualheritage.nl/nl/Batavia-stadsmuur-van.8772c
http://www.atlasofmutualheritage.nl/nl/fort-Zeelandia-Haruku.7c
http://www.atlasofmutualheritage.nl/nl/Goeree-Island.690p
http://www.atlasofmutualheritage.nl/nl/Jakarta.328p
https://encyclopedievanzeeland.nl/Zeeuwse_gemeenschappen_in_de_Ver-
enigde_Staten
https://library.ndsu.edu/grhc/aboutus/index.htm
http://www.papuaerfgoed.org/nl/De_schoonheid_van_de_Raja_Ampat
https://theologiegeschiedenis.wordpress.com/2007/03/07/het-succesverhaal-
van-zeeland-michigan/
http://whc.unesco.org/en/list/26/
http://www.webfamilytree.com/North_Dakota_Place_Names/
http://www.zeeuwsarchief.nl/zeeuwse-verhalen/emigranten-uit-zeeland/
http://www.zeeuwseankers.nl/nl-NL/verhaal/792/landverhuizers-naar-
amerika
Ontdekkingsreiziger en VOC-bestuurder Hendrik Brouwer
(1581-1643).
Literatuur
C. Boos e.a., 'De slavernij Amsterdam 2011.
W. Bosman, 'Nauwkeurige beschryving van de Guinese Goud-, Tand- en
Slavekust Utrecht 1704.
B. Brommer e.a., 'Grote atlas van de Westindische Compagnie', deel 1 (De
oude WIC 1621-1674), Voorburg2011.
P. van Dam, 'Beschrijvinge van de Oostindische Compagnie 1639-1701',
deel I-IV, Den Haag 1927-1954.
J. Hartog, 'Deforten, verdedigingswerken van St. Eustatius en Saba',
Zaltbommel 1997.
J. J. Hartsinck, 'Beschryving van Guiana, of de wilde kust in Zuid-America',
Amsterdam 1770.
H. den Heijer e.a., 'Grote atlas van de West-Indische Compagnie', deel 2
(De nieuwe WIC 1674-1791), Voorburg 2012.
H. den Heijer, 'Goud, ivoor en slaven', Zutphen 1997.
L.A.H.C. Hulsman, 'Nederlands Amazonia' (proefschrift), Amsterdam
2009.
G.J. Knaap e.a., 'Grote atlas van de VOC', deel 2 (Java en Madoera),
Voorburg 2007.
P.M. Netscher, 'Geschiedenis van de koloniën Essequebo, Demerary en Ber-
bice, van de vestiging der Nederlanders aldaar tot op onzen tijd', Utrecht
1888.
D. Roos, 'Zeeuwen en de West-indische Compagnie', Hulst 1992.
G.E. Rumphius/Van Fraassen en Straver, 'De Ambonse eilanden onder de
VOC Utrecht 2002.
G. Schilder e.a., 'Grote atlas van de Verenigde Oost-Indische Compagnie',
deel I: 'Atlas Isaak de Graaf/Atlas Amsterdam', Voorburg 2006.
J. Simons, 'Abraham van Doorn en de West', in Den Spiegel, 2014, nr. 3.
J. Simons, 'Plantages in de West', in De Wete, 2014, nr. 1; 'Tropisch Dom
burg aan de Surinamerivier', in De Wete, 2016, nr. 1; 'Vlissengen Road en
Square in Guyana', in De Wete, 2014, nr. 4.
Nationaal Archief, Den Haag
Aanwinsten Eerste Afdeling, inv.nr. 121. Journaal van Abel Janszoon Tas
man, 1642/1643. Online te raadplegen.
