taèl. Jammer dat t'n vö z'n aofstudere mien daè nie even
op attent emaèkt eit. 'n Méns is noait te oud om te lere,
niewaèr.
In 't interview lees ik 'n groat aontal wetenswaèrdig'eden
in vertaèlingen van ABN woarden in 't Schouws. Toch
mocht t'n in z'n jeugd tuus gin dialect spreke.
Ik zie 't a gebeure, da mien moeder tege mien ezeit ao:"
Wee je gebeênte as je Zeeuws durft te praète." In mien
eige familie doe m'n juust zó vee as mogelijk oóns best om
oönder mekaore Schouws te spreke in tweêtaèlig as m'n
noe bin, m'n toch oönze wég in de maotschappij evoón-
de. M'n wete wè dat de kinders oóns 'n bitje geringschat
tend an'oare in tege mekaore bovendemoerdieks loape te
praète. 'n Oóntwikkelieng die m'n mee z'n aollen nie tege
kunne aauwe. De Zeêuwse taèl is naè mien meêning ge
doemd te verdwienen tengevolge van 't openstèlle van de
eilaanden mee bruggen in dammen.
Ik dienke dat 't mien generaosie nog wè za uutdiene, ma
dan bin de dialectschrievers, nèt zó as dat nostalgische
gedoe van 't oónder mekaore Zeêuws praète verdwene
Oewel d'r Zeêuwse woardeboeken bestaè, is oónze taèl d'r
eêne zoónder voorschriften.
Wie zou d'r bevoeg'eid om tegen oóns te zégge oe m'n
moste praète. In eên streek zégge ze 'jao' in èrreges aanders
'jaè' Ier zégge ze gaè in op zuudbeveland 'gao'
Waè precies de grènzen lègge kan nie dudelijk gestéld oare.
Mien moeder sprak bevobbeld 'n bitje aander Zeêuws as
wilder.
In de klasse op de laègere schole bie oóns op durp, waère
wilder verplicht om Ollaands te praète, ma mee de eêste
klompe die m'n over de drempel zetten, viele m'n terug op
oóns vertrouwde Schouwse taèltje.
Iedere weke verscheen bie oóns in de Zurrikzeêse Nieuws
bode in Schouws dialect de column van Joas van Joane,
'n echtpaèr dat èrreges in midden-Schouwen zou kunnen
wone in waèr omene de doadgewone daègelijkse gebeur
tenissen zich aospeelden. Soms kwaème de figuren je
bekènd vó in dan wier daè oónder de ménsen over epraèt.
Zó van: Wie zou d'n daèmee bedoele? Ma gin eêne ao je
kunnen vertèlle wie de schriever van de column was. Dat
is vele jaèren 'n geheim gebleve. Toen de serie allang nie
mi verscheen, in de redacteur van de kraante op 'n dag
mee z'n aauwe vaoder waandelde, zie die vaoder ineêns:
"Ik zou zó graèg 's wille wete wie de schriever was van Joas
van Jaone." De redacteur antwoardde: "Die schriever loapt
op dit oagenblik naèst joe te waandele."
Sprienglevend
Dat oónze aauwe belevenisse nog sprienglevend bin in
mien generaosie 't Zeêuws praète nie aof kan lere, emè-
rkt, toen ik eênige tied gelee wat van die aauwe ver'aèlen
mocht vertèlle. Wa voelden wilder oóns daè wi lékker
oónder mekaore. Mee z'n aollen m'n oóns eige daè zitte
verkneutere over die doadgewone gebeurtenissen. Van
binne voelden wilder dat vaège heimwee toen m'n keke
naè d'n aauwen tram, die mee duzelingwèkkende vaèrt
over de eilaanden ree. An de ziekaante van de locomotief
was 't zwarte gezicht van de machinist zichbaèr. As je aard
liep ao je 'm 'n aand kunne gee. Aomaè voltoaid verleden
tied. Binne nie aol te lange tied ka je 't alleênig nog leze in
de geschiedenisboekjes, 'n Bitje laèter as de Batavieren.
De kleine fotoboekjes, waè m'n noe nog in zitte te blaèdere
bie verjaèrsvisitis zullen in eên van de volgende generaosies
in de vuiulnisbak verdwiene. Dan is 't beurd ménsen.
Ik begriepe wè da 'k julder nie vrolijk emaèkt 't Is nie
aores...
Joop van Zijp, dialect Kerkwerve
Over het ouwe tremmetie op
Goerêê- Overflakkee
Naer anleiding van de foto in Groot Goeree-Overflakkee
van 't RTM-tremmetje met lok 36 d'rvoor op 't tremsta-
sion bie Nieuwe Tonge, kwamme d'r veul herinneringe bie
mien boove.
Ik weunde op de Meulendiek, vlak bie De hoagte met
't Gemeentehuus. 't Was 'n kilometer loape naer de trem
't tremstasion. As de kinderbieslag binne was, ging moe
der met vier kinders naer Rotterdam om kleeren te gaen
koape bie C en A. We stapten om zes uur sogges op de
trem naer Meneerse boat, waerna we nae 'n half uur vaere,
in Hellevoetsluus op 't tremmetje naer de Roosestraet in
Rotterdam ginge. Daer kwamme m'n om kwart over achte
an. We liepe dan naer 't Stieltjesplein om daer 't RET-
tremmetje naet 't centrum te neme. Op die stadse trem-
metjes stong altied reklame, zoals: "Wees slim koop glim",
d.w.z. kachelpoesspul.
In de suukerpeeëtied hinge d'r altied veul wagons met
peeë achter 't kleine lookemotiefie. 't Was altied spannend
of 'n an gang kon komme.
We leijë vaek doppe van bierflessies op de reels, die deur
't tremmetje plat gereeë wiere.
'sSeumers ging ongs gezin met 't tremmetje naer Oud-
durp om naer 't strangd, strangd Noord, te gaen. We
moste dan wel in Meneerse overstappe. Ik herinner me
noch vaeg dat we tusse Goeree en Ouddurp de Oost-In-
diese kers zagge bloeie en konne ruuke. Ik dienk dat dat
rongd De Ramp was, dus toen was d'r al blommeteeld op
't eiland. Omdat daer veul hangdweark an te pas komt,
is dat noe prakties verdweene, deur groote konkurrensie
van de voormaelige oostbloklangde. Laet ik noe van-
aevund vlak bie mien huus 'n stik land zien met Oost-
Indische kers!
In 1964 was ik geleegerd bie de parate troepe in Seedorf,
Duusland. Mien moeder was ernstig ziek en ik kreeg be
richt dat ik zo snel meugeluk naer huus mos komme. Ik
met de Scandinavië Express van Breemen of Hamburg
naer Rotterdam en vandaer met 't tremmetje naer de veer-
boat in Hellevoetsluus. Daer lag de leste boat van die dag
Nehalennia
herst 2019 nr. 205
op mien te wachte. In Meneerse wier opgehaeld. Ik was
gelokkig nog net op tied om nog eeve te praete met mien
moeder en afscheid te neeme.
Om dat gevoel van rieë in 't tremmetje weer us te ervaere,
maek ik de leste jaere wel us 'n ritje met de ouwe RTM-
tremmetjes op de Punt in Ouddurp, langs de Brouwers-
dam, liefst metn stoomlookemotiefie d'rvoor.
Leo Huijsen
Mosseltied
As ik julder kom vertèlle dat vroeger de mosseltied was
an'ebroke as de R in de maènd kwam, mó je mien nie
anvaolle. Vroeger was dat ok zó. Mossels waère pas eet-
baèr van de maènd september tot ènde april. Waèrom dat
noe aores is, weet ik ok nie. Mogelijk ze noe mossels
ekweekt, waèvan de eetbaèr'eid meer saèmenvaolt mee
de toeristenseizoenen.
As 't koud begon t' oaren in mien tied, trokke de wèrreklo-
aze mannen naè de zeêdiek om deu middel van 't raèpen
van mossels wat bie te verdienen. Zo vérre mogelijk liepe
ze bie laèg water de strekdammen op om daè de mossels,
die zélfs bie laèg waèter noait boven waèter kwaème van
tussen de steênen wèg te raèpen. Dat waère de beste. Daè-
naè wiere ze langs de deure te koap an gebode. Bie oóns in
uus was 'n panne mee zeker tien liter in'oud, waè de mos
sels in gekookt wiere.
Mee takken peterselie in selderie, dikke schieven juun
wier die panne op 't groaste kookstèl ezet. Na korten tied
begon d'r 'n lékkere geur zich deu 't uus te verspreide. Ge-
liektiedig begon d'r waèter uut mien kiezen te loapen.
Toen ik nog 'n kleine joan was, gienge m'n op zaèterdag
dikkels naè de zeêdiek.
M'n zochte naè vrimde schèllepen in klein krabbetjes tus
sen de steênen. As m'n onger krege, sneeje m'n mee 't zak
mes 'n mossel ope. Aandig maèkten m'n de mossel los uut
z'n schèllepe in lieten 'm rauw naè binne glibbere. Biete
was nie noadig, want 't beêst was zó glad dat t'n zowat
zonder slikken je maège bereikte.
Boven oóns oad cirkelden de meêuwen. Die aode zó d'r
eige manier om de schèllepdieren uut d'r schuulplaèsen
't aèlen. Het was leuk om te zie, dat zó'n meêuwe, mee 'n
dikke kokkel in z'n snaèvel tot groate oagte opsteeg. Dan
liet 'n precies boven de basaltblokken de kokkel naè benee
vaolle. In gelieke mee de kokkel, dook de meêuwe omlaèg.
De klap waèmee de schèllepe neerkwam was zó aard, dat
t'n ope-boste. Daèmee was de taèfel vo de meêuwe gedekt
mee vers zeêbanket.
As m'n bie oóns tuus, mee spie in oóns mond zaète te
wachte op de moönsterpanne, gevuld mee witte in oranje
mossels, die in d'r schèllepen tegen je laège te glimlache,
wiste m'n nie oe snél m'n oóns gebedje uut moste spreke.
Herezegendezespijsendrankamen, was veraanderd in 'n
soort oónverstaènbaèr koeterwaals. En daè wiere de eêste
viengers a naè die kleurige verleiding uut estoke. Naèst
oóns bord ao m'n 'n kopje mee azien in op 't bord 'n groate
boteramme mee roambutter. Die boterammen waère vroe
ger crèmekleurig. Dat kwam van de Zeêuwse tèrreweblom.
Vandaège kunne m'n dat nèrreges mi koape. Net as zó vee
goeie diengen is ok dat nie mi te vinde. Gelukkig bin d'r
vee moaie in goeie diengen vó in de plèkke gekomme, die
't leven ok vandaège de moeite waèrd maèke.
Terug naè de mosseltaèfel... Mossel mee je viengers uut
z'n schèllepe aèle. In de azien doape in in je mónd steke.
Hapje van je boteramme, meêsta lei ik d'r 'n dikke schieve
van 'n juun op. Nieuwe mossel pakke in deugaè tot dat je
je broeksrieme 'n paèr gaètjes ruimer most zette.
Noe ao 'k bie 't eten van mossels 'n groat probleem. Ik za
eêst nog 's beschrieve oe 'n mossel d'r uut ziet. Geel of wit of
oranje, dat maèkt nie uut. As je 'n mossel ope leit, zie je dat
t'n zó'n vrimde brune tonge in z'n buuk eit. Ma as je 'm om-
draoit, zie je an't ènde van z'n lief'n dudelijke verdikking
mee 'n twufelachtig kleurtje. Die verdikking is gevuld mee
'n nie naèder te noemen substansie. Wat 't is weet ik niet
ma 't lieken op str.. 'k Ouwe d'r nie van om d'r in te biete.
Daarom 'k mien eige sedert mien jeugd 'n eige techniek
angewend bie 't ete van mossels. Ik zou graèg wille wete
of d'r nog meer ménsen bin die mit dat zèllefde probleem
worstele as ikJe kan 't noe an mien schrieve, je weet noe
waè 'k wone, 't eit mee dikke létters in de kraante estaè.
Ik d'r 't volgende op evoónde. As ik 'n mossel beetpakke,
draoi ik 'm eêst mee z'n achterènde naè mien gezicht. Zó
steek ik 'm ok in mien moónd in dan zurreg ik t'r vó da 'k
alleênig ma op z'n voorkaante biete. Zó 'k mossels toch
wete waèrdere. Ma tuus of in 'n restaurant, 't is aoltied:
"Achterkaantje naè je toe in alleênig ma op de voorkaante
biete."
As ik aandere ménsen mee 'n moóndvol mee mossels zie
kaauwe, dienk ik aoltied bie m'n eige: Zouwe ze d'r noe gin
èrreg in da ze die eêle binneboel mee zitte te vermaèle?
In oevee ik ok van die mossels aauwe, daè krieg ik dan
toch de groate griezels van. Ma 't za wè an mien lègge.
Vandaège oare m'n ok vee praète over de kokkelvangst.
Daè zouwe m'n noe vroeger noait an edocht Kokkels
waère voer vó de meêuwen. Daèr m'n toch wat ver-
zuumd ménsen; 'n kostelijke lèkkernij m'n oóns eige
laète ontgaè. Èmmers vol ao 'k mee naèr uus kunne neme,
ma ik docht da 's voer vó de meêuwen.
Ma 'n knapzak vol mee krukels sjouwden m'n wè naèr uus
toe. Die wiere gekookt in dan zaète m'n mee 'n naèlde die
kroónkelige diengetjes d'r uut te peuteren, 'n Ure peutere
leverde misschien 'n eetlepel kronkeltjes op. Dat was mien
noe toch écht te vee wèrrek. Neê, dan toch liever die gro
ate mossels, ok a mos ik ze eêst in de goeie richting lègge,
vódat ik d'r op durfde te bieten.
Joop van Zijp
35
