]S
Mooier nieuws verscheen kort daarop. De Stichting Zie-
rikzeese Carillons werd een feit. Die moest de gemeente
lijke taak gaan overnemen en zorgt er sindsdien voor dat
opnieuw muzikale klanken over de bewoners en bezoekers
blijven klinken. Dat naast de melodieën die om het kwar
tier ten gehore worden gebracht. Een mager winstpunt
was dat dankzij het besluit tot het schrappen van de func
tie van beiaardier de klokken van Zierikzee meer dan ooit
belangstelling kregen.
De eerste activiteit was een concours van de stichting
om zo doende door een deskundige jury te laten be
palen wie de opvolger van Kees van Eersel werd. Het
werd de organist en beiaardier Janno den Engelsman uit
Bergen op Zoom. Mar van der Veer als voorzitter van de
nieuwe stichting sprak nu niet alleen retorisch maar ook
op pathetische wijze: 'Het ambassadeurschap voor Zie
rikzee en de beiaard was voor ons een doorslaggevende
factor. We denken in Den Engelsman een gedreven
mens te hebben gevonden die samen met ons de beiaard
weer op de kaart kan zetten'. Ten slotte zei de hoogge
leerde Albert Clement: 'Nederland is op het gebied van
beiaardcultuur toonaangevend en met dat gegeven moet
je iets doen'. Dat was niet aan dovemans oren gezegd en
iedere week weer wordt dat in Zierikzee waar gemaakt.
Albert Clement ziet er vanuit Middelburg op toe want
hij is beschermheer van de stichting. Officieel presen
teerde de nieuwe stichting zich op vrijdag 13 november
2009. Het was tevens de installatie van Janno den En
gelsman als de nieuwe stadsbeiaardier. Die gebeurtenis
vond plaats in de Nieuwe Kerk waar Janno op het orgel
speelde, samen met Boudewijn Zwart en diens reizende
beiaard.'
aangeduid als 'verklungeling', van mensen die niets begre
pen van carillons.
Volgens de Volkskrant - Zierikzee had het voorrecht zich
landelijk te manifesteren - begreep wethouder Renden de
commotie niet. Immers ook langs mechanische weg konden
de klokken blijven klinken. Het voorlopig laatste woord was
aan de gemeenteraad. Die was in overgrote meerderheid
voor subsidiëring van een op te richten stichting met 6.000
euro en wijdde er een motie aan. Volgens de PZC zuchtte
de wethouder maar eens: 'Hoe een klein groepje mensen, of
misschien zelfs maar één mens, er voor kan zorgen dat dit
zo hoog op de politieke agenda komt'. Dat moest anders zijn
en misschien wel daarom legden burgemeester en wethou
ders de betreffende motie naast zich neer.
Ti
Nehalennia
herst 2019 nu 205
Over klokken en beiaardiers
Uit dit overzicht blijkt dat emoties hoog kunnen opklim
men tot zelfs bijna bij de oude Neptunes bovenop de
stadhuistoren. Deze wijze wachter houdt als windwijzer al
eeuwen lang het stadhuis onder zijn hoede. Keek hij van
al deze commotie erg op? Het antwoord zal misschien
verbazen. Nee, hij keek er nauwelijks van op. Wat in 2009
in het brandpunt van de belangstelling stond, is niet zo
bijzonder.
Zierikzee heeft, net zoals elke oude stad, een lange klok-
kentraditie. In de middeleeuwen gaven klokken de moge
lijkheid om de bevolking op te roepen voor de kerkgang,
voor brand of voor bijzondere momenten zoals het begin
van de jaarmarkt. Zo werden de bewoners van deze stad
opgevoed met het ritme dat de klokken aangaven want
ze werden ook gebruikt om de tijd aan te duiden. Tot een
klokkenspel kwam het in het kader van de bouw van een
nieuw stadhuis.
Zierikzee maakte in het begin van de zestiende eeuw geen
florissante periode door. De bouw van de Sint Lievens-
monstertoren moest worden gestaakt. De welvaart had
een keer genomen en als gevolg daarvan kreeg de stad
niet de hoogste kerktoren van ons land zoals het plan was
geweest. Enkele decennia later had de stad zich voldoende
hersteld om weer een ambitieus plan ter hand te nemen.
Dat werd de nieuwbouw van het stadhuis. Op de plaats
van het oude pand werd een geheel nieuw pand opgetrok
ken. Het stadhuis werd in de periode 1550-1554 gebouwd.
In deze zelfde jaren, met uitzondering van 1552, werden
in totaal 13 klokken gegoten door Peter van den Ghein
uit Mechelen. Daarmee had Zierikzee een fraaie beiaard
gekregen. De klokken weerspiegelen de belangstelling van
de toenmalige Zierikzeeënaars. De opschriften van de
klokken vertellen ons dat Julius III paus was en dat keizer
Karei V, zijn zoon Philips II en keizer Ferdinand I tot de
grote Europese leiders behoorden.
Vanaf toen konden de Zierikzeeënaars genieten van de
klanken van het carillon. Dat gebeurde op de marktdagen
- vroeger op zaterdag later op donderdag. Dat besluit tot
verandering is in 1809 genomen ter wille van onze Joodse
stadsgenoten. Ook werd gespeeld op de gildedagen. De
Zierikzeese gilden hadden ieder hun eigen dag waarop
een nieuwe deken werd gekozen en de jaarlijkse rekening
werd gecontroleerd. Dat werd afgesloten met een fees
telijke maaltijd onder de klanken van het carillon. Ruim
twee eeuwen, vanaf het eind van de zestiende eeuw, bleef
de functie van beiaardier in de familie Van Gote en ging
daarin van vader op zoon over. De familie had een klein
klokkenspel in hun bezit waarop de nieuwe generatie het
klokkenspelen oefende.2 Vanaf 1750 was de functie van
stadsbeiaardier gecombineerd met die van organist van de
Sint Lievensmonsterkerk, later van de Nieuwe Kerk. Zij
zorgden in Zierikzee voor een muzikale bloeiperiode en
leerden de Zierikzeese jeugd muziek. Tot 1927 bleef deze
9
Beiaardier Janno den Engelsman bespeelt het carillon, maart
2014 (foto: Peter Noordermeer; Collectie Gemeentearchief
Schouwen-Duiveland, Zierikzee; X-3456).
I
De stadhuistoren met Neptunus, c.1985
(foto: J.D.C. Berrevoets; Collectie Gemeen
tearchief Schouwen-Duiveland, Zierikzee;
BE-0721).
Een deel van het
carillon op de stad
huiszolder, c. 1960
(Collectie Gemeente
archief Schouwen-
Duiveland, Zierikzee;
DIA-2232).
