Toorop of Mondriaan? 2
vriend van de betreffende neef de klokken doorgehaald op
de lijst. Ook de Taylor-klokken werden gered. Met andere
klokken werden ze per schip over de Zuiderzee vervoerd.
Nabij Urk liet de schipper zijn schip zinken. Na de oorlog
werd het schip gelicht en keerden deze klokken terug. Dat
gold niet voor alle klokken. In 1940 waren er zo'n 9.000
luid- en speelklokken waarvan er iets meer dan de helft,
4660, gespaard bleven.Toch verdween alsnog een van
de klokken. De gemeente Almelo werd beloond met een
mooi cadeau voor hun hulp na de watersnoodramp van
1953. Minder fraai was het cadeau zelf. Dat was een van de
oude klokken, die nu in de Verkeerstoren van de VVV in
Almelo hangt.5
Uitbreiding van het carillon
Een belangrijke impuls kreeg het carillon tijdens de res
tauratie van het stadhuis in de jaren zestig. In dat kader
werd ook gekeken naar het carillon. Dat werd fors uit
gebreid om de muzikale mogelijkheden te vergroten. De
nieuwe klokken werden in 1962/1963 geleverd door de
firma Eijsbouts. Bovendien werden voor het zicht acht on
gebruikte klokjes tussen de stijlen van de toren gehangen.
Daarvan waren er zes van Taylor. De andere twee klokjes,
ook van Engelse makelij, zijn uit Barneveld afkomstig.
Vanwege de hulp die de gemeente Rotterdam had geboden
bij de restauratie van onder meer het stadhuis kwam op
een van de klokken te staan:
'Ik zing tot eer van Rotterdam,
Dat Zierikzee ter hulpe kwam.'
Na deze ingreep ging het carillon een nieuwe jeugd tege
moet. De tonen die eind 1964 voor het eerst te horen wa
ren, gaven dat ook weer: 'Gelukkig is het land', uit Valerius
Gedenckklank: 'Berg op Zoom houd u vroom', 'In naam
van Oranje doe open de poort' en 'O'schittre kleuren van
Neerlands vlag'. Dat alles om het kwartier.
Begin 1964 begon ook het oude carillon aan een nieuwe
jeugd. De klokken werden van de stadhuiszolder overge
bracht naar de Zuidhavenpoort en daar weer in functie
gesteld, inclusief de oude luiklok uit 1551. Ze begonnen
daar opnieuw hun muzikale klanken te strooien met een
gedeelte uit de negende symfonie van Beethoven en het
Zierikzeese volkslied."
Terug naar het carillon van het stadhuis. In 1995 on
derging het gehele carillon een flinke opknapbeurt. Alle
klokken werden eruit gehaald en na revisie weer terug
gehangen voor een bedrag van 161.000 gulden. Ook werd
een nieuw klavier neergezet en werd het klokkenspel uit
gebreid met twee klokjes. De klokken werden in plaats van
in twee in drie lagen opgehangen. Daarom telt het carillon
thans 38 klokken.7
Conclusie
Het zal duidelijk zijn: de opheffing van de functie van
stadsbeiaardier in 2009 staat in een reeks van diepte
punten waarbij het historische erfgoed meer dan eens
ernstig gevaar liep. Maar er zijn ook hoogtepunten en de
oprichting van de Stichting Zierikzeese Carillons behoort
daartoe. Tot op de dag van vandaag mag Zierikzee zich
erop beroemen het oudste carillon in zijn midden te heb
ben. Die klanken vanaf de Zuidhavenpoort wedijveren
met die van het carillon in de stadhuistoren. Het stadhuis
zelf bergt geen ambtenaren meer maar het daar gevestigde
Stadhuismuseum is een bezoek meer dan waard.
Ik eindig met het slot van een gedicht dat in 1887 in de
kolommen van de Zierikzeesche Nieuwsbode werd opge
nomen. Neptunes werd er sprekende ingevoerd. Hij klaagt
daarin over de toestand van de klokken en de tonen, die
zo vals waren. Als trouwe ambtenaar van de stad ging
hem dat ter harte. Neptunes maakte zich de tolk van de
inwoners en verzocht het gemeentebestuur dringend om
verbetering en vond een onverwacht woord om zijn slot
op Schouwen te laten rijmen:
'Waakt trouw voor onze Stad, voor Duiveland en Schou
wen,
En schenkt ons in de plaats 't Wilhelmus van Nassauen!'8
Bronnen:
Nehalennia herst 2019 nr. 205
7* JL+?u*
13
Gemeentearchief Schouwen -Duiveland, Zierikzee: Archieven stad en
gemeente Zierikzee, inv.nrs. 3041, 3042, Notulen gemeenteraad, 1926,
1927; Gemeente Zierikzee, 1940-2017, inv.nrs. 4207-4210 en 4503, Dos
siers inzake de klokken, 1940-1966; Rooms-katholieke parochie. Notulen
en correspondentie van het Parochiaal armbestuur, 1927-1930.
Zierikzeesche Nieuwsbode, 1926-1928.
Literatuur:
C. Postma, Zierikzee en zijn stadhuis, Zierikzee (1969).
H. Uil en G.C. Groenleer, De gemeente van huis uit. Een historische tocht
langs de gemeentehuizen van Schouwen-Duiveland en Sint Philipsland,
Zierikzee 1989.
[P.D. de Vos], 'Het klokkenspel op den Stadhuistoren te Zierikzee', in:
Zierikzeesche Nieuwsbode, 14 oktober 1924, opnieuw gepubliceerd: 12
augustus 1927.
J.J. Westendorp Boerma, 'De klokken van Noord-Zeeland', in: Zeeuws
Tijdschrift, 2 (1952), 33-41.
Noten:
Dit artikel is een bewerking van een op 13 november 2009 gehouden
inleiding ter gelegenheid van de presentatie van de Stichting Zierikzeese
carillons.
IWereldregio, 3 juli, 28 augustus, 2 oktober 2009; PZC, 30 juni, 7, 24
juli; 5, 6, 11, 27 augustus, 12 oktober, 14 november 2009; Ons Eiland,
2 juli, 27 augustus, 5 november 2009; Volkskrant, 3 juli 2009.
2. Gemeentearchief Schouwen-Duiveland, Weeskamer Zierikzee, inv.nr.
2178, Boedelpapieren Cornelis van Gote. In zijn huis in het Visslop
(thans Visstraat) was in 1683 onder meer een klokkenspel aanwezig,
zes fluiten en muziekboeken. Cornelis van Gote (1641-1683) was
schoenmaker en beiaardier vanaf 1671 tot zijn overlijden.
3. Zierikzeesche Nieuwsbode, 4 januari 1928.
4. Vrije Stemmen van Schouwen-Duiveland, 23 oktober 1945; Zierik
zeesche Nieuwsbode, 26 april 1985; G.W(estendorp). B(oerma)-
S(chlosser), 'Aanvullend (oorlogs)-verhaal op artikel in "Stadsberig-
ten", in: Zierikzeesche Nieuwsbode, 24 mei 1977.
5. Wiebe Keikes, 'De zingende klokken van de stad Zierikzee', in: Zierik
zeesche Nieuwsbode, 18 augustus 1987.
6. PZC, 1 april 1965.
7. PZC, 28 december 1992, 1 februari, 4 augustus 1995; Zierikzeesche
Nieuwsbode, 21 april, 7 juli 1995.
8. Zierikzeesche Nieuwsbode, 16 juli 1887.
In de vorige aflevering presenteerde
Jan Midavaine een zestal ongesigneerde
tekeningen van Abraham Gerhardt
(1886 -1958). De tekeningen zijn allemaal
gemaakt op Walcheren en Noord-Beveland.
In deze aflevering laten we weer aantal
tekeningen zien.
Wie herkent sommige personen?
Graag uw reactie naar de redactie sturen.
