'Opgericht door zijne vereerders en vrienden'
Een gedenkteken voor G.A. Vorsterman van Oyen
Nehalennia voorjaar 2020 nr. 207
Arco Willeboordse
In bijna elke plaats in Zeeland staat tegenwoordig wel een
gedenkteken, gewijd aan een historische persoon of ge
beurtenis, vaak zelfs meerdere. Een eeuw geleden was dat
bepaald anders en waren monumenten een zeldzaamheid.
Het vermoedelijk eerste in West-Zeeuws-Vlaanderen werd
precies 100 jaar geleden in Aardenburg opgericht voor
Georg August Vorsterman van Oyen. Hieronder aandacht
voor zijn persoon en vooral overlijden, begrafenis en ge
denkteken.
Tomeloze werkkracht, 1836-1915
Vorsterman van Oyen overleed op 13 oktober 1915. Daar
mee kwam een einde aan een rijk gevuld, actief en dienst
baar leven. Vorsterman, die zijn brieven ondertekende met
Gawo, was een begaafd en erudiet man met een brede
belangstelling en een bijna tomeloze werkkracht. Op vele
gebieden heeft hij zich verdienstelijk gemaakt, maatschap
pelijk, landbouweconomisch en politiek. Hoewel hij zeker
niet onomstreden was, vooral vanwege zijn gelijkheb
berigheid en scherpe tong en pen, had hij toch veel meer
vrienden dan vijanden. Dat bleek uit de reacties en in
memoriams bij zijn overlijden en de grote opkomst bij
zijn begrafenis. £Een groot verlies voor de samenleving en
'Wie zal hem vervangen vroeg men zich in de krant en bij
maatschappelijke instellingen ongerust af.1
Onmiddellijk nadat hij zich in 1859 op 23-jarige leeftijd
als onderwijzer in Aardenburg gevestigd had, had hij
zich in het lokale verenigingsleven gestort. Gedurende de
volgende decennia hadden zijn functies, werkzaamheden
en verplichtingen zich gestaag uitgebreid in Aardenburg,
Zeeuws-Vlaanderen en Zeeland. Alle getuigden zij van
zijn veelzijdigheid, met onderwijs, landbouw, politiek en
cultuur als speciale interessegebieden. Een staaltje van zijn
veelzijdigheid kunnen we afleiden uit een overzicht van
zijn functies en werkzaamheden in 1893. In dat jaar ver
vulde Vorsterman van Oyen tenminste veertien bestuurs
functies voor evenzovele lokale, regionale als provinciale
organisaties, nu eens als voorzitter, meestal als secretaris,
soms ook als penningmeester en regent - veelal onbezol
digd bovendien. Verder was hij hoofdredacteur van het
Weekblad voor Zeeuws-Vlaanderens Westelijk Deel gaf
hij als onderwijzer normaallessen te Oostburg en was hij
gemeentearchivaris van Aardenburg. En dat ook nog eens
naast zijn verplichtingen als hoofd van een groot gezin, en
niet behorend tot de rijksten.2
In de jaren daarna, verminderde zijn energie, vitaliteit en
maatschappelijke verplichtingen nauwelijks. In 1907, bij
zijn verkiezing tot lid van de Aardenburgse gemeenteraad,
vermeldde zijn opgave van openbare functies: lid van Pro
vinciale Staten Zeeland, voorzitter van de Maatschappij tot
Bevordering van de Ooft- en Tuinbouw voormalig vierde
district Zeeland (West-Zeeuws-Vlaanderen), secretaris
van de Provinciale regelingscommissie voor de paarden
fokkerij Zeeland, secretaris van de Provinciale keurings
commissie, secretaris van de Zeeuwsche Landbouw Maat
schappij (ZLM), secretaris van de Boerenleenbank Oost
burg. Nog niet eens zijn genoemd allerlei niet-openbare
functies. In 1909 kwam daar ook nog het lidmaatschap
van de Tweede Kamer bij voor het district Oostburg.3
In al deze werkzaamheden werd hij slechts ondersteund
door zijn secretaris A. Cappon. De serre van zijn woon
huis aan de zuidzijde van de Aardenburgse Markt diende
als kantoor. Van 6.00 uur s ochtends tot 22.00 uur s
avonds was hij in touw, zichzelf nauwelijks tijd gunnend
voor gezelligheid en rust. Veel tijd ging bovendien op aan
reizen naar bijeenkomsten.4
Een verscheiden, 13 oktober 1915
Vorsterman van Oyen is actief gebleven tot de dag van
zijn overlijden. Geen wonder dat, in een levensbericht,
zijn stadsgenoot ds. Pattist hem een onvermoeide geest'
noemde.5 Geen wonder ook dat, gegeven de genoemde
veelal arbeidsintensieve, tijdrovende administratieve, be
leidsvormende en -uitvoerende functies, zijn overlijden als
een enorm verlies werd ervaren.
Letterlijk tot de laatste dag werd een beroep op hem ge
daan en is hij bezig geweekt. De bijzondere oorlogsom
standigheden leidden tot extra problemen en noodzaakten
tot extra regelingen, afstemming van beleid en dus bij-
11
Gedenkteken vorr G.A. Vorsterman van Oyen, 1920. Afbeelding:
www.wikimedia.nl