Dl' namenan Je 2d kapellen zijn ontleed aan de patroonheilige an het ie. Zc v erg aderden wi
de kapel en hielden er godsdienstige plechtigheden. De kleinere gilden kwamen samen bij een pilaar.
Sint Lukasgilde, wat vaak als beschermheilige Sint Jozef
had. De makers van stenen beelden en ornamenten waren
meestal lid van het metselaarsgilde of Sint Ontkommer
gilde. De steenhouwers werkten ten dienste van de bouw
kunst.
In de veertiende en vijftiende eeuw nam de Mariaverering
sterk toe. Hiertoe maakten veel beeldhouwers, ook uit de
familie Keldermans stenen en houten beelden van Maria
met kind Jezus. De meeste van deze beelden werden van
goud en kleuren voorzien, polychromeren geheten. Ook
als beelden buiten in weer en wind aan gevels van kerken
of stadhuizen bevestigd waren, werden ze beschilderd.
In archieven zijn vele namen van beeldhouwers van stenen
beelden te vinden. Het is echter zelden dat de naam van een
kunstenaar met zekerheid op een bewaard gebleven beeld
kan worden geplaatst. In de vijftiende eeuw was het na
melijk niet erg gebruikelijk dat de maker zijn naam op het
beeld zette. Beeldhouwwerk is kwetsbaarder dan hele ge
bouwen, dus er zijn door verschillende oorzaken nogal wat
stenen en houten beelden verloren gegaan. De stadsbranden
zijn al genoemd. Maar ook door de verschillende beelden
stormen zoals in 1566, in 1572 en 1578, de laatste vooral
in de Zuidelijke Nederlanden. De expansie van Lodewijk
XIV van Frankrijk, betekende diverse bombardementen
op kerken en steden in 1695. De Franse Revolutie had een
atheïstisch trekje en zorgde in Brabant in 1792 ook voor
veel stukgeslagen beelden. Tenslotte de 2 Wereldoorlogen in
de twintigste eeuw waar ook België veel van te lijden had.
Wordt vervolgd.
Drs. Peter Vleugel
Plattegrond Sint Lievensmonsterkerk te Zierikzee met daarop de kapellen of pilaren waar de gilden vergaderden
Staande Maria met kind, Brussel ca. 1435-1440.
Witte steen met sporen van polychromie. Noot 6
Geraadpleegde literatuur bij Keldermansen:
- E.J. Haslinghuis: Bouwkundige termen. Woordenboek der Westerse
Architectuurgeschiedenis Utrecht, Oosthoek's Uitgeversmaatschap
pij, 1970.
- P. Don: Kunstreisboek Zeeland, Rijksdienst voor de Monumenten
zorg, Zeist 1985.
- J.J.M. Timmers, G. Peeters: Schoonheid der Nederlanden, een
cultuurhistorische atlas Amsterdam/Brussel, Elsevier, 1980.
- red. K. Bosma, A. Mekking, K. Ottenheym, A.van der Woud: Bou
wen in Nederland 600-2000 Prins Bernhard Cultuurfonds, Zwolle,
2007.
- K. Keijn, J| Smit, C. Thunnissen: Nederlandse bouwkunst, een
geschiedenis van tien eeuwen architectuur Alphen aan de Rijn,
Atrium 1997.
- red. R.C. van Caenegem, H. van der Wee, G. Peeters: België, een
