De Zwartepolder
Gerard van de Velde
Wetenswaardigheden over de Zwartepolder en het buurt
schap De Hoogte, verzameld door Gerard van de Velde
(1930). Hij groeide op in die omgeving en had al vroeg
belangstelling voor zijn streek. In deze bijdrage getuigt hij
daarvan.
De Zwartepolder grenst gedeeltelijk aan de Noordzee en
ook aan de Westerschelde. Tijdens een zware noordwes
terstorm in 1802 brak de zeedijk door. Rijshout om snel
herstellingen uit te voeren, was onvoldoende voorhanden.
In de Franse Tijd (1794-1814) was daar destijds in de om
geving een wachtpost, waar Franse soldaten het scheep
vaartverkeer op de Westerschelde in de gaten hielden. Het
polderbestuur had, om bij een mogelijke dijkdoorbraak,
een heleboel takkenbossen gekocht en verzameld. Dat
hout kwam uit een bos tussen Cadzand en Retranche-
ment. Die plaats is nu nog bekend als de Bosweg, hoewel
er al jaren geen bos meer te zien is. Het polderbestuur
bouwde van dit hout een heel grote 'outvumme. In de
koude winter van 1801/02 sleepten de soldaten een groot
deel van deze takkenbossen naar hun kampement om
hun wachtruimte te verwarmen. Toen op 21 januari 1802
de zeedijk doorbrak, was Leiden in last en inundeerde de
Zwartepolder.
Er ontstond een verkorting van de zeedijk die daarna werd
aangeduid als de Nolle.
Bij de zeedijk lag omstreeks 1900 een stik strange dat be
dekt was met een dikke laag schelpen van zes tot zeven
centimeter die daar regelmatig aanspoelden. Je kon hier
vanaf de Nolle met paard en wagen op het strange rijden
om een vracht schelpen te halen. Die gebruikten de men
sen uit de buurt voor verharding van het baontje omlaoge
of den pad van d'n 'of.
Op de vijf strandhoofden langs de Noordzeekust van de
Zwartepolder groeiden in mijn jeugd veel klakkers die
voor varkensvoer dienden. Wat dieper groeiden op de
strandhoofden mossels. De grootste werden toen veel
geplukt door werkloze landarbeiders. In de jaren 1938/39
was ik daar eens en telde ik 26 mannen die om mossels
kwamen. Je moest daarvoor wel een consent hebben. Het
polderbestuur verkocht jaarlijks ook aan de mosselvissers
uit Philippine al het mosselzaad dat op de strandhoofden
voor de Zwartepolder groeide.
Zo voer in het voorjaar van 1940 bij hoog water een
hoogaars met volle zeilen het strange op om mosselzaad te
halen. Met een sloepje voeren de mosselaors langs de paal
hoofden en plukten het mosselzaad dat ze vervolgens naar
de boot brachten. Bij laag water schoten de vrouwen van
den Achterste Dune graag te hulp en trokken grote trossen
mosselzaad af. Als dan het strand droog viel, liepen ze met
volle manden naar de platbodem. Als die vol was zeilde de
schipper met hoog water huiswaarts, naar de Braakman.
Daar werd het jonge zaad op een mosselbank uitgezet. Na
diverse reizen zeilde de schipper voor de laatste keer naar
de Zwartepolder met een beuze koeken. In een oud landar
beidershuisje smulden de vissers uit Philippine en de Cad-
zandse arbeiders en vrouwen dan samen van die lekkere
koeken en dronken ze een paar bakjes koffie in 't huisje
van de familie Van Houte dat later een feestzaal werd.
In 1927 verkocht de polder aan Theophiel H. Rammeloo
het mosselzaad voor 50,00. In 1928 was de verkoopprijs
452,00; 1929 582,05; 1930 401,10; 1933 476,00.
Dan is er nog een verkoping van het mosselzaad voor 1940
met een opbrengst van 310,25. De laatste verkoping was
in 1950 toen Rammeloo 500,00 bood. In 1952 werd de
Braakman afgesloten en verdween de haven van Philip
pine1.
De polder, de Melles 'Oek, bleef onder water staan van
1802 tot 1822 toen de Middelburgse familie De Bruin een
zomerdijk aanlegde door een deel van de schorren, van de
Nolle tot aan de Schorrediek. In de nieuwe dijk kwam in
de buurt van de Nolle een 'outen duker. Vlak daarbij groef
men een grote diepe put waaruit het water werd geloosd
op de zee door een 'eule. Omstreeks 1930 werd hier een
watermolentje opgericht. Het gebied dat bekend stond als
Van Melles 'Oek, kreeg omstreeks 1930 de naam van
't Poldert jet
De zomerdijk werd in 1830 al snel verbreed en verhoogd
en kort daarna begon de duinvorming tegen deze dijk.
De situatie van de Zwartepolder, ca. 1920
Provincie Zeeland
Zwartepolder
www.topomanlj
