M'n Stikje
Pau Heerschap
Poters voor 't vèrke
Pas'elee hao 'k m'n eige in'eschreve voor 'n zöögenaemde
potermaeltied, vroeger oak wel poterbal 'enoemd. As ik
dan die geure van die gekookte poters ruuke, mo Tc altijd
wêêr dienke an de poters die vaoder voor 't vèrke kokende.
Oak de smaeke is eigelek 't zelfde. Allêêne binne die poters
dan oak nog 'ebakke.
In Ouddorp stieng vroeger bie ielk huus, as t'r teminste
ruumte voor was, wel 'n vèrkeskot. In 't voorjaer ko j' bie
Pauw in Gerard Groewnendiek uut Dirksland 'n bigge
koape. Dat gieng dan mit veel geschrêêuw in handjeklap.
Vooral Pauw kon d'r wat van, mit z'n wat haerse stemme,
die veel op die van Louis Armstrong leek.
In dan was 't zaek om 't bigge vet te mestene. Bie de meule
ko j dan vèrkesmeel koape. Dat wier 'emengd mit waeter.
In dan kreeg de keu daegeleks oak nog 'n porsie gekookte
poters.
Oak vaoder kokende poters voor 't vèrke. Buuten in 't hof
sting 'n oud olievat. Dat hao 'n zóó bewèrkt dat 't 'n kook-
toestel 'ewoore was: Vanonger 'n gat wêêrdeurje 't stook-
materiaol kon steke in zóó op 'n derde van de ongerkant
hao 'n iesdere stangen 'estoke. Dêêrop kon dan 'n ouwe
wasbus of 'n gröóte weckketel 'ezet woore mit de poters in
waeter. In noe mar stoke, toetdat de aerpeltjes gaer waere.
Eêrst dee 'n dat mit takken in alderleie ofvalhout. Laeter
hao'n ontdekt daj' bie 't Shellstation voor niks verloapen
olie kon haele.
't Was op 'n zaeterdagmiddag in de zeumere, al wat lae
ter in de middeg. Vaoder was wêêr aerpels an 't kokene.
Ik stieng in de keuken nae buuten te kiekene. Dêêr zie j'
'k anêêns op 't trapje van d'n hil (erf) 'n spookverschie-
nieng: vaoder! Z'n snuut hêêlemaele zwart'eblaekerd,
z'n lichtblaeuwe oagen in paniek ope'esperd. Wat was d'r
'ebeurd? Hie vong dat 't mit die verloapen olie niejt zóó
best brandende. Dêêrom hao 'n d'r nog mar 'n blikkie be-
zine op'egöóid! Mit dit as reseltaot. Gaauw bin 'k toe op d'n
brommer, mit vaoder achterop, naer d'n dokter 'eree. Dat
kon toe geweun op zaeterdagmiddeg. Huusartseposten be
stienge nog niejt. Toe z'n snuut 'ewasse was, viel alles nog
mee: sommige plekken waere rozig, in z'n wiesbrêêuwen h
z'n wimpers wazze d'r of 'eschroeid.
Mit 't vèrke gieng 't vaorder goewd. In november kon d'r
lekkere vette keu 'eslacht woore.
Dat beurende geweun nog thuus. Mêêstal kwamme Teun
in Piejt van Klaos van Teun (Taenes) dat doewe, soms al
hêêl vroeg in d'n ochend, as 't nog donker was. In 't hof
was al 'n bédde van liejfst roggeströó, uut'espreid. Dêêr
wier 't harde schrêêuwende vèrke naertoe 'eleid. De slach
ter keelende 't mit z'n vliejmschèrpe lange mes. Noe lag 't
op 't stróö. Dat wier in brand estoke in zóó wier 't haer d'
of 'ebrand, 't Vèrke wier an 'n ladder 'ehange in uut'ebêêm
D'n hêêlen dag hienge d'r dan in huus de geuren van ge
kookte lever in nieren in van vors vleis. Niejt allemaele
even lekker!
Zingen in het Zeeuws
Joop van den Bremen
Vroeger werd er meer gezongen en vaker dialect gespro
ken dan tegenwoordig. Toch is volgens liedonderzoekers
het streektaalaandeel in oude volksliederen zeer beperkt.
In Zeeland, waar geen diepgravend onderzoek naar de
liedcultuur heeft plaats gevonden, zal dat niet veel beter
zijn geweest. De oorzaak is dat de meeste mensen slecht
geschoold waren en dus eigenlijk niet goed konden dich
ten. Als je dat wel kon, deed je dat in het Nederlands
omdat dat veel meer indruk maakte. Marktzangers, die
zorgden voor de verspreiding van de liederen, waren ook
meer gebaat bij het Nederlands. Het afzetgebied groeide
daardoor immers aanzienlijk1.
Je vindt die verdeling nog steeds terug in de zangtraditie
op Walcheren. Tijdens de 'sing-ins' die al generaties lang
plaatsvinden in Westkapelle en Domburg, passeert tussen
de ouwerwessen sporadisch een dialectlied2.
Wie het boek Kinderversjes en volksliederen uit Zeeland3
doorbladert, krijgt een andere indruk. Hierin staan verhou
dingsgewijze veel liedjes in het Zeeuws maar die zijn voora
van later datum of'verzeeuwsd'. Dat omzetten van een liedj
■r.v?
'n Al wat vervalle vèrkeskotje
Ate Doornbosch in 2004 (foto: Joop van den Bremen)
