tenslotte een grammofoonplaat groeit6. Nadat de muziek-
therapeut naar Breskens is verhuisd, gaat hij zelf aan de
slag met het produceren van platen en cds.7
Op 27 oktober 1990 verschijnt de door Brakman gepro
duceerde lp van Ambras, Op 't randje. Op het vinyl is
het succesnummer Miel de Piel vastgelegd. Al snel na de
presentatie melden zich diverse eigenaars van de plaat bij
Ambras. De geluidskwaliteit is niet wat ze ervan hadden
verwacht. Ambras spreekt Piet Brakman hierop aan. De
kwestie loopt hoog op. In De Stem en de PZC wordt het
conflict breed uitgemeten. Er volgt een kort geding, een
onafhankelijk deskundige bemoeit zich er mee en uitein
delijk vinden beide partijen een oplossing. Ambras organi
seert op 30 maart 1991 een gratis concert. Daar kunnen
de gedupeerden de oude plaat voor een nieuw exemplaar
omruilen.
Brakman maakt niet alleen lp's en cds8. Hij treedt ook op.
In zijn programma's zingt hij liedjes en vertelt hij humo
ristisch getinte verhaaltjes. Met zijn voorstellingen is hij
regelmatig aan 'de overkant' te horen. Vanaf januari 1996
verzorgt hij tevens programma's bij Omroep Zeeland.
Daar passeren in die tijd al regelmatig Zeeuwse streektaal
artiesten. Die zijn daar erg blij mee. Veel airplay9 werkt
immers als gist in oliebollendeeg. De populariteit groeit
en de optredens nemen toe. Daardoor krijgen de artiesten
nog meer bekendheid.
Natuurlijk zijn het niet alleen Zeeuws-Vlamingen die in
de jaren negentig aan de muzikale weg timmeren. Anja
Kopmels (1962) uit Kortgene is op haar elfde al begonnen
met gitaarspelen. Vanaf haar vijftiende schrijft ze eigen
liedjes; eerst in het Engels maar later vooral in het Noord-
Bevelands. Eigentijdse onderwerpen spreken de geënga
geerde lerares aan. Net als dingen die je in het Zeeuwse
landschap tegenkomt. Vaak treedt ze op met toepasselijke
liedjes bij een speciale gelegenheid. Zoals bij de start van
de Kortgeense dagen of tijdens 1 mei-bijeenkomsten op
Walcheren. Als Carry Tefsen - bekend als Mien Dob
belsteen - in 1990 in de Prins van Oranje in Goes haar
ervaringen komt vertellen over vrouw, opleiding en werk10,
zingt Anja Kopmels enkele op dat onderwerp toegesneden
liedjes in het Zeeuws. Twee liedjes van haar groeien uit
tot echte 'oorwurmen'. Van Een diek mee boamen en Twi
Meeuwen kan elke rechtgeaarde Zeeuw ongetwijfeld het
refrein meezingen.
Na een lange periode van muzikale rust had Bei Cok in
1974 een elektronisch orgel gekocht. Hij leerde zichzelf er
op spelen. Wat later ruilt hij het instrument in voor een
hammondorgel en in 1989 vat hij zijn oude hobby, het
schrijven van liedjes, weer op. In 1990 verschijnen zijn
eerste twee cassettebandjes en in 1991 zijn gebundelde
liedjes en verhaaltjes. Later verschijnen nog meer casset
tes en boekjes. De teksten van de Kruininger steken vaak
goed in elkaar. In 1991 schaft hij een keyboard aan waarop
hij tot zijn overlijden in 2013 blijft spelen. Hij produ
ceert nog vijf cds11 maar in 1994 stopt hij met optredens.
Daarna zingt hij nog sporadisch. Soms samen met zijn
dochters Anneke en Els.
In 1985 was op Zuid-Beveland de Engelstalige formatie
Sands gestart. Bij een optreden zingt de hardrockband
voor de grap enkele streektaalnummers. Door de positieve
reacties van het publiek schakelt de groep in 1993 vol
ledig over op het Zuid-Bevelands. De naam verandert in
Surrender. De band bestaat op dat moment uit Johan van
de Swaluw (zang en basgitaar), Kees Wondergem (gitaar
en zang) en Fons van Swaal (slagwerk en zang). In de jaren
negentig verschijnen twee muziekcassettes en vier cd's van
de bluesrockers12.
Du Driefstang uit Sinoutskerke en omgeving rockt nog
steviger in het Zeeuws. De band bestaat bij de oprichting
in 1990 uit André Vink (gitaar), Emile Janse (zang) en
Mark Noteboom (slagwerk). Albert de Jonge (basgitaar)
komt er later bij net als Marcel Potter (gitaar). De formatie
stopt in 1998 om het jaar daarop weer opnieuw te begin
nen. Zo nu en dan laten de muzikanten horen dat ze, met
niet al te veel muzikaliteit maar des te meer inzet, veel
decibellen kunnen produceren13.
In 1999 stopt Surrender. Toch verdwijnen de muzikanten
niet van het podium. De naam van de band verandert in
N8werk en de bezetting groeit. Naast de rockende Zuid-
Bevelanders van het eerste uur spelen Bart Hoogesteger
(toetsen en accordeon) en Richard Eversdijk (mondhar
monica) mee. Op de enige èn live-cd van N8werk15 klinkt
nog steeds Surrender door in Meriete en Bie heweld. Ande
re nummers zijn met een texmex-saus overgoten. Marjon
van Iwaarden zingt - als gast - As een leeg glas bier in het
Nederlands en een tikkeltje Zuid-Bevelands.
Vanaf 1993 covert de dialectformatie As De Brandweer
uit Noordgouwe bluesrocknummers mee ontaerd 'arde
Zeeuwse teksten d'r bie". Op 18 juni 1995 staan de man
nen in het voorprogramma van Rowwen Hèze tijdens het
vijftiende Anywave Festival in Zierikzee.
In 1992 zien de Deurdouwers in 's-Heerenhoek het
levenslicht. De band uit Paerehat speelt carnavalsmuziek
Nehalennia herfst 2020 nr. 209
voorzien van streektaalteksten. De muzikanten bij het
eerste optreden in Goes zijn Ruben de Jonge (zang en gi
taar), Dimitri van Craenenbroeck (basgitaar en zang), Bart
Hoogesteger (accordeon) en Ron de Vos (slagwerk).
Na het vertrek van Jan Proos naar Australië pakt Peter
Dieleman de draad weer op. Hij vertaalt als folkliefhebber
onder meer liedjes van Eric Bogle in het Zeeuws. Maar
later zingt hij vooral eigen werk. Zijn eerste cd verschijnt
in 1993. Er volgen er meer14. Het duet Ertesoep op de boat
met Anja Kopmels zal bij menigeen nostalgische gevoelens
oproepen. Zijn liedjes kennen vaak een ironische onder
toon. Kerstpakket op zijn speciale kerst-cd16 is daarvan een
sprekend voorbeeld.
Agnes van den Dries-Menheere (1934) uit Oost-Sou
burg zingt al vanaf haar vijfde. De dirigente en klassiek
geschoolde zangeres zingt licht klassieke en gewijde
liederen in vele talen, ook in het Zeeuws. Op piano be
geleid door Lies Hupkens-Verhoeven treedt ze op tijdens
de dialectendag in 1993. De in juli van dit jaar overleden
Engel Reinhoudt zingt daar ook maar is gehandicapt
door een 'puut in de keele'. Van de Zuid-Bevelandse
troubadour verschijnt in 1988 de eerste en enige lp17.
Door hem blijft in Zeeland de bolus eeuwig aan een kop
koffie verbonden. Jaap Murre van de Zeêuwse Dialect-
vereëniging verheft Reinhoudts tophit in 1992 zelfs tot
reserve-Zeeuwse volkslied. Voor zijn cd's18 zoekt de
zanger-liedschrijver vaak samenwerking met Ambras.
De troubadour staat regelmatig met het Zeeuws-Vlaams
kwartet op podia door heel Zeeland.
In 1995 verschijnt in het Volkskundig Bulletin19, een
artikel van Louis Peter Grijp20 over dialectmuziek in Ne
derland met als appendix de uitslag van een enquête. Doel
was er achter te komen wie de favoriete dialectzangers
zijn21. In volgorde van populariteit komen daar voor Zee
land uit: Engel Reinhoudt, Piet Brakman, Bei Cok, Peter
Dieleman, Willem Vermandere, Anja Kopmels en Sur
render. Vermandere hoort uiteraard niet in dit rijtje thuis
maar het tekent wel de verwantschap tussen het Zeeuws
en het West-Vlaams.
Toch vindt er ook vanuit Zeeland muzikale export plaats.
In 1996 reizen Anja Kopmels en Engel Reinhoudt naar Ol
deberkoop in Friesland. Daar vindt het Open Stal Festival
- een mengeling van kunst en muziek - plaats. Reinhoudt
wint daar met zijn lied Vremd volk de eerste prijs en mag
het lied op cd-single zetten. Miel de Piel van Ambras krijgt
eveneens een plek op het schijfje22.
Als bijzondere, zingende Zeeuw mag Jacco van Renesse23
niet onvermeld blijven. Vanaf 1974 tot zijn afscheid in
1998 zong hij bij de Hoofdstad Operette. Als hij optreedt
in Zierikzee zingt hij dwars door zijn tekst zinnen in het
dialect.
Dan was er nog het Noord-Bevelandse Bie Gast met
Johan van Gilst (gitaar), Kees Tazelaar (accordeon), Leen
Gouwloze (slaggitaar) en Leo Verburg (zang). De band
23
Anja Kopmels in Oldeberkoop, 1996 (foto: Joop vanden Bremen)
Du Driefstang in 2004 (foto: Joop van den Bremen)
