m
Wzmt*
r-fMVG*SS^
*r
10
Kerk genoemd. Zeker is dat de kerk tussen circa 1474, het
overlijden van Evert Spoorwater, en de ingebruikname in
1484 is gebouwd. In 1479 werd tussen de heer van Veere,
de kerkmeesters en Anthonis I Keldermans een contract
gesloten over de bouw. Het origineel is verloren gegaan,
maar in het Schepenaktenboek staat de volgende aanteke
ning: 'Voirwarde tusschen den kerckmeesters ende meester
Anthonis, de meester van den fabrique van den kercke
ter Veere. Opten XlIIen dach van decembris anno XIIIIc
LXXIX na Utrecht is gemaict een voirwarde tusschen heere
Wolfert van Borsselen, heere vander Veere, ende meester
Jacob Janssen ende Rombout Hanneman als kerckmeesters
der kercke van der Veere, vanden selven kercke wegen an
deen zijde, ende meester Anthonis Kelderman, ingevoegd
steenhouder van Mechelen) werckmeester an dander, in
den manieren hier nae gescreven. ingevoegdDats) te
wetene dat die selve meester Anthonis angenomen heeft
ingevoegdvoirt) te ordineren die nyen kercke ter Veere
ingevoegdende meester daer af te zijn), die last van den
wercke te dragen met al tguendt dat den werckmeester van
den kercke sculdich is te doen, dair af hij hebben sal voir
zijn dachhuyre II s. gr. 's daechs ende die dachgelden sullen
ingaen als hij ontboden wesende ingevoegdom hier te co-
men) van huys trect om hier were te nemen, ende voirt sal
hij hebben van den selven kerckmeesters te wedden II X s.
gr. Vlaems tsiaers'. (Ingevoegd in de marge: 'also lange als hij
hier meester vanden wercke zijn sal). Ende hier af heeft die
selve meester Anthonis den behoirlicken eedt gedaen'11.
Nehalennia herfst 2020 nr. 209
WévJUU
Het ingevoegde woordje 'voirt' voor 'te ordineren wijst
erop dat er eerdere activiteiten waren geweest. Deze zullen
uitgevoerd zijn onder leiding van Andreas (Andries) Kel
dermans, de vader van Anthonis I, die in deze periode ook
aan het stadhuis werkte. Volgens Perrels vonden er in 1475
en 1482 betalingen aan hem plaats vanwege zijn werk aan
dit gebouw: 'Andreas Kelderman ontving (in 1475) voor
het leveren van 7 tabernakelen, waar de beelden onder
staan aan de voorzijde van het stadhuis, 8 pond 3 sch. 1
gr. vlms, en voor 100 vuursteenen en 100 voet steenen 16
Sch., terwijl hij bij de afrekening in 1482 nog 28 schellin
gen ontving'12.
De nieuwe kerk werd tegen de oude aangebouwd, waarna
de oude gesloopt zou worden voor de bouw van het koor.
Half maart 1482 was men met de bouw al zover gevor
derd dat het uurwerk uit de kerktoren naar de stadhuis
toren kon worden overgeplaatst: 'Jacob de slotemaker
van thuyrwerek van den kerctoorn te halen ende upten
toorn upter stedehuys te stellen mitten schijven ende
poleyen ende ander haken, rollen ende ijzerwerc dair toe
dienende al tsamen in een somme gerekent belopende
XXXII s. gr.'13.
De oude toren werd gesloopt en het transept gebouwd.
Over het verdere verloop van de bouw schrijft Bianca van
den Berg: 'In 1484 werden, zo vermelden de kerkrekenin
gen, betalingen verricht aan "Francke de glasemaker van
XVIII velden int groote glas, over die noortdore int nyen
werek, elck velt belopende XII voeten", terwijl "Danckert
de glasemaker" vier velden bezorgde "int westende vande
kercke". De betaling aan Francke de glazenmaker betreft
het grote venster in het transept'14.
In 1484 hingen de zes door Pieter Waghevens gegoten
klokken al in de toren en door het afbreken van de muur
tussen de oude en de nieuwe kerk kon de oude als koor
in gebruik worden genomen. Alleen de kapellen moesten
nog aan de gilden worden afgestaan, het beeldhouwwerk
besteld en het 'konstich' portaal onder de toren nog wor
den ontworpen.
11
HV
Contract tussen de heer van Veere, de kerkmeesters en Anthonis I Keldermans, uit ZA, RAZE inv. nr. 357, fol. 75v
Het steenhouwersmerk van de familie De Prince. Uit: Keldermans
- Een architectonisch netwerk in de Nederlanden, pag. 174
ii
Het afbranden van de Grote Kerk op 25 mei 1686.
Detail van het gelijknamig schilderij in Museum Veere
De Grote Kerk voor de brand in 1686. In Oost-Indische inkt gewassen tekening door Dirk Verrijk, collectie Museum Veere
