Jan van de Velde (1954) geboren in Anna-Jacobapolder
zingt autobiografische streektaalliedjes in de geest van Wil
lem Vermandere en Engel Reinhoudt. Hij woont in Nieuw
Vossemeer. Zijn liedjes in het Thoolse dialect zijn licht
West-Brabants gekleurd. Het titellied van zijn eerste cd,
Fiets12 is in de eerste jaren van de nieuwe eeuw regelmatig
op Omroep Zeeland te horen. Tilly Verbraak (viool), Steffie
de Klerck (klarinet), Rien de Jongh (cello) en Ilona Leen-
aarts (dwarsfluit en sopranino) werken mee aan de schijf,
die door de bijzondere bezetting een klassiek accent krijgt.
Meer dan tien jaar later volgt zijn tweede cd13.
De oud-muziekdocent aan de PABO, Bouwen Breeman
(1948), woont in Kapelle-Biezelinge. Hij schrijft en zingt
liedjes in het dialect van de Plaete (Ooltgensplaat) op Flak-
kee waar hij is geboren. Breeman zong al langer volkslied
jes en liedjes in het dialect. Zijn vrouw Caecilia van Bree
begeleidde hem daarbij vaak op harp en cither. Zelf speelt
hij piano, harmonium en clavecimbel. In 2001 zet Bree
man enkele van zijn streektaalliedjes op cd14. Samen met
zijn echtgenote verzorgt Breeman ook theatervoorstellin
gen met poppen.
Jan Gunter (1966) is geboren en getogen in Goes. Hij
maakt schilderijen, schrijft gedichten en speelt gitaar. Tot
het midden van de jaren negentig schrijft de artistiekeling
in het Nederlands. Daarna gaat hij verder in het Zeeuws.
In september 2001 debuteert hij in t Kerkje van Eïlesdiek
samen met zijn bassist Izaak Welleman. In dat jaar ver
schijnt ook zijn cd15.
Tezelfdertijd speelt de discussie rondom de Westerschelde
Container Terminal (WCT). Het strandje De Kaloot zou
door de komst ervan verdwijnen. Jan Jaap Korstanje maakt
een single16 samen met De Kaloote Hommels om de Ver
eniging Redt de Kaloot te ondersteunen. Jan Gunter werkt
mee aan die Kaloote blues.
In 1998 waren vier meiden uit het Westkappels Dames
koor begonnen met een eigen zanggroep, De Meissen.
Het zijn Dieneke Sanderse, Willy van Wageningen, Emke
Sonius en Mieke Roelse. De laatste, die ook enkele liedjes
schreef, stopt al snel. De dames zingen in het Nederlands
en Westkappels. Enkele liedjes, zoals De levertraan, zijn
van 'Meester de Vos' die in de jaren dertig hoofdonder
wijzer was in het dijkdorp. Andere, zelfgemaakte liedjes
zijn daarentegen erg actueel. Omroep Zeeland zendt het
drietal in 2002 naar het Streeksongfestival in Hengelo.
Daar treden groepen uit het hele land op in een wedstrijd.
Het trio keert enigszins teleurgesteld terug naar Zeeland.
Niet zozeer vanwege de lage classering maar vooral omdat
ze zich niet thuis voelden tussen het popgeweld van de
andere deelnemers.
In 2003 bestaan De Deurdouwers elf jaar. Reden voor
een feestje. Dus lanceert de band een cd17. De bezetting is
intussen uitgebreid. Ron de Vos (zang en drums), Dimitri
van Craenenbroeck (bas), Bart Hoogesteger (accordeon en
zang) en Ruben de Jonge (gitaar) kregen versterking van
trompettist en zanger Jan Pul van Craenenbroeck.
Het jaar daarop bestaat de carnavalsvereniging De Koen-
kelpot in 's-Heerenhoek 44 jaar, een getal dat deelbaar is
door elf. Dus weer een reden voor een feestje. De Deur
douwers grijpen de gelegenheid aan om nog een cd te
maken18. Deze keer is het een project waarbij ook andere
's-Heerenhoekers worden ingeschakeld: Engel Reinhoudt,
blaaskapel De Koenkelpot en de Witkammetjes.
Dit familiecabaret begon eigenlijk al in 1983 tijdens de
vijfennegentigste verjaardag van de opa van de vijf broers,
Arno, Frank, Jan, Kees en Rinus Witkam. Zij voeren sket
ches op en zingen liedjes in het Zuid-Bevelands. De optre
dens vinden vaak plaats in bejaarden- en verzorgingste-
Nehalennia winter 2020 nr. 210
huizen maar niet alleen op Zuid-Beveland. In 2008 maken
ze een uitstapje naar Bruinisse om daar op te treden
tijdens de Zeeuwse avond. Het gezelschap legt vooral de
nadruk op humor maar ook ernstige zaken komen voorbij.
In andere delen van Zeeland zijn eveneens cabaretgroepen
actief. De Schouwse cabaretgroep Kant 'ooi start na een
verzoek om voor een dialectmiddag iets op te voeren. Na
enkele proefvoorstellingen vindt in november 1997 het
eerste officiële optreden plaats in Theater Mondragon in
Zierikzee. De groep bestaat dan uit Mientje Bliek, Henk
Blom, Lenie Blom-Schaleven, Arie Damman, Nellie Geene
en Jikke Troost-Offringa. De laatste verzorgt de begeleiding
op piano of accordeon. Henk Bom schrijft de teksten en de
muziek. Na een jaar neemt Henk Kesteloo de plaats in van
Nellie Geene. De zes leden zijn werkzaam in het onderwijs.
Als de cabaretgroep in 2015 stopt met optredens zijn er
120 voorstellingen in de vorm van acht programma's over
het voetlicht gebracht. Daarin ballades in het dialect van
de Kop van Schouwen met onder meer belevenissen van
Jannekee en Jikkemien. Liedjes van de cabaretgroep vin
den een plek op twee cd's19.
Arie Damman, Lenie Blom en Henk Blom houden ook
Oudejaarsdialogen in het dialect. Daarin zijn ze Wannes,
Jannekee en Endrik.
Enkele dames en heren uit Middelburg en omgeving
vormen de Klikoos. De cabaretgroep start in 2005 om een
feestavond op te luisteren. De repetities en uitvoering zijn
zo gezellig dat het achttal besluit verder te gaan. Het zijn
Marian Sinke (Meriete), André Overbeeke (Arjaen), Hans
Heijmans (Wannes), Janet Meliefste (Joanne), Marian van
Steenbergen (Tanne), Piet de Kam (Jewannes) en Wout
Tims (Wullem). Later vinden nog enkele wisselingen in de
bezetting plaats. De Klikoos brengen een mengeling van
Nederlands- en Zeeuwstalige nummers. In 2016 vormen
de beide Mariannes samen met Joop Kristalijn de cabaret -
goep De Fresiaas die op Zuid-Beveland optreedt.
Tonnie Dieleman (1976) woont in Middelburg maar is
geboren in Axel. Hij is al lang met taal bezig. Voor zijn
twintigste kwam daar nog muziek bij. Af en toe schrijft hij
een liedje in het Engels. In 2004 overlijdt zijn moeder. Hij
schrijft het verlies van zich af in vier liedjes in het dialect
van het land van Axel. Hij is een bewonderaar van Willem
Vermandere. Voor Marie-Louise van de West-Vlaamse
troubadour zet hij samen met zijn eigen liedjes op een
demo-cd20. Anja Kopmels had in 1995 een demo-cassette
uitgegeven21 maar ondanks haar regelmatige verschij
ning voor Omroep Zeeland bleef het daarbij. Pas in 2005
presenteert ze een album22. Recensent Cees Maas krijgt in
Nehalennia rillingen van de cd die volgens hem "meer is
dan het zoveelste Zeeuwse streekproduct."
Sommigen beschouwen Jan C. Blok (1944) uit Kruiningen
als de aartsvader van de Bevelandse rock8croll. Hij speelde
in verschillende bandjes en stond in het voorprogramma
van diverse populaire artiesten waaronder Little Richard. Bij
dialectkenners was hij vooral bekend door zijn lied Heboorn
voe 't geluk. In juni 2006 overlijdt de oud-onderwijzer.
Hoewel er streektaalartiesten verdwijnen, breekt er een
periode aan met veel nieuwe aanwas. Er komen wedstrij
den. Daar zetten uiteenlopende zangers de eerste stap
om in het Zeeuws te gaan zingen. Sommigen verdwijnen
al weer snel maar anderen treden daarna nog regelmatig
op.
Wordt vervolgd
Noten
De Meissen in 2000, foto: Joop van den Bremen
Kant'ooi in 2006,
22 foto: Joop van den Bremen
Tonnie Dieleman in 2009, foto: Joop van den Bremen
1. Pak aan, vuile vleeslingen (1991).
2. D'n njisten (1991) en Welnjee (1993).
3. Live in het Blokhuis (Speciale editie, 2001), De stad slaapt nooit (Ei
gen uitgave, GRY02, 2003), Zeg het! (Eigen uitgave, GRY007, 2006).
4. 33 jaor dwaile wai de stad (AHC De Vossen, 2000), Oe ai'm da ge
lapt? (AHC De Vossen, 2006).
5. Mega melige ZeeBra-rock (Eigen uitgave, 2004).
6. Biet-ie akum aai (Eigen uitgave, 2004), Pak me noe (Eigen uitgave,
2005).
7. Joehoe, the tropical edition Coffeeshop (Eigen uitgave, 2006). Andere
bands coveren het nummer. De band Misse Varve uit De Wijk maakt
een versie in het Drents.
8. Schuufelduumpje (Engel Reinhoudt) 'n Gat in de Zak (Fred Bierste
ker) Mie de boat (Engel Reinhoudt) (Stichting Goed Zeeuws Goed
Rond, 2000). Het L.S. Diekcollectief bestaat uit Nick van Raaij (bari
tonsaxofoon en harmonica), Emiel Reinhoudt (altsaxofoon), Harry
van der Wekken (sopraansaxofoon), Frans van de Wende (trom
bone), Anne-Marijke de Jong (accordeon en dwarsfluit) en Froukje
Langman (cello).
9. Superduts (Windkracht 8, 2004), Kaoiespuugsel (Windkracht 8,
2005), Rwook en bier (Windkracht 8, 2006), In vol hornaat (Wind
kracht 8, 2009).
10. Let it roll (Rounder Europe RRECD 11, 2005).
11. Het zijn Anja Kopmels, Adrie Oosterling, Engel Reinhoudt, Ambras,
Peter Dieleman, Surrender, Ries de Vuyst, het Westkappels Kwartet
en Bei Cok.
12.. Fiets (Eigen uitgave F8327, 2001).
13. Reiziger (Eigen uitgave, 2014).
14. Flakkee in vroeger tied (met tekstboek, eigen uitgave, 2001).
15. Momentopnaemen (Eigen uitgave, 2001).
16. De Kaloote blues De Kaloot (Vereniging redt de Kaloot, 2001).
17. 11 jaerfêêst (Eigen uitgave, 2003).
18. Bal in de zak (Eigen uitgave, 2004).
19. Schouws cabaret (2000), Geniete maans (2002).
20. Vijf liedjes voor Moeder Marijke (beperkte eigen uitgave, 2004).
21. Zeeuwse liedjes (Eigen uitgave, 1995).
22. Diek (Zitz 0204, 2005).
