wordt aangetrokken. De veter wordt zo genoemd omdat je
als je de twee uiteinden van de veter samenbrengt, je een
strik krijgt. Een i wordt vaak uitgesproken als een e in de
zuidelijke dialecten, je hoort dan strek. De schoenstrik of
-strek vind je ook in West- en Oost-Vlaanderen.
Veters rijgen
De benaming rijger, uitgesproken als rieger, komt voor
in West-Zeeuws-Vlaanderen en het Land van Axel en in
Oostkapelle op Walcheren. Het is een afleiding van rijgen
aan een snoer hechten. Datzelfde rijgen komt ook voor in
rijgkoordhet woord dat vooral in West- en Oost-Vlaan
deren bekend is en ook nu nog één keer is opgetekend in
Oostburg bij een opvraging van het Woordenboek van de
Vlaamse Dialecten.
Veters en fetels
Wat er nu nog aan namen voor de schoenveter overblijft in
Zeeland is vooral veter. Oorspronkelijk moet de veter een
soort voetboei geweest zijn. Men denkt dat het een aflei
ding is van een oud woord dat Voet' betekende. Later zal
de betekenis algemener 'ketting' en 'koord' geworden zijn,
met de gedachte aan 'iets vastmaken' (zoals de schoenve
ter) of'iemand belemmeren om te bewegen of te verplaat
sen'. Veter komt volgens de recentste gegevens nu in heel
het Zeeuwse taalgebied voor. Het is het woord van de stan
daardtaal en het heeft de echte dialectnamen systematisch
verdrongen. Ook veter zal in de tijd dat het woordenboek
geschreven werd wel al bekend geweest zijn. In het WZD
is immers wel al fetel opgetekend in Zonnemaire, Brou
wershaven, Middelburg en Vlissingen, en dat is uiteraard
een vervorming van veter. Fetel is ontstaan door verscher
ping van de v tot en door wisseling van plaats van de r en
l. Van deze vorm is in de recente enquête geen spoor meer.
Dialectverlies
De woorden voor de veter geven een mooi voorbeeld van
dialectverlies. Halverwege vorige eeuw had je nog vrij veel
variatie in de woordenschat, driekwart eeuw later resten
nog kleine kruimeltjes van wat ooit veel grotere gebieden
waren. Ongetwijfeld speelt de school hier een grote rol in.
Onderwijzers spraken immers over veters ('Veters dicht!')
en niet over nesselingen of andere varianten die je thuis
misschien wel nog hoorde.
schoenveter
m a
t
«V F
V
S* -
V5..
Nehalennia zomer 2021 nr. 212
Volksliederen (4)
Adriaan Bastiaan Holster (1902-1971)
Rinus Willemsen
In de reeks volksliederen gaan we deze keer naar Noord-
Beveland. De tekst is van Adriaan Holster, die een aantal
jaren onderwijzer was op dat eiland.
Ons ijverig redactielid Gerard van de Wal dook in het
verleden van deze muzikale leerkracht en stuurde ons een
interessant artikel.
Noord-Bevelands volkslied
Wijze: Brons Groen Eikenhout
Tekst: Adriaan Bastiaan Holster
Waar de Schelde ruisend stroomt,
't koren welig groeit.
Waar een sloot de wei omzoomt,
en het koolzaad bloeit.
Waar de stormen over 't land,
heersen met geweld,
Daar ligt Noord-Beveland, dat geen zorgen telt. (2x)
Waar de oude stad Kortgeen
rust op vroeger werk.
Waar Apollo speelt als geen,
ligt ons Wissekerk
Waar Colijnsplaat groeit en bloeit.
Kats vol adeldom.
Daar ligt Noord-Beveland, roert er dus de trom. (2x)
Waar de duinrij ons beschermt,
daar ligt Kamperland,
Voor ons aller veiligheid,
gaan we hand in hand.
Ook het kleine dorp Geersdijk,
leeft er met ons mee,
Spaar ons Noord-Beveland, dat is onze bee! (2x)
een veelzijdig muzikaal talent
Gerard van der Wal
In dit artikel geven we een overzicht van de muzikale ac
tiviteiten van Adriaan Holster, die eerder regionaal dan
plaatselijke waren. Daarvoor gebruiken we een groot aan
tal krantenverslagen.
Onderwijzer
Adriaan Bastiaan Holster, Adri voor intimi, werd op 18
mei 1902 in Vlissingen geboren, als de zoon van Nicolaas
Jacobus Holster (1872 - Middelburg 1939) en Everdina
Dekerika van Inge. Zijn vader hertrouwde in 1913, na
het overlijden van zijn vrouw, met Aaltje Hoekstra (1891
1974).
Adriaan trouwde op 22 mei 1936 te Kortgene met Paulina
(Lina) Wilhelmina Noordhoek uit Kortgene (1916-2005).
Ze kregen twee kinderen. In 1945 werd Everdien en in
1950 Nelleke (1950-2017) geboren. Nelleke trad in de
voetsporen van haar vader en doorliep de Rijkskweek
school in Middelburg met als specialisatie muziek en later
studeerde ze ortho-pedagogiek en klinische psychologie.
Een muzikale onderwijzer in Zeeuws-Vlaanderen
Adri genoot zijn opleiding aan de Rijksweekschool in
Middelburg. Hij was daar kwekeling van onder andere
muziekleraar Arnoldus Lij sen, die omstreeks 1919 het
Zeeuws-Vlaamse Volkslied componeerde. Adri behaalde
zijn akte voor het lager onderwijs in april 1921. In de zo
mer van dat jaar kreeg hij zijn eerste tijdelijke betrekking
aan de school in Schore. In oktober van dat jaar doet hij
een oproep in de krant om tot het oprichten te komen van
een vereniging van instrumentale muziek. Hij houdt in die
tijd ook lezingen in Middelburg over gemeenschapspoëzie.
In 1922 vervult hij een tijdelijke betrekking aan de school
in Philippine. Dat dorp leefde van de mosselhapdyl. Adri
kwam hier in een kosthuis terecht en maakte kennis met
een katholieke leefgemeenschap die grotendeels een Vlaams
dialect sprak Een nieuwe wereld ging voor hem open. Hij
keek zijn ogen uit aan de haven waar vrouwen en kinderen
de mosselen uit de schepen op de kade brachten. Hoe hij de
lange avonden heeft doorgebracht, weten we niet. Wat zal
de schooljeugd van zijn muzikaliteit genoten hebben!
In 1923 wordt hij dirigent van de Terneuzense zangvereni
ging Geduld Overwint en de zangvereniging Crescendo in
Hoek. Beide plaatsen zijn vanuit Philippine goed met de
tram bereikbaar. Bovendien ontvangt hij voor deze activi
teiten wat geld, dat hij goed kan gebruiken om zijn kost
geld te betalen. En hij is er twee avonden per week "mee
onder de pannen".
In 1924 adverteert hij in de krant met muziek-, piano- en
orgellessen, die hij geeft in Terneuzen en Philippine.
Vanaf deze tijd stuurt hij al zijn activiteiten door naar
de regionale kranten. Hij is dan als het ware een onbe
zoldigde correspondent en krijgt op deze manier gratis
naamsbekendheid.
21
veter en samenst
koordveter 1 schoenveter 17
leren veter 1 veter 61
rijgveter 1
nestel
leren nestel 1
nestel 480
nesteltje 1
snoer en samenst.
leren rijgsnoer 1 schoensnoer 6
leren snoer 2 schoesnoer 2
rijgsnoer 50 snoer 17
saaisnoer 1
rijgenestel 2
rijgnestel 96
schoennestel 25
lint en samenst.
lint 1 schoelint
nastel en samenst.
45
schoennastel
nastel
rijgnastel 6
nesteling
nesteling 18 vesteling
riem en samenst.
riem 15
rijgriem
schoenriem
rijgkoord
rijgkoord
10
65
214
schoenriempje
schoensriem
schoeriem
staart(el) en samenst.
staartel
stattel
I rijgstaart 1
I rijgstaartel 51
I schoenstaartel 5
schoeband
schoeband 36
strik en samenst.
O schoenstrik 59 O schoestrikker
O schoestrik 31 O strik
Overige trefwoorden
lacet 10
73
1
O V
4-
Daröfucht
i 7 ai
a 71 V f 'J
;**-„
LiMj.ft.'rhV
r T
s -
De woorden voor de schoenveter in de Zuideiijk-Nederlandse Dialecten (dsdd.ivdnt.org)
